By Laiana Wong
Nä 'Öiwi 'Ölino
By Laiana Wong
Nä 'Öiwi 'Ölino
Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html
Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.
He Hawai‘i Au
Synopsis: First-place winners in the Hawaiian language essay category of OHA's Nä 'Öiwi 'Ölino essay, poster and debate contest.Ua 'ike 'ia ka na'auao o nä luna o ke Ke'ena Kuleana Hawai'i (OHA) ma ko läkou lä ho'okumu 'ana i këia hana ho'okükü i wahi no nä keiki Hawai'i e hö'ike mai ai i ko läkou akamai i ia mea he käkau. A eia ke 'ölino nei nö ka na'auao o ia hanauna ma o nä pakaua o Kauakükalahale.
Ua mana'o 'ia e lilo këia ho'okükü he mea kümakahiki me ka mana'olana ho'i e mähuahua ana nä mea käkau Hawai'i o këia mua aku i akamai ko läkou käkau 'ana ma loko o ka 'ölelo kanaka. Hele a he 'oia'i'o, e laha loa ana ka 'ölelo Hawai'i a ahuwale ma nä palapala e puka ana mai 'ö a 'ö o nëia pae'äina.
Ua ho'oka'awale 'ia nä moho a ho'okomo 'ia ma loko o 'ekolu pae, 'o ka papa 4 me 5 kekahi, 'o ka papa 6 a ka papa 8 kekahi, a 'o ke kolu o ka pae, 'o ia nä 'öpio o nä kula ki'eki'e. Ho'okahi wale nö mea minamina, 'a'ole lawa nähi 'ïniha o Kauakükalahale e hö'ike ai i nä mo'olelo a pau i puka ma nä helu. 'O ka mea wale nö i lilo iä ia ke eo ma këlä me këia pae ke hö'ike 'ia ana. Eia hou, 'o ka moho o nä kula ki'eki'e, e puka ana ma nä pule e hiki mai ana. LH
Helu 1 - Papa 4 me 5
He Hawai'i au no ka mea, 'ölelo, käkau, hïmeni, hula a hana au i ka'u mau ha'awina ma ka 'ölelo Hawai'i. Hana au i ka'u Makemakika, Puke Ho'omana'o, Puke Käkau, ka makua 'Ölelo a me ke oli ma ka 'ölelo Hawai'i.Ha'aheo au i ko'u koko Hawai'i no ka mea, maopopo ia'u he Hawai'i au. Ua lilo au i Hawai'i mai ku'u kupunahine, a me ko'u mau küpunakäne.
He 'ölelo no'eau 'o "'A'ohe pu'u ki'eki'e ke ho'ä'o e pi 'i" he mea e kökua ai ia'u. Inä pa'akïkï kekahi mea ia'u, hiki i kekahi mana'o Hawai'i me këia ke kökua ia'u.
Tehani K. Louis
Pü'öhala, Papa 5
Helu 1 - Papa 6 a ka 8
Ha'aheo au i ko'u koko Hawai'i no ka mea, waiwai loa ka 'ölelo makuahine ia'u. A maopopo au ua hana nä po'e Hawai'i, nä küpuna, a me nä ali'i he nui no mäkou.Maopopo au he mau po'e akamai nä Hawai'i. He mau po'e lokomaika'i läkou a inä ua lawai'a a i 'ole mahi'ai, e ka'analike ana kekahi me kekahi. A hana läkou no ke aloha a kökua wale. 'A'ole pono läkou e loa'a i ke kälä. Pono wale 'oe e ho'ä'o nui e hana 'oi aku ka maika'i ma mua o nä po'e 'ë a'e e a'o i nä po'e 'ë i ka waiwai o nä Hawai'i. 'A'ole ke kälä ka mea waiwai no nä Hawai'i akä 'o ka lokomaika'i ka waiwai o nä Hawai'i. A maopopo 'oe inä 'ike 'oe i kekahi po'e Hawai'i a'e, e hau'oli ana 'oe no kou 'ano Hawai i. Inä 'a'ole ka Hawai'i ma 'ane'i, e lawe ana nä po'e 'ë i ko mäkou 'äina a pau a 'aka'aka iä mäkou. He mau po'e kupaianaha nä ali'i a me nä küpuna. 'O mäkou keiki e häpai ana i ka 'ölelo makuahine a e a'o ana mäkou keiki a pëlä aku. A mahalo au i ke Akua hiki ia'u ke 'ölelo Hawai'i, a HE HAWAI'I AU!!!!
Tania Pohaikealoha Pau'ole
'Ehunuikaimalino, Papa 6
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)
BACK TO TOP |
Note: This version of the column is set in Unicode, which requires current Web-browser software (Netscape 7 or Internet Explorer 6 on most operating systems.) If the Hawaiian text below does not display properly, you may want to use the version coded for older browsers (above) instead.He Hawai‘i Au
Synopsis: First-place winners in the Hawaiian language essay category of OHA's Nā 'Ōiwi 'Ōlino essay, poster and debate contest.Ua 'ike 'ia ka na'auao o nā luna o ke Ke'ena Kuleana Hawai'i (OHA) ma ko lākou lā ho'okumu 'ana i kēia hana ho'okūkū i wahi no nā keiki Hawai'i e hō'ike mai ai i ko lākou akamai i ia mea he kākau. A eia ke 'ōlino nei nō ka na'auao o ia hanauna ma o nā pakaua o Kauakūkalahale.
Ua mana'o 'ia e lilo kēia ho'okūkū he mea kūmakahiki me ka mana'olana ho'i e māhuahua ana nā mea kākau Hawai'i o kēia mua aku i akamai ko lākou kākau 'ana ma loko o ka 'ōlelo kanaka. Hele a he 'oia'i'o, e laha loa ana ka 'ōlelo Hawai'i a ahuwale ma nā palapala e puka ana mai 'ō a 'ō o nēia pae'āina.
Ua ho'oka'awale 'ia nā moho a ho'okomo 'ia ma loko o 'ekolu pae, 'o ka papa 4 me 5 kekahi, 'o ka papa 6 a ka papa 8 kekahi, a 'o ke kolu o ka pae, 'o ia nā 'ōpio o nā kula ki'eki'e. Ho'okahi wale nō mea minamina, 'a'ole lawa nāhi 'īniha o Kauakūkalahale e hō'ike ai i nā mo'olelo a pau i puka ma nā helu. 'O ka mea wale nō i lilo iā ia ke eo ma kēlā me kēia pae ke hō'ike 'ia ana. Eia hou, 'o ka moho o nā kula ki'eki'e, e puka ana ma nā pule e hiki mai ana. LH
Helu 1 - Papa 4 me 5
He Hawai'i au no ka mea, 'ōlelo, kākau, hīmeni, hula a hana au i ka'u mau ha'awina ma ka 'ōlelo Hawai'i. Hana au i ka'u Makemakika, Puke Ho'omana'o, Puke Kākau, ka makua 'Ōlelo a me ke oli ma ka 'ōlelo Hawai'i.Ha'aheo au i ko'u koko Hawai'i no ka mea, maopopo ia'u he Hawai'i au. Ua lilo au i Hawai'i mai ku'u kupunahine, a me ko'u mau kūpunakāne.
He 'ōlelo no'eau 'o "'A'ohe pu'u ki'eki'e ke ho'ā'o e pi 'i" he mea e kōkua ai ia'u. Inā pa'akīkī kekahi mea ia'u, hiki i kekahi mana'o Hawai'i me kēia ke kōkua ia'u.
Tehani K. Louis
Pū'ōhala, Papa 5
Helu 1 - Papa 6 a ka 8
Ha'aheo au i ko'u koko Hawai'i no ka mea, waiwai loa ka 'ōlelo makuahine ia'u. A maopopo au ua hana nā po'e Hawai'i, nā kūpuna, a me nā ali'i he nui no mākou.Maopopo au he mau po'e akamai nā Hawai'i. He mau po'e lokomaika'i lākou a inā ua lawai'a a i 'ole mahi'ai, e ka'analike ana kekahi me kekahi. A hana lākou no ke aloha a kōkua wale. 'A'ole pono lākou e loa'a i ke kālā. Pono wale 'oe e ho'ā'o nui e hana 'oi aku ka maika'i ma mua o nā po'e 'ē a'e e a'o i nā po'e 'ē i ka waiwai o nā Hawai'i. 'A'ole ke kālā ka mea waiwai no nā Hawai'i akā 'o ka lokomaika'i ka waiwai o nā Hawai'i. A maopopo 'oe inā 'ike 'oe i kekahi po'e Hawai'i a'e, e hau'oli ana 'oe no kou 'ano Hawai i. Inā 'a'ole ka Hawai'i ma 'ane'i, e lawe ana nā po'e 'ē i ko mākou 'āina a pau a 'aka'aka iā mākou. He mau po'e kupaianaha nā ali'i a me nā kūpuna. 'O mākou keiki e hāpai ana i ka 'ōlelo makuahine a e a'o ana mākou keiki a pēlā aku. A mahalo au i ke Akua hiki ia'u ke 'ōlelo Hawai'i, a HE HAWAI'I AU!!!!
Tania Pohaikealoha Pau'ole
'Ehunuikaimalino, Papa 6
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department
at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH
President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian
Academic Excellence.
