— ADVERTISEMENT —
|
||||||||||
![]() ![]()
![]() 'O Ka Poi Ke Ko'oko'oSynopsis: Reminisces about the difficulty of obtaining poi from childhood until now. Poi should again become the staff of life of Kanaka Maoli.
"O ka Poi ke kookoo o ke ola o ke kanaka Hawaii," he 'ölelo ia no loko mai o kekahi mo'olelo o ka nüpepa "Ke Au Okoa" i ka makahiki 1870, i kapa 'ia 'o "Ka Kakou Ai Hawaii." A he pololei nö, a ua pa'a nö ma ka mo'olelo o Papa me Wäkea, 'o Häloanakalaukapalili, 'o ia ke kaikua'ana o ke kanaka. A pehea, he 'oia'i'o nö ia 'ölelo i këia mau lä 'o ia ho'i, 'o ka Poi ke ko'oko'o o ke ola o ke kanaka Hawai'i? Ho'omana'o a'ela au i ko'u wä e kamali'i ana, piha hau'oli mäua me ko'u kaikuahine ke kü'ai mai ko'u makuahine i 'eke poi na ka 'ohana e 'ai ai. 'O ka mea minamina i ia mau lä, he ho'okahi wale nö paona poi o ke 'eke. 'A'ole au i 'ike iki i ke 'eke 'ekolu paona i ia manawa. A no laila ke pau ka poi i ka ho'owali 'ia e Mämä, pau koke nö i ka 'ai 'ia e mäkou. Ua käka'ikahi ka loa'a 'ana mai o ka poi iä mäkou i ia mau lä, ma muli paha o ka pipi'i o ke kumu kü'ai a me ka lawa 'ole paha o ka poi. I loko nö o ka 'ono loa o mäkou i ka poi, 'a'ole ia 'o ke ko'oko'o o ko mäkou ola i ia wä, 'o ka laiki nö, 'oiai, he emi loa ke kumu kü'ai. A kanaka makua a'ela au, komo akula au i ka pü'alikoa me ko'u hoa aloha. A iä mäua e noho ana ma Kaleponi, hele akula mäua i kekahi hale kü'ai, a pü'iwa ihola ko mäua na'au, he poi no ko ia hale kü'ai, ua pa'a na'e i ka hau. Kü'ai mäua i ka poi, a na kekahi hoa i kökua ma ka ho'omäkaukau 'ana ma kona hale, a 'o ka haupa akula nö ia o mäkou i ka poi me kahi i'a malo'o a ko'u makuahine i ho'ouna mai ai, he keu a ka 'ono, a 'ai ihola mäkou a pu'u ka nuku, ua mä'ona ho'i ka 'öpü. I ka wä i pau ai ka'u hana pü'alikoa, ho'i maila au i ke one hänau a me ka 'ohana. I ia manawa, 'ike akula au i ke 'eke poi, he 3 paona, hau'oli ka na'au. A ma hope mai, he nui nä mea kalo a'u i 'ike ai, nä kipi, ka mea 'ono, a i këia manawa, he pai kalo ke kü'ai 'ia nei a puni 'o Hawai'i nei. He 'ono nö paha ia, eia na'e ua palai 'ia ma ka 'aila, a no laila, 'a'ole paha ia e lilo 'o ia ke ko'oko'o o ke ola o ke kanaka Hawai'i. A 'o ia mau pa'akikï nö ka loa'a o ka poi ma nä hale kü'ai o O'ahu nei. 'O ka'u mea e nünë iho nei, he wä wï nö këia ('a'ole lawa ka poi e pono ai käkou), a eia ke hana 'ia nei ke kalo i mau 'ano mea 'ai like 'ole, a 'o ka nui paha, ua piha i ka 'aila a me nä mea 'ë a'e paha e pilikia ai ke kino ke 'ai 'ia. Aia paha a piha nä hakakau o nä hale kü'ai i ka poi, a laila, e hana i nä 'ano mea 'ai like 'ole me ke kalo. He ko'oko'o nö paha ka poi no kekahi mau 'ohana, akä, e aho paha ka lilo hou 'ana o ka poi, 'o ia "ke kookoo o ke ola o ke kanaka Hawaii."
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei: >> kwong@hawaii.edu >> rsolis@hawaii.edu ![]() a i 'ole ia, ma ke kelepona: >> 956-2627 (Laiana) >> 956-2624 (Kekeha) ![]()
'O Ka Poi Ke Ko'oko'oSynopsis: Reminisces about the difficulty of obtaining poi from childhood until now. Poi should again become the staff of life of Kanaka Maoli.
"O ka Poi ke kookoo o ke ola o ke kanaka Hawaii," he 'ōlelo ia no loko mai o kekahi mo'olelo o ka nūpepa "Ke Au Okoa" i ka makahiki 1870, i kapa 'ia 'o "Ka Kakou Ai Hawaii." A he pololei nō, a ua pa'a nō ma ka mo'olelo o Papa me Wākea, 'o Hāloanakalaukapalili, 'o ia ke kaikua'ana o ke kanaka. A pehea, he 'oia'i'o nō ia 'ōlelo i kēia mau lā 'o ia ho'i, 'o ka Poi ke ko'oko'o o ke ola o ke kanaka Hawai'i? Ho'omana'o a'ela au i ko'u wā e kamali'i ana, piha hau'oli māua me ko'u kaikuahine ke kū'ai mai ko'u makuahine i 'eke poi na ka 'ohana e 'ai ai. 'O ka mea minamina i ia mau lā, he ho'okahi wale nō paona poi o ke 'eke. 'A'ole au i 'ike iki i ke 'eke 'ekolu paona i ia manawa. A no laila ke pau ka poi i ka ho'owali 'ia e Māmā, pau koke nō i ka 'ai 'ia e mākou. Ua kāka'ikahi ka loa'a 'ana mai o ka poi iā mākou i ia mau lā, ma muli paha o ka pipi'i o ke kumu kū'ai a me ka lawa 'ole paha o ka poi. I loko nō o ka 'ono loa o mākou i ka poi, 'a'ole ia 'o ke ko'oko'o o ko mākou ola i ia wā, 'o ka laiki nō, 'oiai, he emi loa ke kumu kū'ai. A kanaka makua a'ela au, komo akula au i ka pū'alikoa me ko'u hoa aloha. A iā māua e noho ana ma Kaleponi, hele akula māua i kekahi hale kū'ai, a pū'iwa ihola ko māua na'au, he poi no ko ia hale kū'ai, ua pa'a na'e i ka hau. Kū'ai māua i ka poi, a na kekahi hoa i kōkua ma ka ho'omākaukau 'ana ma kona hale, a 'o ka haupa akula nō ia o mākou i ka poi me kahi i'a malo'o a ko'u makuahine i ho'ouna mai ai, he keu a ka 'ono, a 'ai ihola mākou a pu'u ka nuku, ua mā'ona ho'i ka 'ōpū. I ka wā i pau ai ka'u hana pū'alikoa, ho'i maila au i ke one hānau a me ka 'ohana. I ia manawa, 'ike akula au i ke 'eke poi, he 3 paona, hau'oli ka na'au. A ma hope mai, he nui nā mea kalo a'u i 'ike ai, nā kipi, ka mea 'ono, a i kēia manawa, he pai kalo ke kū'ai 'ia nei a puni 'o Hawai'i nei. He 'ono nō paha ia, eia na'e ua palai 'ia ma ka 'aila, a no laila, 'a'ole paha ia e lilo 'o ia ke ko'oko'o o ke ola o ke kanaka Hawai'i. A 'o ia mau pa'akikī nō ka loa'a o ka poi ma nā hale kū'ai o O'ahu nei. 'O ka'u mea e nūnē iho nei, he wā wī nō kēia ('a'ole lawa ka poi e pono ai kākou), a eia ke hana 'ia nei ke kalo i mau 'ano mea 'ai like 'ole, a 'o ka nui paha, ua piha i ka 'aila a me nā mea 'ē a'e paha e pilikia ai ke kino ke 'ai 'ia. Aia paha a piha nā hakakau o nā hale kū'ai i ka poi, a laila, e hana i nā 'ano mea 'ai like 'ole me ke kalo. He ko'oko'o nō paha ka poi no kekahi mau 'ohana, akā, e aho paha ka lilo hou 'ana o ka poi, 'o ia "ke kookoo o ke ola o ke kanaka Hawaii."
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei: >> kwong@hawaii.edu >> rsolis@hawaii.edu ![]() a i 'ole ia, ma ke kelepona: >> 956-2627 (Laiana) >> 956-2624 (Kekeha) ![]() This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence.
| | | E-mail to City Desk BACK TO TOP
Text Site Directory:
[News] [Business] [Features] [Sports] [Editorial] [Do It Electric!] [Classified Ads] [Search] [Subscribe] [Info] [Letter to Editor] [Feedback] © Honolulu Star-Bulletin -- https://archives.starbulletin.com — ADVERTISEMENT —
|
— ADVERTISEMENTS —
![]() — ADVERTISEMENTS —
|