StarBulletin.com

‘A‘ohe Palapala ‘Alolio


By

POSTED: Saturday, March 07, 2009
               

     

 

Synopsis: Without a treaty of merger, title is unprovable in Hawai‘i.

 

       

Ho‘omau ‘ia ...

Ho‘olohe ‘ia nā hihia ma waena o nā aupuni ma ka ‘Aha Ho‘okolokolo o ke Ao ma Nekelana i ‘Eulopa. ‘O ia kahi kūpono e waiho ai i ka nīnau no ka ho‘omau ‘ana o ke Aupuni Mō‘ī.

Ua pili ka nīnau o ka pa‘a ‘ana o ka mana ‘alolio iā ‘Amelika Hui ‘ia me ke aupuni Moku‘āina i ka mana ‘i‘o o nā kānāwai o ‘Amelika ma Hawai‘i nei. ‘O ka hiki ‘ana mai o ka ‘Amelika i ka makahiki 1893 me nā pū e kāohi i nā luna aupuni Hawai‘i, he hana lima ikaika nō ia, akā, ‘a‘ohe wahi kō ‘ana o kekahi kānāwai i mea e ho‘oili ai i nā mana o ke Aupuni Mō‘ī ma luna o ‘Amelika. Hilina‘i ke aupuni ‘Amelika i ke kūkulu ku‘ikahi ‘ana me nā ‘āina like ‘ole, akā, ‘a‘ohe wahi ku‘ikahi ma waena o ‘Amelika me ke Aupuni Mō‘ī e hui pū ai, no laila, ‘a‘ohe wahi mea e kāko‘o nei i ka mana‘o ua hui pū ia mau ‘āina a lilo i ho‘okahi. Inā pēlā, ‘oia mau nō nā mana ‘alolio o ke Aupuni Mō‘ī a hiki i kēia lā a he hiki ‘ole iā Kia‘āina Lingle ke palepale aku.

Ua ‘ike a maopopo loa i nā ‘aha ho‘okolokolo ‘Amelika ka ho‘omau ‘ia o ke kū‘oko‘a o ke Aupuni Mō‘ī ma ka hō‘ike aku o nā luna ho‘okolokolo i ko lākou mau mana‘o no kekahi mau hihia i ho‘olohe ‘ia ma nā ‘aha ho‘okolokolo, penei:

Ma ka hihia o Kahawaiola‘a kū‘ē iā Norton ma ka 2004 ma ka ‘Aha Ho‘opi‘i o ka Pō‘ai ‘Eiwa, ho‘oholo ‘ia he kūlana like a like ko ke Aupuni Mō‘ī me ‘Amelika. Ho‘oholo ‘ia e ia ‘aha ho‘okahi nō ma ka 2005 he aupuni mō‘ī kū‘oko‘a ka pae‘āina i ka makahiki 1866. Akā, ‘a‘ohe wahi hō‘ike o ‘Amelika i ka ho‘opau ‘ia o ia kūlana kū‘oko‘a.

Eia kekahi, i ka makahiki 2001, ho‘oholo ‘ia ihola e ka ‘Aha ‘Uao Pa‘a ma ka ‘Aha Ho‘okolokolo o ke Ao ma ka hihia no Larson kū‘ē i ke Aupuni Mō‘ī he ‘āina kū‘oko‘a maoli nō ke Aupuni Mō‘ī e like nō me ‘Amelika a ua hō‘ike pū aku ‘o ‘Amelika pēlā.

Eia hou, ua hō‘ike ‘ia ma ka Maui News i ka 20 o ‘Okakopa, 1900, ua maopopo loa iā Thomas Clark, he moho kenekoa i ka makahiki 1900, a me ka ‘Ao‘ao Kemokalaka, he kū ‘ole i ke kānāwai ka ho‘ohui ‘āina ‘ana o ‘Amelika iā Hawai‘i me ke ku‘ikahi ‘ole a he ‘oia‘i‘o nō ka ho‘omau ‘ana o ke kū‘oko‘a o ke Aupuni Mō‘ī.

‘O ka hana a ka ‘Aha‘ōlelo o Wākinekona ma ka 1898 e “ho‘ohui” ai iā Hawai‘i me ‘Amelika, ‘o ia ka ho‘opuka ‘ana i kekahi ‘Ōlelo Ho‘oholo Hui ‘ia. ‘O ka pilikia o ia mea, ‘a‘ole ia ‘ōlelo ho‘oholo he ku‘ikahi a ‘a‘ohe wahi mana o ka ‘Ōlelo Ho‘oholo Hui ‘ia ma ‘ō aku o nā palena o ‘Amelika. He mana ia mea ma loko wale nō o ‘Amelika, a no laila, ‘a‘ohe wahi mana ma Hawai‘i nei. ‘O ka hana wale nō e kūpono ai ka ho‘ohui ‘āina ‘ana, ‘o ia ke ku‘ikahi ma waena o ke Aupuni Mō‘ī a me ‘Amelika.

               

     

 

E ho‘ouna ‘ia mai nā leka iā māua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
        » .(JavaScript must be enabled to view this email address)
        » .(JavaScript must be enabled to view this email address)
        a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
        » 956-2627 (Laiana)
        » 956-2624 (Kekeha)
        This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai‘i at Mānoa, supported by the Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence.