Halemano

Synopsis: When his champion is defeated in a fighting contest with Kawelo, Ka'ihikapu loses a significant bet and turns over a large piece of land at Kolekole to Kawelo. (Continued from last week.)

Ma waena mai o ka po'e i pili aku i ko lākou waiwai ma hope o ka u'i o Halemano, 'o Ka'ihikapu pū kekahi. Na wai ho'i e 'ole ka puni aku i ka ikaika o ua kuahiwi nunui lā o Ka'ala? A pau ka wā pili waiwai, kū mai nā moho 'elua he alo a he alo ma loko o ke kahua mokomoko. I ia wā i nīnau mai ai ka ikaika o Halemano, "He aha ka hope o ka mokomoko a kāua? He moe lepo, a i 'ole ia, he ho'olana paha i ka wai?" 'Eā, e ka makamaka heluhelu, e ho'ākāka 'ia ma 'ane'i ke 'ano o kēia mau hopena a i 'elua. 'O ka moe lepo, he make loa nō ia. 'O ka lana 'ana na'e i ka wai, he 'eha wale nō ia no ke kino. 'O ia mau nō ke ola.

Pane akula 'o Kawelo, "Na ka ikaika 'ole ho'i ka lālau iho i ka make iki, e aho i ka make nui kāua." Nīnau hou maila ka u'i o Halemano, "Iā wai ka mua?" A pane akula 'o Kawelo, "Iā 'oe ka mua, i ke kama'āina. A e ao na'e 'oe i ka pola o ku'u malo o hālulu hewa kou pu'upu'u i laila." A lohe ke ali'i o Halemano i kēia 'ōlelo ho'oulu a Kawelo, punia loa 'ia 'o ia i ka huhū. Pane maila ho'i kēlā, "Kāhāhā! Mana'o iho nei ho'i au e 'au'a i ku'u pu'upu'u, 'o Pōhaku'alā ka inoa, i pakele kou ola e kēnā koa makua 'ole o Kahihikolo, eia kā, 'a'ole. No kāu 'ōlelo 'ana e hihia ko'u lima i kō 'elemu, e make loa ana 'oe ia'u i nei lā, a e ho'i aku kō 'uhane a hō'ea i ka li'ulā o Manā, haia 'ia mai e ke akua 'enuhe a pau i ka hamu 'ia, a i 'ole, lawe 'ia aku kō wahi 'uhane e ku'u mau akua, a kiola 'ia aku i ka Leina-a-ka-'Uhane i ka lae a'e nei 'o Ka'ena, hala 'oe i lalo i o Milu lā."

Ma mua na'e o ka mokomoko 'ana, lohe 'ia ka leo o kahi 'iole. 'O Kahuelokū, kaikua'ana o Kawelo, 'o ia ka mea nona ia leo, a e hō'ike mai ana 'o ia iā Kawelo i ka 'ai a ka u'i o Halemano. Hō'ike pū maila ia me ka hana e lilo ai ke eo iā Kawelo. A no laila, i ke ku'i pālua 'ana mai o nā lima 'elua, ua maopopo 'ē iā Kawelo e hele ana ka 'ākau i ka maka a e hele ana nō ho'i ka hema i ka piko. 'A'ole nō i hiki aku ka lima hema i ka piko, 'o ka pa'a 'ē nō ia i ka pola o ka malo i wili 'ia e ka lima 'ākau o Kawelo. 'O ka lima 'ākau ho'i o ua kanaka nei, ua pale 'ia e ka lima hema.

Ukiuki ihola ua ikaika nei o Halemano a 'o kona ki'i hou ia e ku'i pālua aku iā Kawelo. Hākālia loa na'e ia ku'i 'ana, loa'a 'ē kona 'opi 'ao'ao i ka pa'i māhanahana a Kawelo. Ho'okahi nō ia pa'i 'ana, pa'a ka 'opi 'ao'ao o ua kanaka nei i ka lima o Kawelo, a pau nō ho'i nā iwi i ka ha'i. A ho'oku'u o Kawelo i ua kanaka lā o Halemano, 'o ka hehe'e ihola nō ia a waiho ana i lalo. Ua make loa! A i ka 'ike 'ana o Ka'ihikapu i ke eo 'ana o kona moho iā Kawelo, hā'awi akula 'o ia i 'āina ma uka o Kolekole no Kawelo e ho'okulāiwi ai. 'O ia nō ka waiwai a Ka'ihikapu i pili ai ma ka 'ao'ao o ke ali'i o Halemano.

Halemano

Synopsis: When his champion is defeated in a fighting contest with Kawelo, Ka'ihikapu loses a significant bet and turns over a large piece of land at Kolekole to Kawelo. (Continued from last week.)

Ma waena mai o ka po'e i pili aku i ko läkou waiwai ma hope o ka u'i o Halemano, 'o Ka'ihikapu pü kekahi. Na wai ho'i e 'ole ka puni aku i ka ikaika o ua kuahiwi nunui lä o Ka'ala? A pau ka wä pili waiwai, kü mai nä moho 'elua he alo a he alo ma loko o ke kahua mokomoko. I ia wä i nïnau mai ai ka ikaika o Halemano, "He aha ka hope o ka mokomoko a käua? He moe lepo, a i 'ole ia, he ho'olana paha i ka wai?" 'Eä, e ka makamaka heluhelu, e ho'äkäka 'ia ma 'ane'i ke 'ano o këia mau hopena a i 'elua. 'O ka moe lepo, he make loa nö ia. 'O ka lana 'ana na'e i ka wai, he 'eha wale nö ia no ke kino. 'O ia mau nö ke ola.

Pane akula 'o Kawelo, "Na ka ikaika 'ole ho'i ka lälau iho i ka make iki, e aho i ka make nui käua." Nïnau hou maila ka u'i o Halemano, "Iä wai ka mua?" A pane akula 'o Kawelo, "Iä 'oe ka mua, i ke kama'äina. A e ao na'e 'oe i ka pola o ku'u malo o hälulu hewa kou pu'upu'u i laila." A lohe ke ali'i o Halemano i këia 'ölelo ho'oulu a Kawelo, punia loa 'ia 'o ia i ka huhü. Pane maila ho'i këlä, "Kähähä! Mana'o iho nei ho'i au e 'au'a i ku'u pu'upu'u, 'o Pöhaku'alä ka inoa, i pakele kou ola e kënä koa makua 'ole o Kahihikolo, eia kä, 'a'ole. No käu 'ölelo 'ana e hihia ko'u lima i kö 'elemu, e make loa ana 'oe ia'u i nei lä, a e ho'i aku kö 'uhane a hö'ea i ka li'ulä o Manä, haia 'ia mai e ke akua 'enuhe a pau i ka hamu 'ia, a i 'ole, lawe 'ia aku kö wahi 'uhane e ku'u mau akua, a kiola 'ia aku i ka Leina-a-ka-'Uhane i ka lae a'e nei 'o Ka'ena, hala 'oe i lalo i o Milu lä."

Ma mua na'e o ka mokomoko 'ana, lohe 'ia ka leo o kahi 'iole. 'O Kahuelokü, kaikua'ana o Kawelo, 'o ia ka mea nona ia leo, a e hö'ike mai ana 'o ia iä Kawelo i ka 'ai a ka u'i o Halemano. Hö'ike pü maila ia me ka hana e lilo ai ke eo iä Kawelo. A no laila, i ke ku'i pälua 'ana mai o nä lima 'elua, ua maopopo 'ë iä Kawelo e hele ana ka 'äkau i ka maka a e hele ana nö ho'i ka hema i ka piko. 'A'ole nö i hiki aku ka lima hema i ka piko, 'o ka pa'a 'ë nö ia i ka pola o ka malo i wili 'ia e ka lima 'äkau o Kawelo. 'O ka lima 'äkau ho'i o ua kanaka nei, ua pale 'ia e ka lima hema.

Ukiuki ihola ua ikaika nei o Halemano a 'o kona ki'i hou ia e ku'i pälua aku iä Kawelo. Häkälia loa na'e ia ku'i 'ana, loa'a 'ë kona 'opi 'ao'ao i ka pa'i mähanahana a Kawelo. Ho'okahi nö ia pa'i 'ana, pa'a ka 'opi 'ao'ao o ua kanaka nei i ka lima o Kawelo, a pau nö ho'i nä iwi i ka ha'i. A ho'oku'u o Kawelo i ua kanaka lä o Halemano, 'o ka hehe'e ihola nö ia a waiho ana i lalo. Ua make loa! A i ka 'ike 'ana o Ka'ihikapu i ke eo 'ana o kona moho iä Kawelo, hä'awi akula 'o ia i 'äina ma uka o Kolekole no Kawelo e ho'okuläiwi ai. 'O ia nö ka waiwai a Ka'ihikapu i pili ai ma ka 'ao'ao o ke ali'i o Halemano.