Synopsis: The truncation of Hawaiian names on official government documents represents a basic disregard for Hawaiian values - especially in Hawai'i.

  Aloha mai nö käkou. Eia mai au kä 'oukou wahi mea käkau ke häpai nei i kekahi kumuhana ko'iko'i a pili ho'i i ka pono o ko käkou nohona, ko ka po'e Hawai'i. Ua 'ike 'ia ka palapala he mea i kaupalena 'ia ka nui o kona kino, a i kekahi manawa, 'a'ole lawa ka nui e mohala pono ai ka mana'o o ka mea käkau. Pëia ho'i ke 'ano o këia wahi kolamu nei a käkou. I kekahi manawa, e ho'opökole 'ia ka hö'ike o ke käkau 'ana mai i 'ole e hala ka palena a 'oki wale 'ia ma kahi küpono 'ole.

Ua 'ike maka aku nei au i ia ha'awina ('o ka 'oki inoa ma kahi küpono 'ole) i ka pule nei i hala. 'O ia ho'i, ua lawe aku nei au i ka'u keiki i ke ki'i i ka palapala 'ae kalaiwa i mea e hiki ai iä ia ke ho'oma'ama'a i ke kalaiwa ka'a a e ki'i ai ho'i i ka laikini maoli. I ke ke'ena aku nei mäua o ke aupuni, kahi e 'äpono 'ia ai ke kuleana o ka lehulehu e ki'i ai i ia palapala, a he mea mau i ka po'e limahana o laila ke koikoi 'ana i kekahi mau palapala e hö'oia'i'o ai i ia kuleana. 'O ke käleka helu ola 'oe, 'o ka palapala hänau ho'i, a me kekahi mau koina hou aku. I nänä mai ka hana o kahi limahana i ke käleka helu ola a ka'u keiki, mea maila ia 'a'ole i kikokiko 'ia ka inoa piha o ka'u keiki a 'a'ole hiki ke 'äpono 'ia ka palapala 'ae kalaiwa.

Auë kä ho'i ë! No ka lö'ihi o kona inoa mua, ua 'oki hapa 'ia a no ia mea, no laila, 'a'ole like ka inoa o ia käleka me ka inoa o ka palapala hänau. Eia ka mea 'äpiki. He inoa lö'ihi ka inoa mua o ka'u keiki e like me ka mea ma'a mau i ka po'e Hawai'i, a he inoa pökole kona inoa waena. He inoa haole. Ma kahi o ka mälama piha 'ana i ka inoa mua a me ka 'oki hapa 'ana i ka inoa waena, ua pono 'oki wale 'ia nö ka inoa me ka nänä 'ole i ka mana'o e koe ana.

Ua lilo këia i mea ho'oluhi nui wale iä mäua, no ka mea, he hana ho'oluhi a ho'onäukiuki ke ki'i 'ana i ua käleka helu ola nei, a i ka loa'a 'ana mai, eia kä, ua käpulu ke kikokiko 'ana i ka inoa. Ua 'ölelo 'ia mäua, aia ka pono i ke ki'i hou aku i käleka hou me ka pela pono 'ia o ka inoa o ka'u keiki. I ia manawa nö, hele maila kekahi luna o ia ke'ena, a i kona 'ike 'ana i ka hihia, 'o kona 'imi akula nö ia ma ke kamepiula i ka papainoa o nä mea helu ola. 'A'ole nö a he wä, loa'a maila ka inoa o ka'u keiki a 'o ia kona wä i 'äpono ai i ka palapala 'ae kalaiuwa. Nani ho'i ka mahalo piha o ku'u na'au!

No ke aha i 'oki hapa 'ia ai ka inoa mua o ka'u keiki a waiho piha 'ia kona inoa waena (kona inoa haole nö ho'i)? 'A'ole ka ho'opökole 'ia o ka inoa mua 'o ka mea ma'a mau. E ho'opökole 'ia ka inoa waena. No ka 'ike 'ole na'e o ka limahana aupuni i ka 'ölelo Hawai'i, lilo ka inoa Hawai'i he mea 'ole. Pau ka mana'o, pau pü me ka mana. Aia nö ka pono a koi 'ia nä limahana a pau o ka Moku'äina 'o Hawai'i e a'o i ka 'ölelo Hawai'i, a pau pü ho'i me ke Kia'äina Linda Li…

  E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

  >> .(JavaScript must be enabled to view this email address)

>> .(JavaScript must be enabled to view this email address)

  a i 'ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2624 (Kekeha)

  This column is coordinated by Kawaihuelani at the University of Hawai'i at Mänoa, supported by the Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence.

Inoa Piha

Synopsis: The truncation of Hawaiian names on official government documents represents a basic disregard for Hawaiian values - especially in Hawai'i.

  Aloha mai nō kākou. Eia mai au kā 'oukou wahi mea kākau ke hāpai nei i kekahi kumuhana ko'iko'i a pili ho'i i ka pono o ko kākou nohona, ko ka po'e Hawai'i. Ua 'ike 'ia ka palapala he mea i kaupalena 'ia ka nui o kona kino, a i kekahi manawa, 'a'ole lawa ka nui e mohala pono ai ka mana'o o ka mea kākau. Pēia ho'i ke 'ano o kēia wahi kolamu nei a kākou. I kekahi manawa, e ho'opōkole 'ia ka hō'ike o ke kākau 'ana mai i 'ole e hala ka palena a 'oki wale 'ia ma kahi kūpono 'ole.

Ua 'ike maka aku nei au i ia ha'awina ('o ka 'oki inoa ma kahi kūpono 'ole) i ka pule nei i hala. 'O ia ho'i, ua lawe aku nei au i ka'u keiki i ke ki'i i ka palapala 'ae kalaiwa i mea e hiki ai iā ia ke ho'oma'ama'a i ke kalaiwa ka'a a e ki'i ai ho'i i ka laikini maoli. I ke ke'ena aku nei māua o ke aupuni, kahi e 'āpono 'ia ai ke kuleana o ka lehulehu e ki'i ai i ia palapala, a he mea mau i ka po'e limahana o laila ke koikoi 'ana i kekahi mau palapala e hō'oia'i'o ai i ia kuleana. 'O ke kāleka helu ola 'oe, 'o ka palapala hānau ho'i, a me kekahi mau koina hou aku. I nānā mai ka hana o kahi limahana i ke kāleka helu ola a ka'u keiki, mea maila ia 'a'ole i kikokiko 'ia ka inoa piha o ka'u keiki a 'a'ole hiki ke 'āpono 'ia ka palapala 'ae kalaiwa.

Auē kā ho'i ē! No ka lō'ihi o kona inoa mua, ua 'oki hapa 'ia a no ia mea, no laila, 'a'ole like ka inoa o ia kāleka me ka inoa o ka palapala hānau. Eia ka mea 'āpiki. He inoa lō'ihi ka inoa mua o ka'u keiki e like me ka mea ma'a mau i ka po'e Hawai'i, a he inoa pōkole kona inoa waena. He inoa haole. Ma kahi o ka mālama piha 'ana i ka inoa mua a me ka 'oki hapa 'ana i ka inoa waena, ua pono 'oki wale 'ia nō ka inoa me ka nānā 'ole i ka mana'o e koe ana.

Ua lilo kēia i mea ho'oluhi nui wale iā māua, no ka mea, he hana ho'oluhi a ho'onāukiuki ke ki'i 'ana i ua kāleka helu ola nei, a i ka loa'a 'ana mai, eia kā, ua kāpulu ke kikokiko 'ana i ka inoa. Ua 'ōlelo 'ia māua, aia ka pono i ke ki'i hou aku i kāleka hou me ka pela pono 'ia o ka inoa o ka'u keiki. I ia manawa nō, hele maila kekahi luna o ia ke'ena, a i kona 'ike 'ana i ka hihia, 'o kona 'imi akula nō ia ma ke kamepiula i ka papainoa o nā mea helu ola. 'A'ole nō a he wā, loa'a maila ka inoa o ka'u keiki a 'o ia kona wā i 'āpono ai i ka palapala 'ae kalaiuwa. Nani ho'i ka mahalo piha o ku'u na'au!

No ke aha i 'oki hapa 'ia ai ka inoa mua o ka'u keiki a waiho piha 'ia kona inoa waena (kona inoa haole nō ho'i)? 'A'ole ka ho'opōkole 'ia o ka inoa mua 'o ka mea ma'a mau. E ho'opōkole 'ia ka inoa waena. No ka 'ike 'ole na'e o ka limahana aupuni i ka 'ōlelo Hawai'i, lilo ka inoa Hawai'i he mea 'ole. Pau ka mana'o, pau pū me ka mana. Aia nō ka pono a koi 'ia nā limahana a pau o ka Moku'āina 'o Hawai'i e a'o i ka 'ōlelo Hawai'i, a pau pū ho'i me ke Kia'āina Linda Li…

  E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

  >> .(JavaScript must be enabled to view this email address)

>> .(JavaScript must be enabled to view this email address)

  a i 'ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2624 (Kekeha)

  This column is coordinated by Kawaihuelani at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by the Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence.