Starbulletin.com
Kauakukalahale



Ke Aolama

Synopsis: News bits from the past week -- Kina'u Boyd Kamali'i's passing; Native Hawaiian skull auctioned on eBay returned to Maui; drinking alcohol at college football games at Aloha Stadium; representative resigns after conviction; Michelle Wie's donation to Katrina Fund.


Hala i ke ala ho'i 'ole mai. -- Hiamoe akula 'o Kina'u Boyd Kamali'i i ka moe kapu o Niolopua i këlä Pö'alima aku nei ma kona hale. He lunamaka'äinana 'o ia ma mua he 10 makahiki no ka 'äpana 'o Ala Moana - Waikïkï. A he kahu waiwai nö ho'i 'o ia no ke Ke'ena Kuleana Hawai'i no nä makahiki 4. A i ka makahiki 1981, ua ho'okohu 'ia 'o ia e ka Pelekikena Reagan i luna no ke Komisina näna e noi'i i nä pono o nä känaka Hawai'i. Wahi a ka 'ahahui Papa Ola Lokahi, he alaka'i 'o Kina'u ma ka hana e pono ai ka Hawai'i ma ke olakino, ka ho'ona'auao 'ana, ke külana waiwai a me ke ea. Ua piha nä makahiki he 75 iä Kina'u. Ke hä'awi aku nei mäkou i ko mäkou aloha i ka 'ohana o ia nei i loko o këia wä kümäkena.

'O Hawai'i ku'u kuläiwi. -- Ua ho'iho'i 'ia mai ka iwi po'o i Maui. 'O ka iwi po'o ia i kü'ai 'ia ma kahi kükälä 'o eBay. 'O Jerry David Hasson ke kolohe näna i lawe aku i ua iwi po'o nei, a ho'ä'o ihola e kü'ai. Ho'omaopopo akula 'o Edward Halealoha Ayau iä Hasson, mai hana pëlä, akä, 'a'ole 'o Hasson i maliu iki mai. A no laila, ua ho'omaopopo 'ia ka mäka'i, a loa'a aku ai ke kolohe. Ua hele 'o Ayau a me Melanie Chinen i Nü Mekiko no ke ki'i 'ana aku i ka iwi po'o, a ho'iho'i 'ia mai nei.

Mai puni i ka inu wai 'ona. -- 'Äpono aku nei nä luna o ke kahua pä'ani 'o Aloha i ka päpä 'ana, 'a'ole e inu 'ia ka wai'ona ma kahi kükulu ka'a o ke kahua pä'ani 'o Aloha 'oiai e mälama 'ia ana ka ho'okükü kinipöpö pekupeku o nä kula nui, a ma mua a ma hope kekahi. Akä, e ho'omau 'ia ana ke kü'ai 'ia 'ana o ka wai 'ona ma loko o ke kahua pä'ani. Ke holo këia känäwai, e ho'okö 'ia i ka makahiki 2006.

Hana 'i'o nö ka haole. -- I ka makahiki 1944 a me ka makahiki 1945, ua kiloi akula ka pü'alikoa 'Amelika i nä pahu kemika like 'ole i ke kai ma ka 'ao'ao hema o O'ahu nei, he 8,000 kona ka nui. A aia nö ia mau pahu ke waiho aku nei i laila i këia lä. Akä, wahi a ka pü'alikoa 'Amelika, 'a'ole i maopopo le'a kahi e waiho akula, a no laila, 'a'ole nö i 'ike iki inä ua nahä a popopo paha ia mau pahu. Wahi a nä känaka akeakamai, he pono ke 'imi 'ia ia mau mea a loa'a, a nänä pono i ka pilikia a me ka pilikia 'ole paha.

Hähä 'o'opu. -- E ha'alele ana 'o Galen Fox i kona külana he lunamaka'äinana no ka 'äpana 'o Waikïkï, Ala Moana a me Kaka'ako. 'O ka lä mua o Këkëmapa kona lä e ha'alele ai i ia külana. Ma hope këia o kona hö'ähewa 'ia 'ana no ka mikamina pekelala no ka hähä kolohe 'ana i kekahi wahine ma kona wä e lele ana ma ka mokulele mai Honolulu a i ke külana kauhale o nä 'Änela. E kau ana kona 'ölelo ho'opa'i i këia makahiki a'e.

'Öpü ali'i. -- He keu 'o Michelle Wie a ka lokomaika'i. Hä'awi aku nei 'o Wie i 500,000 kälä i ka waihona kälä 'o Katrina a Bush a me Clinton e ho'oulu nei. He waihona kälä ia e kökua 'ia ai nä känaka i pilikia i ka makani pähili 'o Katrina. A ma hope o këlä, ua pä'ani 'o Wie i ke kolepa me Bill Clinton.


Ulukau.org
Hawaiian-English Dictionary




E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)



BACK TO TOP

Ke Aolama

Synopsis: News bits from the past week -- Kina'u Boyd Kamali'i's passing; Native Hawaiian skull auctioned on eBay returned to Maui; drinking alcohol at college football games at Aloha Stadium; representative resigns after conviction; Michelle Wie's donation to Katrina Fund.


Hala i ke ala ho'i 'ole mai. -- Hiamoe akula 'o Kina'u Boyd Kamali'i i ka moe kapu o Niolopua i kēlā Pō'alima aku nei ma kona hale. He lunamaka'āinana 'o ia ma mua he 10 makahiki no ka 'āpana 'o Ala Moana - Waikīkī. A he kahu waiwai nō ho'i 'o ia no ke Ke'ena Kuleana Hawai'i no nā makahiki 4. A i ka makahiki 1981, ua ho'okohu 'ia 'o ia e ka Pelekikena Reagan i luna no ke Komisina nāna e noi'i i nā pono o nā kānaka Hawai'i. Wahi a ka 'ahahui Papa Ola Lokahi, he alaka'i 'o Kina'u ma ka hana e pono ai ka Hawai'i ma ke olakino, ka ho'ona'auao 'ana, ke kūlana waiwai a me ke ea. Ua piha nā makahiki he 75 iā Kina'u. Ke hā'awi aku nei mākou i ko mākou aloha i ka 'ohana o ia nei i loko o kēia wā kūmākena.

'O Hawai'i ku'u kulāiwi. -- Ua ho'iho'i 'ia mai ka iwi po'o i Maui. 'O ka iwi po'o ia i kū'ai 'ia ma kahi kūkālā 'o eBay. 'O Jerry David Hasson ke kolohe nāna i lawe aku i ua iwi po'o nei, a ho'ā'o ihola e kū'ai. Ho'omaopopo akula 'o Edward Halealoha Ayau iā Hasson, mai hana pēlā, akā, 'a'ole 'o Hasson i maliu iki mai. A no laila, ua ho'omaopopo 'ia ka māka'i, a loa'a aku ai ke kolohe. Ua hele 'o Ayau a me Melanie Chinen i Nū Mekiko no ke ki'i 'ana aku i ka iwi po'o, a ho'iho'i 'ia mai nei.

Mai puni i ka inu wai 'ona. -- 'Āpono aku nei nā luna o ke kahua pā'ani 'o Aloha i ka pāpā 'ana, 'a'ole e inu 'ia ka wai'ona ma kahi kūkulu ka'a o ke kahua pā'ani 'o Aloha 'oiai e mālama 'ia ana ka ho'okūkū kinipōpō pekupeku o nā kula nui, a ma mua a ma hope kekahi. Akā, e ho'omau 'ia ana ke kū'ai 'ia 'ana o ka wai 'ona ma loko o ke kahua pā'ani. Ke holo kēia kānāwai, e ho'okō 'ia i ka makahiki 2006.

Hana 'i'o nō ka haole. -- I ka makahiki 1944 a me ka makahiki 1945, ua kiloi akula ka pū'alikoa 'Amelika i nā pahu kemika like 'ole i ke kai ma ka 'ao'ao hema o O'ahu nei, he 8,000 kona ka nui. A aia nō ia mau pahu ke waiho aku nei i laila i kēia lā. Akā, wahi a ka pū'alikoa 'Amelika, 'a'ole i maopopo le'a kahi e waiho akula, a no laila, 'a'ole nō i 'ike iki inā ua nahā a popopo paha ia mau pahu. Wahi a nā kānaka akeakamai, he pono ke 'imi 'ia ia mau mea a loa'a, a nānā pono i ka pilikia a me ka pilikia 'ole paha.

Hāhā 'o'opu. -- E ha'alele ana 'o Galen Fox i kona kūlana he lunamaka'āinana no ka 'āpana 'o Waikīkī, Ala Moana a me Kaka'ako. 'O ka lā mua o Kēkēmapa kona lā e ha'alele ai i ia kūlana. Ma hope kēia o kona hō'āhewa 'ia 'ana no ka mikamina pekelala no ka hāhā kolohe 'ana i kekahi wahine ma kona wā e lele ana ma ka mokulele mai Honolulu a i ke kūlana kauhale o nā 'Ānela. E kau ana kona 'ōlelo ho'opa'i i kēia makahiki a'e.

'Ōpū ali'i. -- He keu 'o Michelle Wie a ka lokomaika'i. Hā'awi aku nei 'o Wie i 500,000 kālā i ka waihona kālā 'o Katrina a Bush a me Clinton e ho'oulu nei. He waihona kālā ia e kōkua 'ia ai nā kānaka i pilikia i ka makani pāhili 'o Katrina. A ma hope o kēlā, ua pā'ani 'o Wie i ke kolepa me Bill Clinton.


Ulukau.org
Hawaiian-English Dictionary




E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)

This column is coordinated by the Hawaiian Language Department
at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH
President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian
Academic Excellence.




Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html

Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.

Reference:
Ulukau.org
Hawaiian-English Dictionary




BACK TO TOP
© Honolulu Star-Bulletin -- https://archives.starbulletin.com
THIS ARTICLE




E-mail to City Desk

THIS EDITION