He pua'a 'imi ali'i

Synopsis: This excerpt from the story of Kawelo is a continuation from last week. Kawelo is identified as a chief of high rank.

I lawa nō a 'ike ka po'e kama'āina o Wai'anae e muia ana i laila i ko lākou kanaka ikaika e waiho ana i loko o ke kai, kupu a'ela ka mana'o e lele po'i pū i luna o Kawelo. I ia wā na'e, hō'ea maila ke kahuna a ke ali'i, a Ka'ihikapu, me ka pa'a pū mai o kahi pua'a hiwa i ka lima. Kainō a e kauoha ana ua kahuna nei e hopu 'ia 'o Kawelo a e lawe 'ia aku i mua o ke ali'i, 'a'ole kā! Iā ia nō a hō'ea aku ma kahi kokoke, oli a'ela ia i kahi mele pule no Kawelomahamahai'a, ke kupuna kāne o Kawelo, a laila, ho'oku'u ihola 'o ia i kahi pua'a i lalo. 'O ka holo pololei akula nō ia o ua pua'a hiwa nei a hiki i mua o ka wāwae o Kawelo, a moe ihola ho'i ia i lalo me ka 'oni'oni hou 'ole a'e. I ia wā i 'ike ai nā mea a pau he ali'i nui kēia i hō'ea mai i ko lākou wahi.

A 'ike ke kahuna i kēia hana a ka pua'a, 'o kona kukuli ihola nō ia i mua o Kawelo me ka hā'awi 'ana mai i kahi pua'a i 'alana na Kawelo a me ke kono pū mai nō ho'i "e kipa i ka hale, he 'ai, he i'a, he kapa, a he nohona ko ke ali'i". 'Ae akula ua 'o Kawelo a ho'i pū akula lākou a ka hale ali'i o Ka'ihikapu-a-Kākuhihewa ma Lualualei.

I kekahi lā, iā Kawelo e noho ana ma ka hale o ke ali'i, kupu maila ka mana'o o Ka'ihikapu e mālama i kekahi 'aha mokomoko a kulakula'i ho'i ma Mā'ili no kāna po'e kānaka ikaika. 'Ākoakoa maila nā kānaka ikaika o O'ahu a puni, a mākaukau lākou, ho'omaka a'ela ka mokomoko mua ma waena o ke kanaka ikaika o Wai'anae a me ko 'Ewa. Hina ihola ko 'Ewa kanaka 'o'ole'a a kū hou maila ke kanaka o Wai'anae i ka mokomoko me ke kanaka o Waialua. 'O ia mokomoko aku nō o nā kānaka ikaika o nā wahi like 'ole o O'ahu a kū mai kekahi kanaka nunui no ka ululehua o Halemano. He kanaka maka'u loa 'ia kēia e ka po'e ikaika o nā wahi a pau a 'a'ohe mea ho'okahi i mana'o mai e 'a'a aku iā ia. Kaena maila kēlā 'o ke koa lau kihikihi nō ia o Halemano, 'a'ohe makani Kona nui e hina ai.

I ia wā, hāwanawana maila 'o Ka'ihikapu iā Kawelo, "Pehea 'oe, e nei kuahiwi o Kaua'i?" Pane akula 'o Kawelo, "E ho'ā'o wale aku nō ho'i ke kuahiwi o Wai'ale'ale i ke kuahiwi o Ka'ala. Mali'a ho'i, he nui kuahiwi wale iho nō, 'a'ohe e pau ke aho o kamahele i ka pi'i 'ana." Kū a'ela nō 'o Kawelo i luna me ka wehe pū a'e i kona 'ahu'ula. 'O ia ka wā i kūkala aku ai ka ilāmuku i ka mokomoko 'ana o kēia ali'i o Kaua'i me ke kanaka ikaika o Halemano. Ho'ōho a'ela nā kānaka a pau. 'Akahi ka ho'ōho, 'alua ka ho'ōho, 'akolu a ho'ola'i ihola ka mālie. 'O ka wā nō ho'i ia e pili ai i ka waiwai.

Eia ka mea 'āpiki. No ka 'ike 'ole 'ia o kēia malihini i ka mokomoko, aia ka waiwai o ka hapanui o nā kānaka ua pili 'ia ma hope o ke ali'i kama'āina. He kāka'ikahi wale nō ka po'e ma hope o Kawelo.

He pua'a 'imi ali'i

Synopsis: This excerpt from the story of Kawelo is a continuation from last week. Kawelo is identified as a chief of high rank.

I lawa nö a 'ike ka po'e kama'äina o Wai'anae e muia ana i laila i ko läkou kanaka ikaika e waiho ana i loko o ke kai, kupu a'ela ka mana'o e lele po'i pü i luna o Kawelo. I ia wä na'e, hö'ea maila ke kahuna a ke ali'i, a Ka'ihikapu, me ka pa'a pü mai o kahi pua'a hiwa i ka lima. Kainö a e kauoha ana ua kahuna nei e hopu 'ia 'o Kawelo a e lawe 'ia aku i mua o ke ali'i, 'a'ole kä! Iä ia nö a hö'ea aku ma kahi kokoke, oli a'ela ia i kahi mele pule no Kawelomahamahai'a, ke kupuna käne o Kawelo, a laila, ho'oku'u ihola 'o ia i kahi pua'a i lalo. 'O ka holo pololei akula nö ia o ua pua'a hiwa nei a hiki i mua o ka wäwae o Kawelo, a moe ihola ho'i ia i lalo me ka 'oni'oni hou 'ole a'e. I ia wä i 'ike ai nä mea a pau he ali'i nui këia i hö'ea mai i ko läkou wahi.

A 'ike ke kahuna i këia hana a ka pua'a, 'o kona kukuli ihola nö ia i mua o Kawelo me ka hä'awi 'ana mai i kahi pua'a i 'alana na Kawelo a me ke kono pü mai nö ho'i "e kipa i ka hale, he 'ai, he i'a, he kapa, a he nohona ko ke ali'i". 'Ae akula ua 'o Kawelo a ho'i pü akula läkou a ka hale ali'i o Ka'ihikapu-a-Käkuhihewa ma Lualualei.

I kekahi lä, iä Kawelo e noho ana ma ka hale o ke ali'i, kupu maila ka mana'o o Ka'ihikapu e mälama i kekahi 'aha mokomoko a kulakula'i ho'i ma Mä'ili no käna po'e känaka ikaika. 'Äkoakoa maila nä känaka ikaika o O'ahu a puni, a mäkaukau läkou, ho'omaka a'ela ka mokomoko mua ma waena o ke kanaka ikaika o Wai'anae a me ko 'Ewa. Hina ihola ko 'Ewa kanaka 'o'ole'a a kü hou maila ke kanaka o Wai'anae i ka mokomoko me ke kanaka o Waialua. 'O ia mokomoko aku nö o nä känaka ikaika o nä wahi like 'ole o O'ahu a kü mai kekahi kanaka nunui no ka ululehua o Halemano. He kanaka maka'u loa 'ia këia e ka po'e ikaika o nä wahi a pau a 'a'ohe mea ho'okahi i mana'o mai e 'a'a aku iä ia. Kaena maila këlä 'o ke koa lau kihikihi nö ia o Halemano, 'a'ohe makani Kona nui e hina ai.

I ia wä, häwanawana maila 'o Ka'ihikapu iä Kawelo, "Pehea 'oe, e nei kuahiwi o Kaua'i?" Pane akula 'o Kawelo, "E ho'ä'o wale aku nö ho'i ke kuahiwi o Wai'ale'ale i ke kuahiwi o Ka'ala. Mali'a ho'i, he nui kuahiwi wale iho nö, 'a'ohe e pau ke aho o kamahele i ka pi'i 'ana." Kü a'ela nö 'o Kawelo i luna me ka wehe pü a'e i kona 'ahu'ula. 'O ia ka wä i kükala aku ai ka ilämuku i ka mokomoko 'ana o këia ali'i o Kaua'i me ke kanaka ikaika o Halemano. Ho'öho a'ela nä känaka a pau. 'Akahi ka ho'öho, 'alua ka ho'öho, 'akolu a ho'ola'i ihola ka mälie. 'O ka wä nö ho'i ia e pili ai i ka waiwai.

Eia ka mea 'äpiki. No ka 'ike 'ole 'ia o këia malihini i ka mokomoko, aia ka waiwai o ka hapanui o nä känaka ua pili 'ia ma hope o ke ali'i kama'äina. He käka'ikahi wale nö ka po'e ma hope o Kawelo.