StarBulletin.com

Mana ‘ole na palapala


By

POSTED: Saturday, February 20, 2010

Synopsis: Lacking authority from the Kingdom government, land titles in Hawai'i are void.

Ma ka hihia o ka ho'opi'i 'ana o Lance Larsen i ke Aupuni Mō'ī Hawai'i ma ka 'Aha 'Uao o ka 'Aha Ho'okolokolo o ka Honua ma Hague, Nekelana ma ka MH 1999, ua noi 'ia nā 'elele o ka 'ao'ao o ke Aupuni Mō'ī i alaka'i 'ia e Keanu Sai e ka 'aha luna ho'okolokolo o ia hihia e hālāwai kūkā me ko ke aupuni o 'Amelika i mea e hō'oia'i'o ai ia aupuni i ko lākou mana'o ua lilo iā lākou ka 'āina o ke Aupuni Mō'ī. Hālāwai nā 'elele o ka 'ao'ao o ke Aupuni Mō'ī me ka 'elele o ke Ke'ena Aupuni o 'Amelika, 'o John Crook, no ia kumu. 'O ka hopena o ia hālāwai, 'a'ohe mea e kū ai kā 'Amelika hō'ike i ke kānāwai.

Ma hope mai, ho'opuka 'ia ka 'ōlelo ho'oholo a ia 'aha luna ho'okolokolo he mea nui ka 'ao'ao o 'Amelika ma ia hihia, no ka mea, he hiki i ia aupuni ke ho'opau i ka nīnau no ke ea o ko Hawai'i Pae'āina ma ko lākou hō'ike 'ana i ka lilo o ia ea iā lākou ma ke kānāwai.

Ma Iulai o ka 2001, waiho 'ia he ho'opi'i i mua o ka 'Aha Ho'opalekana o Nā Aupuni Hui 'ia e hō'ike ana he 'oia mau nō ke ea o ke Aupuni Mō'ī Hawai'i. 'A'ohe kū'ē 'ana o 'Amelika ma ko lākou 'ao'ao he lālā o ka 'Aha Ho'opalekana. Kākau nō ho'i kekahi loio o Kuikilani, 'o Patrick Dunberry kona inoa, i kekahi kolamu ma ka puke 'o ka Chinese Journal of International Law no ka waiho 'ia 'ana o ia ho'opi'i ma ka 'Aha Ho'opalekana a hō'ike pū 'o ia i ka mea nui o ka nele o ke kū'ē 'ana o 'Amelika, 'oiai ua pili kēia ho'opi'i i ke ea o Hawai'i.

Ma ka palapala 'o ka U.S. Army Field Manual, hō'ike ‘ia no ka noho koa 'ana 'a'ohe lilo 'ana o ke ea o ke aupuni i noho koa 'ia i ke aupuni noho koa. Me ka mau 'ana o ke ea o ke Aupuni Mō'ī Hawai'i, 'o kēia kekahi o nā hopena: Me ka nele o ka mana o ke Aupuni Mō'ī Hawai'i, lilo nā palapala 'aelike a pau i hana 'ia ma hope o ka ho‘okahuli aupuni he mea 'ole, a ua pili nō ho'i kēia i nā palapala 'alolio kekahi.

Ma Kekemapa o 2008, waiho 'ia ka ho'olaha ma ka Bureau of Conveyances o Honolulu nei no ka ho'opi'i i waiho 'ia ma ka 'Aha Ho'opalekana o Nā Aupuni Hui 'ia a pēia pū i nā hui 'inikua palapala 'alolio me nā hui huli palapala 'alolio o Hawai'i nei a me 'Amelika. Noi pū 'ia ia mau hui e kāko'o i ka mana'o e ho'opololei 'ia ka noho koa 'ana ma Hawai'i nei i mea e ho'okō 'ia ai nā kānāwai o ke Aupuni Mō'ī. No laila, ho'omaopopo 'ia ka lehulehu he hiki 'ole ke ho'opono 'ia nā palapala 'alolio.

He hopena ko'iko'i loa ka ho'omau 'ana i ka hana kūpono 'ole a ko 'Amelika pū'ali koa ma ka ho'okō 'ole 'ana i nā kānāwai pili i ka noho koa 'ana, no ka mea, he lehulehu loa ka po'e pilikia i ka palapala 'alolio i hiki 'ole ke ho'opono 'ia. Ma lalo o ke kānāwai pili i nā 'āina like 'ole, he hiki nō i ka po'e no lākou he 'āpana 'āina ma mua o ke kū'ai 'ia 'ana ma lalo o ke aupuni mana 'ole ke ki'i hou i ia mau 'āina me ka uku 'ole i ka po'e i kū'ai i ia mau 'āina me ke kō 'ole o ke kānāwai. E aho loa e mālama i ke kānāwai.

E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
» .(JavaScript must be enabled to view this email address)
» .(JavaScript must be enabled to view this email address)
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by the Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence.