Küpopou
He Mo‘olelo No Kualii
Synopsis: A short story about Kualii, a famous chief of O'ahu nei.
Aloha mai e nä makamaka heluhelu, eia mai kahi mo'olelo pökole no Kualii, kekahi o nä Ali'i aloha o O'ahu nei, i puka ma loko o kekahi o nä nüpepa kahiko o ke au i hala. Penei ka mo'olelo.
He Moolelo i aloha nui ia no Kualii, kekahi Alii kaulana o Oahu nei i ka wa kahiko, no kana hana maikai ia wa a me kona noho ana.
"O Kualii kekahi Alii kaulana o Oahu nei i ka wa kahiko," he Alii no hoi keia i oi ka malama ana i kona Lahuikanaka ia wa. Ua oi ka pomaikai o kona noho Aupuni ana me ka maluhia, me ka malama mau i ke kanawai o kona aina, pela oia i waiho loa ia'i kona ola ana i'au. "He Alii oluolu no ia i na makaainana" me ke kue ole aku i kekahi Alii me ka manao ino, he manao aloha kai loko ona me ka haahaa, pela kona hoohaahaa ia ia iho me ka manao aloha, ma ia manao ana ona pela, alaila, ua hooloihi loa ia mai ke ola e ka mea mana ma ka Lani, pela i lilo ai kona lauoho i alua oho, (he eleele a he keokeo) ua nui maikai kona kino i kona wa opiopio a hiki i kona wa i elemakule ai, ua kanikoo a pala lauhala a hau maka iole kona ola, (he ma'u ia ola o ke Alii hoolohe)
I kona wa i huli loa'i i kona alo ilalo, alaila, olelo aela ia i na makaainana o kona aina nei; E! auhea oukou e o'u mau makaainana o ko'u aina nei, a me o'u mau kahu hoi, ke hai aku nei au ia oukou i keia la, (oia ka la i o Akua) he la kamahao no ia i ka poe Alii, ke makemake nei au e kaapuni au i kou aina ia Oahu nei a puni; alaila, hana ia iho la ka manene i haku ia me ke koko. (E like hoi me he ahamaka la e moe ia na) pela kona mea i auamo ia'i e na makaainana kanaka o kona au ia wa; A ua kau oia iluna o ka manene me kona kapa Alii (Ahuula.) No Kualii ka mea e olelo ia nei e ka poe kahiko oia au, a pela i ka poe opiopio o keia au hou, (mau ke ola a like me ke Alii o Oahu nei me Kualii, ka hele a ka i ko-ko) "he oiaio noia."
Ua noho keia Alii o Kualii ma ka lai wehe lau niu makani o Waikiki i Ulukou, malaila i ku ai kona hale maikai, ua noho ia me ke akahai hanohano ia Ulukou, a me ka oluolu maikai o kona puuwai iau, ua olelo ia e kekahi poe kahiko na ke keiki ka! a Kualii na Peleiholani i kanu ke kou e ulu nei i Waikiki nei, aka, he oiaio paha ia? "Aole paha?" Ia ia i kaapuni ai a puni o Oahu nei, aia hoi, hele aku la ua 'lii nei imua o ke alo o kona poe kahu e olelo no kona wahi e waiho ai kona kino kupapau; hu ka aka i keia 'lii a a e no i kona wahi e waiho ai, aole paha peia kekahi Alii i hana pela ka a-a e no i kahi e waiho ai, aka, ua ike e no paha ia i kona la e make ai.
Ia hele ana a'na e kamailio i na kahu pela i kona wahi e nalo ai i ka lua-huna o kona mau iwi, aia hoi, pane aku la ua'lii nei i kana olelo penei, "E nalo no anei au ia oukou ke huna, wahi a Kualii, ae mai'la ka poe kahu Ae, nalo no; I hea wau e nalo ai? wahi a Kualii. A! a laila, hamama mai la ka waha o ka poe kahu, i a nei e nalo ai i ka waha, wahi a ka poe kahu, pau aela keia kamailio ana ua loaa hoi kahi e nalo ai o na iwi o ka waha ai ai.
('A'ole i pau)
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)

BACK TO TOP
 | Note: This version of the column is set in Unicode, which requires current Web-browser software (Netscape 7 or Internet Explorer 6 on most operating systems.) If the Hawaiian text below does not display properly, you may want to use the version coded for older browsers (above) instead.
|
 |
|
Kūpopou
He Mo‘olelo No Kualii
Synopsis: A short story about Kualii, a famous chief of O'ahu nei.
Aloha mai e nā makamaka heluhelu, eia mai kahi mo'olelo pōkole no Kualii, kekahi o nā Ali'i aloha o O'ahu nei, i puka ma loko o kekahi o nā nūpepa kahiko o ke au i hala. Penei ka mo'olelo.
He Moolelo i aloha nui ia no Kualii, kekahi Alii kaulana o Oahu nei i ka wa kahiko, no kana hana maikai ia wa a me kona noho ana.
"O Kualii kekahi Alii kaulana o Oahu nei i ka wa kahiko," he Alii no hoi keia i oi ka malama ana i kona Lahuikanaka ia wa. Ua oi ka pomaikai o kona noho Aupuni ana me ka maluhia, me ka malama mau i ke kanawai o kona aina, pela oia i waiho loa ia'i kona ola ana i'au. "He Alii oluolu no ia i na makaainana" me ke kue ole aku i kekahi Alii me ka manao ino, he manao aloha kai loko ona me ka haahaa, pela kona hoohaahaa ia ia iho me ka manao aloha, ma ia manao ana ona pela, alaila, ua hooloihi loa ia mai ke ola e ka mea mana ma ka Lani, pela i lilo ai kona lauoho i alua oho, (he eleele a he keokeo) ua nui maikai kona kino i kona wa opiopio a hiki i kona wa i elemakule ai, ua kanikoo a pala lauhala a hau maka iole kona ola, (he ma'u ia ola o ke Alii hoolohe)
I kona wa i huli loa'i i kona alo ilalo, alaila, olelo aela ia i na makaainana o kona aina nei; E! auhea oukou e o'u mau makaainana o ko'u aina nei, a me o'u mau kahu hoi, ke hai aku nei au ia oukou i keia la, (oia ka la i o Akua) he la kamahao no ia i ka poe Alii, ke makemake nei au e kaapuni au i kou aina ia Oahu nei a puni; alaila, hana ia iho la ka manene i haku ia me ke koko. (E like hoi me he ahamaka la e moe ia na) pela kona mea i auamo ia'i e na makaainana kanaka o kona au ia wa; A ua kau oia iluna o ka manene me kona kapa Alii (Ahuula.) No Kualii ka mea e olelo ia nei e ka poe kahiko oia au, a pela i ka poe opiopio o keia au hou, (mau ke ola a like me ke Alii o Oahu nei me Kualii, ka hele a ka i ko-ko) "he oiaio noia."
Ua noho keia Alii o Kualii ma ka lai wehe lau niu makani o Waikiki i Ulukou, malaila i ku ai kona hale maikai, ua noho ia me ke akahai hanohano ia Ulukou, a me ka oluolu maikai o kona puuwai iau, ua olelo ia e kekahi poe kahiko na ke keiki ka! a Kualii na Peleiholani i kanu ke kou e ulu nei i Waikiki nei, aka, he oiaio paha ia? "Aole paha?" Ia ia i kaapuni ai a puni o Oahu nei, aia hoi, hele aku la ua 'lii nei imua o ke alo o kona poe kahu e olelo no kona wahi e waiho ai kona kino kupapau; hu ka aka i keia 'lii a a e no i kona wahi e waiho ai, aole paha peia kekahi Alii i hana pela ka a-a e no i kahi e waiho ai, aka, ua ike e no paha ia i kona la e make ai.
Ia hele ana a'na e kamailio i na kahu pela i kona wahi e nalo ai i ka lua-huna o kona mau iwi, aia hoi, pane aku la ua'lii nei i kana olelo penei, "E nalo no anei au ia oukou ke huna, wahi a Kualii, ae mai'la ka poe kahu Ae, nalo no; I hea wau e nalo ai? wahi a Kualii. A! a laila, hamama mai la ka waha o ka poe kahu, i a nei e nalo ai i ka waha, wahi a ka poe kahu, pau aela keia kamailio ana ua loaa hoi kahi e nalo ai o na iwi o ka waha ai ai.
('A'ole i pau)
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)

This column is coordinated by the Hawaiian Language Department
at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH
President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian
Academic Excellence.