Synopsis: Three cases currently being adjudicated challenge the jurisdiction of the U.S. in the Hawaiian Islands.

'Ekolu nō hihia ma nā 'aha ho'okolokolo e ho'olohe 'ia nei i kēia manawa 'ānō e ho'opi'i ana i ka mana o nā 'aha ho'okolokolo o 'Amelika ma ko Hawai'i nei Pae'āina. 'O ka mua, 'o ia ka hihia o Lance Larsen kū'ē i ka Moku'āina 'o Hawai'i ma ka 'Aha Ho'okolokolo 'Āpana 'Ekolu. 'O ka 'elua, 'o Dennis Kaulia ke ho'opi'i nei i ka Moku'āina 'o Hawai'i ma ka 'Aha Ho'okolokolo Pō'ai 'Ekolu. 'O ka 'ekolu o ka hihia, 'o ia 'o David Sai ke ho'opi'i nei i ka Pelekikena Barak Obama, ke Kuhina Moku'āina 'o Hillary Clinton, ke Kuhina Pale 'o Robert Gates, ke 'Alihikaua Nui o ka Pūkaua 'Alihikaua o ka Pākīpika o 'Amelika, 'o Robert Willard, a me ke Kia'āina o ka Moku'āina 'o Hawai'i, 'o Linda Lingle. Aia ma ka 'Aha Ho'okolokolo Pō'ai Pekelala o 'Amelika Hui 'ia kēia hihia.

Ma ka hihia o Larsen lāua 'o Kaulia kū'ē i ka Moku'āina 'o Hawai'i, he ho'opi'i lāua he kupa lāua o ko Hawai'i Aupuni Mō'ī a he mau mea i ho'omalu 'ia e ka 'Ahahui 'Ehā o Geneva o ka MH 1949. Ke ho'opi'i aku nei lāua nei 'a'ole lāua he mau mea i ka'a ma lalo o ka mana ho'okolokolo o 'Amelika, 'oiai he kupa lāua o kekahi 'āina 'ē, 'o ia ho'i 'o ko Hawai'i Aupuni Mō'ī.

Hō'ike lāua he 'a'e ka hana a ua mau 'aha ho'okolokolo nei i ka mana o ka 'Aelike a ka Pelekikena Cleveland lāua 'o ka Mō'ī Wahine Lili'uokalani o ka 1893 i ko lākou ho'olohe 'ana i ko lāua mau hihia ma ko Hawai'i nei Pae'āina, no ka mea, ua mana ua 'Aelike nei ma luna a'e o nā kānāwai o 'Amelika Hui 'ia. Ua ho'ohiki 'o Cleveland e ho'iho'i i ka Mō'ī Wahine i ka noho aupuni a e uku i ke koi pohō no ke kā'ili 'ana i ke Aupuni Mō'ī i ka 1893.

He kuleana ko nā 'aha ho'okolokolo o 'Amelika e nānā i ka 'Aelike a Cleveland lāua 'o Lili'uokalani a inā 'a'ole, he 'a'e ia hana i nā kānāwai o ua 'āina lā. 'A'ole hiki ke hō'ole 'ia ke kū'oko'a o ke Aupuni Mō'ī ma muli o nā ku'ikahi i pa'a mua ma waena o ia mau 'āina 'elua. Aia nō ia i ka Moku'āina 'o Hawai'i ka hō'oia'i'o i ka mana o 'Amelika ma Hawai'i nei.

Ma ka hihia o Sai kū'ē i ka Pelekikena Obama mā, he ho'opi'i 'o ia he 'a'e nā hana a lākou i ka 'Aelike a Cleveland lāua 'o Lili'uokalani i ka ho'opi'i, ho'okolokolo, a me ka hō'āhewa iā ia i ka 'aihue 'āina ma kona mālama 'ana i nā kānāwai o ke Aupuni Mō'ī i ka 2001. Ho'opi'i 'o ia he kalaima kaua kā lākou hana. Ke 'imi nei 'o Sai e ho'ōki 'ia kā lākou mau hana a e uku 'ia mai ke koi pohō he US $10 miliona.

'O Sai kekahi o ke kōmike nāna i pale no ka 'ao'ao o ke Aupuni Mō'ī Hawai'i i ka hihia ma ka 'Aha Ho'okolokolo 'Uao Pa'a o ka 'Aha Ho'okolokolo o ka Honua ma Hague, Nekelana i ka 2001 ma ka hihia o Larsen kū'ē i ke Aupuni Mō'ī Hawai'i. 'O ka mea nui o ia hihia, he 'ae ia 'aha ho'okolokolo i ka ho'omau 'ia o ke Aupuni Mō'ī Hawai'i a hiki i kēia lā ma muli o ka hō'oia'i'o 'ole 'ana o 'Amelika i ko lākou mana ma ua 'āina nei.

E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
» .(JavaScript must be enabled to view this email address)
» .(JavaScript must be enabled to view this email address)
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by the Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence.