Nühou

Synopsis: News bits of the past week: A documentary film, “;Noho Hewa: The Wrongful Occupation of Hawai'i,”; will premier at the Hawai'i Inernational Film Festival at 6:15 p.m. Monday, Oct. 13, at Dole Cannery; Case for ceded lands in the U.S. Supreme Court; Kahuku defeats Moanalua and captures OIA title.
  Noho Hewa. 'O ia ihola ka inoa o kekahi ki'i 'oni'oni hu'e 'oia'i'o hou o ke ao nei. 'O ka inoa piha o ua ki'i 'oni'oni nei, 'o ia ho'i, 'o Noho Hewa: The Wrongful Occupation of Hawai'i. E hö'ike 'ia ana i këia Pö'akahi a'e, ka lä 13 o 'Okakopa ma ka hola 6:15 o ke ahiahi. Aia ana ma ka hale ki'i 'oni'oni 'o Dole Cannery.

He mo'olelo nö këia e ulu ai ka hoi o känaka, no ka mea, e hö'ike ana ia i ke kumu o ka pilikia o nä mea e 'ike 'ia nei ma Hawai'i nei, 'o ia ho'i, ke kipaku 'ia 'ana o ka Hawai'i mai ko läkou 'äina aku, ka ho'ohaumia 'ana i nä wahi la'a, a pëlä aku. A he mau Känaka Maoli akamai, he mau Hawai'i alaka'i ho'i no käkou i këia mau lä, ke ha'i 'ölelo ana, e la'a 'o Haunani-Kay Trask, 'o Kaleikoa Ka'eo, 'o Noenoe Silva, 'o Keanu Sai, 'o Kehaulani Kauanui a me kekahi mau känaka hou aku.

'O kekahi mea maika'i, na kahi wahine Hawai'i i hana i ua ki'i 'oni'oni hu'e 'oia'i'o nei. 'O Anne Keala Kelly kona inoa. He mea käkau 'o ia a he mea hana ki'i 'oni'oni nö ho'i. Pa'i 'ia nä mo'olelo äna i käkau ai ma nä wahi like 'ole, e la'a 'o The Nation, The Honolulu Weekly, a me nä wahi like 'ole. He wahine nö këia e holo mua ai käkou Hawai'i.

No ka Hawai'i ka 'äina. Holo ihola ka mana'o o ka 'Aha Ho'okolokolo Ki'eki'e o 'Amelika, e ho'okolokolo 'ia ka hihia, kahi e ho'ä'o ana ke aupuni moku'äina 'o Hawai'i e kü'ai aku i nä 'äina i kä'ili 'ia mai ke aupuni Mö'ï, ma Maui a me Hawai'i moku. Ua ho'opi'i ke Ke'ena Kuleana Hawai'i a me kekahi mau känaka me ka mana'o e 'äke'ake'a i ke kü'ai 'ana. Ua käko'o ka 'aha i ke aupuni, a no laila ho'opi'i hou ke Ke'ena Kuleana Hawai'i i ka 'Aha Ho'okolokolo Ki'eki'e o Hawai'i, a käko'o 'ia ka 'ao'ao o ke Ke'ena Kuleana Hawai'i. A laila, ho'opi'i hou ke aupuni, a i këia manawa, aia ana i mua o ka 'Aha Ki'eki'e o 'Amelika.

'Ane Nalowale. E päku'i 'ia he mau lähui hou i ka papa lähui 'ane nalowale o ke aupuni pekelala. He 48 ka nui, a ma Kaua'i wale nö e loa'a ai. 'O kekahi, he mau manu 'öiwi, 'o ia ho'i, ka 'akeke'e a me ka 'akikiki. I ka makahiki 2007, he 3,500 mau 'akeke'e a emi iho, a he 1,400 'akikiki a emi iho. A 'o nä lähui 'ë a'e i häpai 'ia, he nalo Hawai'i, a 'o ke koena, he mau lä'au.

Ke Kinipöpö Pa'ilima. He hahana nö ka pä'ani kinipöpö pa'ilima 'ana o ka pö nei, a kä'ili aku nei nä kaikamähine o Kahuku i ka lanakila mai nä lima wïkani mai o Moanalua ma loko o nä pä'ani 'elima. No Kahuku, he 16 ho'opio a Nile Te'o, a he 11 a Ho'onani Apo. 'O Kahuku ka hui helu 'ekolu, a 'o Moanalua ka helu 'ehiku. Ua pa'a ihola i nä kaikamähine o Kahuku ka inoa moho o ka mähele hikina o ka 'Ahahui Kula Ki'eki'e o O'ahu o ke kikina.

  E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> .(JavaScript must be enabled to view this email address)
>> .(JavaScript must be enabled to view this email address)

  a i 'ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)

  This column is coordinated by Kawaihuelani at the University of Hawai'i at Mänoa, supported by the Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence. 

Nūhou

Synopsis: News bits of the past week: A documentary film, “;Noho Hewa: The Wrongful Occupation of Hawai'i,”; will premier at the Hawai'i Inernational Film Festival at 6:15 p.m. Monday, Oct. 13, at Dole Cannery; Case for ceded lands in the U.S. Supreme Court; Kahuku defeats Moanalua and captures OIA title.
  Noho Hewa. 'O ia ihola ka inoa o kekahi ki'i 'oni'oni hu'e 'oia'i'o hou o ke ao nei. 'O ka inoa piha o ua ki'i 'oni'oni nei, 'o ia ho'i, 'o Noho Hewa: The Wrongful Occupation of Hawai'i. E hō'ike 'ia ana i kēia Pō'akahi a'e, ka lā 13 o 'Okakopa ma ka hola 6:15 o ke ahiahi. Aia ana ma ka hale ki'i 'oni'oni 'o Dole Cannery.

He mo'olelo nō kēia e ulu ai ka hoi o kānaka, no ka mea, e hō'ike ana ia i ke kumu o ka pilikia o nā mea e 'ike 'ia nei ma Hawai'i nei, 'o ia ho'i, ke kipaku 'ia 'ana o ka Hawai'i mai ko lākou 'āina aku, ka ho'ohaumia 'ana i nā wahi la'a, a pēlā aku. A he mau Kānaka Maoli akamai, he mau Hawai'i alaka'i ho'i no kākou i kēia mau lā, ke ha'i 'ōlelo ana, e la'a 'o Haunani-Kay Trask, 'o Kaleikoa Ka'eo, 'o Noenoe Silva, 'o Keanu Sai, 'o Kehaulani Kauanui a me kekahi mau kānaka hou aku.

'O kekahi mea maika'i, na kahi wahine Hawai'i i hana i ua ki'i 'oni'oni hu'e 'oia'i'o nei. 'O Anne Keala Kelly kona inoa. He mea kākau 'o ia a he mea hana ki'i 'oni'oni nō ho'i. Pa'i 'ia nā mo'olelo āna i kākau ai ma nā wahi like 'ole, e la'a 'o The Nation, The Honolulu Weekly, a me nā wahi like 'ole. He wahine nō kēia e holo mua ai kākou Hawai'i.

No ka Hawai'i ka 'āina. Holo ihola ka mana'o o ka 'Aha Ho'okolokolo Ki'eki'e o 'Amelika, e ho'okolokolo 'ia ka hihia, kahi e ho'ā'o ana ke aupuni moku'āina 'o Hawai'i e kū'ai aku i nā 'āina i kā'ili 'ia mai ke aupuni Mō'ī, ma Maui a me Hawai'i moku. Ua ho'opi'i ke Ke'ena Kuleana Hawai'i a me kekahi mau kānaka me ka mana'o e 'āke'ake'a i ke kū'ai 'ana. Ua kāko'o ka 'aha i ke aupuni, a no laila ho'opi'i hou ke Ke'ena Kuleana Hawai'i i ka 'Aha Ho'okolokolo Ki'eki'e o Hawai'i, a kāko'o 'ia ka 'ao'ao o ke Ke'ena Kuleana Hawai'i. A laila, ho'opi'i hou ke aupuni, a i kēia manawa, aia ana i mua o ka 'Aha Ki'eki'e o 'Amelika.

'Ane Nalowale. E pāku'i 'ia he mau lāhui hou i ka papa lāhui 'ane nalowale o ke aupuni pekelala. He 48 ka nui, a ma Kaua'i wale nō e loa'a ai. 'O kekahi, he mau manu 'ōiwi, 'o ia ho'i, ka 'akeke'e a me ka 'akikiki. I ka makahiki 2007, he 3,500 mau 'akeke'e a emi iho, a he 1,400 'akikiki a emi iho. A 'o nā lāhui 'ē a'e i hāpai 'ia, he nalo Hawai'i, a 'o ke koena, he mau lā'au.

Ke Kinipōpō Pa'ilima. He hahana nō ka pā'ani kinipōpō pa'ilima 'ana o ka pō nei, a kā'ili aku nei nā kaikamāhine o Kahuku i ka lanakila mai nā lima wīkani mai o Moanalua ma loko o nā pā'ani 'elima. No Kahuku, he 16 ho'opio a Nile Te'o, a he 11 a Ho'onani Apo. 'O Kahuku ka hui helu 'ekolu, a 'o Moanalua ka helu 'ehiku. Ua pa'a ihola i nā kaikamāhine o Kahuku ka inoa moho o ka māhele hikina o ka 'Ahahui Kula Ki'eki'e o O'ahu o ke kikina.

  E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei: