Synopsis: What is the best way to honor Kamehameha the Great?

———

'Oiai 'o ka lā 11 ihola o Iune ka lā ho'ohanohano iā Kamehameha I, he wahi nīnau ka'u iā kākou a pau e no'ono'o aku ai. 'O ia ho'i, inā ola 'o Kamehameha I i kēia mau lā, pehea kona mana'o no ka nohona Hawai'i o kēia au nei?

E like ho'i me ke mele i ho'okaulana 'ia e Braddah Iz, e mino'aka paha 'o ia, e hau'oli paha 'o ia, a i 'ole e uē paha 'o ia?

I ko'u mana'o, inā e noho ana nō 'o Kamehameha ma Hawai'i nei i kēia au, e kāhāhā paha 'o ia i ke kūlana o nā Hawai'i ma kēia 'āina aloha o kākou. E pū'iwa paha 'o ia i ka lilo 'ana o ka po'e Hawai'i he hapa iki o ka heluna kanaka ma kēia 'āina hānau o kākou. E pilihua paha kona mana'o i ka noho koa 'ana o 'Amelika Hui 'ia ma Hawai'i nei mai ka makahiki 1893 mai a hiki i kēia makahiki. E ulukū paha kona mana'o i ke kiola a me ke kula'i 'ia o nā luakini, nā heiau, me nā ko'a. E mokuāhua paha kona no'ono'o i ko kākou maopopo 'ole i ka 'ōlelo makuahine o ke ēwe 'āina. 'A'ole paha 'o ia 'āpono i ko kākou ho'omaopopo 'ole i nā loina, nā hana ku'una, nā mo'olelo, nā mo'okū'auhau, me ka nohona o nā kūpuna.

He aha kā kākou hana ho'ohanohano e hana ai e hau'oli a ha'aheo ai ka mana'o o ka Na'i Aupuni o kākou? E ho'omau nō a e kūpa'a mau nō paha kākou i ko kākou 'imi 'ana me ke koi 'ana nō ho'i i ka ho'iho'i 'ana i ke ea o ke Aupuni Mō'ī mai ke aupuni 'Amelika mai. E ho'oponopono a e mālama paha kākou i nā heiau, nā ko'a, nā lo'i kalo, a me nā wahi pana me ko lākou mau mo'olelo i waiho 'ia no kākou. E ho'omau nō kākou i ke a'o 'ana i ka 'ōlelo Hawai'i, nā loina, nā hana ku'una, nā mo'olelo, me nā mo'okū'auhau i kā kākou mau 'ōpio.

E nānā nō kākou iā Kamehameha i kona kumu ho'ohālike o ka ho'omanawanui ma ka ho'omau 'ana nō i ka lōkahi o nā mokupuni o Hawai'i nei ma lalo o ke aupuni ho'okahi i loko nō o nā ho'ā'o like 'ole he nui. Pēlā nō kākou e ho'omanawanui a e ho'omau aku ai i ka ho'opa'a 'ana i ka pono no kēia lāhui aloha o kākou.

E nānā nō kākou iā Kamehameha I i kona kumu ho'ohālike o ka wiwo 'ole a me ke koa i kona ho'okō 'ana i ka pahuhopu i ho'onoho 'ia i mua ona.

No laila, e nā Hawai'i mai Hawai'i o Keawe a Ni'ihau o Kahelelani, e ho'omanawanui a e ho'omau nō kākou i ka 'imi 'ana i ka pono o ke aupuni. E nā kula kaiapuni Hawai'i, e ho'omau. E nā kumu 'ōlelo Hawai'i, e ho'omau. E nā pā lua, e ho'omau. E nā hālau hula, e ho'omau. E ka po'e hana lā'au lapa'au, e ho'omau. E nā haku mele, e ho'omau. E nā mahi 'ai, e ho'omau. E ola nō nā mea Hawai'i, a pēlā nō kākou e ho'ohanohano ai i ko kākou ali'i, ka Na'i Aupuni, 'o Kamehameha I.

———

E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

» .(JavaScript must be enabled to view this email address)

» .(JavaScript must be enabled to view this email address)

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

» 956-2627 (Laiana)

» 956-2624 (Kekeha)

This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by the Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence.