By Küpopou
He ‘ölelo
ho‘okä‘au
Synopsis: A story about Reverend Lorenzo Lyons being baffled by Reverend Kukahekahe of Waipi'o.
Welina e nä makamaka heluhelu, eia mai kahi mo'olelo no ka Makua Laiana me Kukahekahe i pa'i 'ia ma loko o kekahi o nä nüpepa kahiko o ke au i hala. E ho'onanea mai i ka heluhelu. Penei ka mo'olelo:
I ka wä e noho Kahu ana 'o Rev. Kukahekahe no ka 'Ekalesia o Waipi'o, ua pi'i akula 'o ia e 'ike i ka Makua Laiana ma Waimea, a ua hiki aku 'o ia i ka wä pä'ina, a e like nö ho'i me ke 'ano mau o ia Makua aloha o ka 'äina mauna he pu'uwai hämama, ua kono maila 'o ia i kona hoa Kahunapule e pä'ina pü me ia, a ua pä'ina ihola 'o Kukahekahe me ka 'ohana o Laiana, a i ka pau 'ana o ka pä'ina, ua hele akula 'o Kukahekahe i waho ma kahi a känaka e inu waiü ana me ke pa'i'ai; a ma muli ho'i o ke kono a ia po'e a no ka 'ono nö ho'i i ka waiü a me ke pa'i'ai, ua 'ai hou ihola 'o Kukahekahe me ia po'e känaka me kona mana'o nö paha 'a'ole e hö'ea koke aku ana 'o Laiana.
A iä ia e nanea ana i ke kama'ilio me nä känaka a 'ai pü ho'i me läkou, ua ho'opü'iwa 'ia 'o ia i ke kü 'ana o Laiana ma hope ona, a ho'opuka a'ela i këia mau 'ölelo: "He moa kä, he moa kä 'o Kukahekahe he 'elua 'öpü." Ua 'ano komo 'i'o ihola nö i loko o Kukahekahe ke 'ano hilahila no këia kapa 'ia ona e Laiana i ka moa. A ua no'ono'o ihola ho'i 'o ia i kona mea e pa'i ai a pa'i me ka Makua Laiana.
A i ka hala 'ana o kekahi manawa, ua pi'i hou maila 'o ia e 'ike iä Laiana, a ua hiki ho'i 'o ia i kahi o Laiana ma mua o ka pä'ina awakea, a i ka hiki 'ana i ka wä 'ai, ua kono maila 'o Laiana iä Kukahekahe e pä'ina pü me ia a me kona 'ohana, a i ka noho 'ana ma ke päkaukau a pau ka pule ho'omaika'i a hä'awi 'ia maila kä Kukahekahe pä mea 'ai, 'a'ole 'o ia i 'äwïwï iho i ka 'ai, akä, ua ho'onakeke a'ela 'o ia i ka pahi a me ke 'ö i kona waha me ka 'ölelo pü 'ana: "He lio kä! He lio kä!!"
I ka lohe 'ana o Laiana i këia 'ölelo a Kukahekahe, ua 'ölelo maila 'o ia: "Na'aupö, na'aupö 'o Kukahekahe." Akä, ua ho'omau akula nö 'o Kukahekahe i ka ho'onakeke 'ana i ka pahi me ke 'ö, a me ka ho'opuka 'ana nö i këlä mau hua'ölelo: "Kä, he lio kä, he lio kä 'o Laiana."
Ua ho'opäha'oha'o 'ia 'o Laiana e këia mau 'ölelo a Kukahekahe a hiki i ka wä a Laiana i nïnau mai ai: "A lio lä, a pehea i lio ai?" "Ua 'ölelo mai ka Palapala Hemolele, wahi a Kukahekahe i kama'ilio aku ai. Me nä hao waha, ho'okomo läkou i ka waha o nä lio."
"Kähühü, ua pololei 'o Kukahekahe, na'auao 'o Kukahekahe, na'aupö 'o Laiana."
A ua 'ölelo 'ia, ua 'ai lima ihola 'o Laiana me ke 'ano hemahema, a ua pa'i ihola a pa'i läua. He moa ho'i 'o Kukahekahe 'elua 'öpü, a he lio ho'i 'o Laiana ma ka ho'ö 'ana i ke 'ö hao i loko o kona waha.
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
![](OnePixWhite.gif)
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)
![](OnePixWhite.gif)
BACK TO TOP
|
![](blank.gif) | Note: This version of the column is set in Unicode, which requires current Web-browser software (Netscape 7 or Internet Explorer 6 on most operating systems.) If the Hawaiian text below does not display properly, you may want to use the version coded for older browsers (above) instead.
|
![](blank.gif) |
|
By Kūpopou
He ‘ōlelo
ho‘okā‘au
Synopsis: A story about Reverend Lorenzo Lyons being baffled by Reverend Kukahekahe of Waipi'o.
Welina e nā makamaka heluhelu, eia mai kahi mo'olelo no ka Makua Laiana me Kukahekahe i pa'i 'ia ma loko o kekahi o nā nūpepa kahiko o ke au i hala. E ho'onanea mai i ka heluhelu. Penei ka mo'olelo:
I ka wā e noho Kahu ana 'o Rev. Kukahekahe no ka 'Ekalesia o Waipi'o, ua pi'i akula 'o ia e 'ike i ka Makua Laiana ma Waimea, a ua hiki aku 'o ia i ka wā pā'ina, a e like nō ho'i me ke 'ano mau o ia Makua aloha o ka 'āina mauna he pu'uwai hāmama, ua kono maila 'o ia i kona hoa Kahunapule e pā'ina pū me ia, a ua pā'ina ihola 'o Kukahekahe me ka 'ohana o Laiana, a i ka pau 'ana o ka pā'ina, ua hele akula 'o Kukahekahe i waho ma kahi a kānaka e inu waiū ana me ke pa'i'ai; a ma muli ho'i o ke kono a ia po'e a no ka 'ono nō ho'i i ka waiū a me ke pa'i'ai, ua 'ai hou ihola 'o Kukahekahe me ia po'e kānaka me kona mana'o nō paha 'a'ole e hō'ea koke aku ana 'o Laiana.
A iā ia e nanea ana i ke kama'ilio me nā kānaka a 'ai pū ho'i me lākou, ua ho'opū'iwa 'ia 'o ia i ke kū 'ana o Laiana ma hope ona, a ho'opuka a'ela i kēia mau 'ōlelo: "He moa kā, he moa kā 'o Kukahekahe he 'elua 'ōpū." Ua 'ano komo 'i'o ihola nō i loko o Kukahekahe ke 'ano hilahila no kēia kapa 'ia ona e Laiana i ka moa. A ua no'ono'o ihola ho'i 'o ia i kona mea e pa'i ai a pa'i me ka Makua Laiana.
A i ka hala 'ana o kekahi manawa, ua pi'i hou maila 'o ia e 'ike iā Laiana, a ua hiki ho'i 'o ia i kahi o Laiana ma mua o ka pā'ina awakea, a i ka hiki 'ana i ka wā 'ai, ua kono maila 'o Laiana iā Kukahekahe e pā'ina pū me ia a me kona 'ohana, a i ka noho 'ana ma ke pākaukau a pau ka pule ho'omaika'i a hā'awi 'ia maila kā Kukahekahe pā mea 'ai, 'a'ole 'o ia i 'āwīwī iho i ka 'ai, akā, ua ho'onakeke a'ela 'o ia i ka pahi a me ke 'ō i kona waha me ka 'ōlelo pū 'ana: "He lio kā! He lio kā!!"
I ka lohe 'ana o Laiana i kēia 'ōlelo a Kukahekahe, ua 'ōlelo maila 'o ia: "Na'aupō, na'aupō 'o Kukahekahe." Akā, ua ho'omau akula nō 'o Kukahekahe i ka ho'onakeke 'ana i ka pahi me ke 'ō, a me ka ho'opuka 'ana nō i kēlā mau hua'ōlelo: "Kā, he lio kā, he lio kā 'o Laiana."
Ua ho'opāha'oha'o 'ia 'o Laiana e kēia mau 'ōlelo a Kukahekahe a hiki i ka wā a Laiana i nīnau mai ai: "A lio lā, a pehea i lio ai?" "Ua 'ōlelo mai ka Palapala Hemolele, wahi a Kukahekahe i kama'ilio aku ai. Me nā hao waha, ho'okomo lākou i ka waha o nā lio."
"Kāhūhū, ua pololei 'o Kukahekahe, na'auao 'o Kukahekahe, na'aupō 'o Laiana."
A ua 'ōlelo 'ia, ua 'ai lima ihola 'o Laiana me ke 'ano hemahema, a ua pa'i ihola a pa'i lāua. He moa ho'i 'o Kukahekahe 'elua 'ōpū, a he lio ho'i 'o Laiana ma ka ho'ō 'ana i ke 'ō hao i loko o kona waha.
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
![](OnePixWhite.gif)
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)
![](OnePixWhite.gif)
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department
at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH
President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian
Academic Excellence.