No ke kulana 'left behind'

Synopsis: If the development at Lā'au Point represents progress, maybe it's better to be "left behind."

'Auhea 'oe e ka makamaka heluhelu i kawaū ke ōpū weuweu i ka ua Kūkalahale. Eia ho'i ke helele'i maila kauwahi paka o ka ua 'Āpuakea o Kailua. A he mea ia i ulu ai a māhuahua nō ho'i ka hoi a me ka 'ihi i ka 'ōlelo makuahine i loko o nei pua o ka 'āina 'ē mai, a ulu pū ho'i me ka mahalo i nā 'ōiwi wiwo 'ole e paio nei no ka pono o ka 'āina.

I kēlā mahina aku nei, e kipa ana kēia i nā kumu a me nā haumāna o ke kula kaiapuni 'o Kualapu'u, Molokai. I māka'ika'i aku ka hana i ka wā i pau ai ke kuleana 'oihana, 'ikea ka nui o ka po'e kū'ē i ke kūkulu hale pipi'i ma ka 'āina komohana i kapa 'ia 'o Lā'au. He nui a lehulehu nā hō'ailona i pena lima 'ia me nā 'ano 'ōlelo kū'ē like 'ole i ia hana ma Lā'au, a i waiho 'ia nō ho'i i mua o nā pā hale mai 'ō a 'ō. He kāka'ikahi wale nō nā hō'ailona e kāko'o ana i ka mana'o kūkulu i ia 'ano hale pipi'i.

Ma ia hope iho, i ka ho'i 'ana i nā one o Kākuhihewa, heluhelu kēia ma ka nūpepa 'o Honolulu Weekly i ka 'ōlelo a kahi kupa 'āina o Molokai, 'o Moke Kim, nāna e paio nei no ka mālama 'ana iā Lā'au penei: "Everyone says that we must assimilate so that we will not be left behind. I don't want to be assimilated. I want to be left behind." Pā ihola ku'u na'au i ka mana'ona'o i ia 'ōlelo!

He mana'o ho'ohuliau paha kēia i ko Hawai'i a puni. Aia nō iā kākou ka mana koho. Ma kekahi 'ao'ao, e kūpa'a ana ka nui o ko Molokai no ka pono o ka 'āina. Ma ia kuana'ike, he ali'i ka 'āina a he kauā ke kanaka. Ua lawa nō ho'i ia po'e i ka pōhaku!

Ma kekahi 'ao'ao, he mea kū'ai wale nō ka 'āina. 'O ia ihola ka mea e lilo nei ka 'āina i ka po'e mea kālā. Aia iā lākou ka mana kū'ai. He kuana'ike 'ālunu kēia. Ua hele nō a he ali'i ke kālā a he kauā ka 'āina. 'O ke kālā nō ho'i ka mea e lawa ai ua po'e 'ālunu nei. He ma'i ia mea he puni kālā. 'A'ohe ona mea e lapa'au 'ia ai. E aho nō paha ke kūlana "left behind".

Pēlā nō ka paio mana'o 'ana no ko Hawai'i 'oihana ho'ona'auao. Ke noke nei kekahi mau kumu, a mau kula nō ho'i, i ka ho'omau 'ana i ka 'ōlelo a me nā 'ike ku'una Hawai'i ma nā ha'awina kula. Aia kā na'e kekahi po'e ho'okolonaio no ka 'āina 'ē mai ke 'āke'ake'a nei i ia pahuhopu ma o ke koikoi 'ana iā kākou e ho'okō i ia kānāwai e like me ko lākou mana'o no ka holomua a me ka "left behind".

He aha lā ia mea he "holomua"? He makehewa ia inā e lanakila ka po'e e mana'o nei he mea kū'ai wale nō ka 'āina kulaiwi o ha'i. He aha hou aku nā mea makamae e kāpae 'ia ana i mea e kō ai nā koina na'aupō o ka "No Child Left Behind" Act? Wahi a kauwahi paka ua 'Āpuakea e kani nei ma kaupoku hale, aia ka pono o ko Hawai'i nei a puni a kūlia kākou i ia kūlana he "left behind"

No ke kulana 'left behind'

Synopsis: If the development at Lä'au Point represents progress, maybe it's better to be "left behind."

'Auhea 'oe e ka makamaka heluhelu i kawaü ke öpü weuweu i ka ua Kükalahale. Eia ho'i ke helele'i maila kauwahi paka o ka ua 'Äpuakea o Kailua. A he mea ia i ulu ai a mähuahua nö ho'i ka hoi a me ka 'ihi i ka 'ölelo makuahine i loko o nei pua o ka 'äina 'ë mai, a ulu pü ho'i me ka mahalo i nä 'öiwi wiwo 'ole e paio nei no ka pono o ka 'äina.

I këlä mahina aku nei, e kipa ana këia i nä kumu a me nä haumäna o ke kula kaiapuni 'o Kualapu'u, Molokai. I mäka'ika'i aku ka hana i ka wä i pau ai ke kuleana 'oihana, 'ikea ka nui o ka po'e kü'ë i ke kükulu hale pipi'i ma ka 'äina komohana i kapa 'ia 'o Lä'au. He nui a lehulehu nä hö'ailona i pena lima 'ia me nä 'ano 'ölelo kü'ë like 'ole i ia hana ma Lä'au, a i waiho 'ia nö ho'i i mua o nä pä hale mai 'ö a 'ö. He käka'ikahi wale nö nä hö'ailona e käko'o ana i ka mana'o kükulu i ia 'ano hale pipi'i.

Ma ia hope iho, i ka ho'i 'ana i nä one o Käkuhihewa, heluhelu këia ma ka nüpepa 'o Honolulu Weekly i ka 'ölelo a kahi kupa 'äina o Molokai, 'o Moke Kim, näna e paio nei no ka mälama 'ana iä Lä'au penei: "Everyone says that we must assimilate so that we will not be left behind. I don't want to be assimilated. I want to be left behind." Pä ihola ku'u na'au i ka mana'ona'o i ia 'ölelo!

He mana'o ho'ohuliau paha këia i ko Hawai'i a puni. Aia nö iä käkou ka mana koho. Ma kekahi 'ao'ao, e küpa'a ana ka nui o ko Molokai no ka pono o ka 'äina. Ma ia kuana'ike, he ali'i ka 'äina a he kauä ke kanaka. Ua lawa nö ho'i ia po'e i ka pöhaku!

Ma kekahi 'ao'ao, he mea kü'ai wale nö ka 'äina. 'O ia ihola ka mea e lilo nei ka 'äina i ka po'e mea kälä. Aia iä läkou ka mana kü'ai. He kuana'ike 'älunu këia. Ua hele nö a he ali'i ke kälä a he kauä ka 'äina. 'O ke kälä nö ho'i ka mea e lawa ai ua po'e 'älunu nei. He ma'i ia mea he puni kälä. 'A'ohe ona mea e lapa'au 'ia ai. E aho nö paha ke külana "left behind".

Pëlä nö ka paio mana'o 'ana no ko Hawai'i 'oihana ho'ona'auao. Ke noke nei kekahi mau kumu, a mau kula nö ho'i, i ka ho'omau 'ana i ka 'ölelo a me nä 'ike ku'una Hawai'i ma nä ha'awina kula. Aia kä na'e kekahi po'e ho'okolonaio no ka 'äina 'ë mai ke 'äke'ake'a nei i ia pahuhopu ma o ke koikoi 'ana iä käkou e ho'okö i ia känäwai e like me ko läkou mana'o no ka holomua a me ka "left behind".

He aha lä ia mea he "holomua"? He makehewa ia inä e lanakila ka po'e e mana'o nei he mea kü'ai wale nö ka 'äina kulaiwi o ha'i. He aha hou aku nä mea makamae e käpae 'ia ana i mea e kö ai nä koina na'aupö o ka "No Child Left Behind" Act? Wahi a kauwahi paka ua 'Äpuakea e kani nei ma kaupoku hale, aia ka pono o ko Hawai'i nei a puni a külia käkou i ia külana he "left behind"