— ADVERTISEMENT —
|
||||||||||
![]() ![]()
![]()
He mau mo‘olelo pökoleSynopsis: A few short stories from our küpuna to enjoy.
E ala käkou e 'ai o hiki auane'i kaumahalua. (Na James K. Iokepa i hö'ike aku iä Theodore Kelsey.) 'O ka mana'o o këia hua 'ölelo kaumahalua, ua pili ia no ke kamahele, 'o 'ai ho'i, inä e lohi loa ana ko läkou wä e 'ai ai, e komo pü mai ana ke kamahele a he ho'okahi ka 'ai pü 'ana me läkou. Ua kapa 'ia aku ke kamahele ma këlä inoa, no ka mea i kona wä e 'au ai, 'o ke alahele ia e hiki ai, ma ka pali o Kakaau-ki ma ka 'ao'ao Hämäkua o Honokäne-iki, ua päpälua kona kaumaha, e lawe ana 'o ia i käna hä'awe ma kona kua, pëlä me kona huewai, a hui pü iho me kona pulu i ke kai, ua 'oi loa a'e kona kaumaha. I wahi e pau ai kä läkou 'ai 'ana i ka 'aina kakahiaka, ma mua o ka hö'ea 'ana mai o kekahi kamahele, e ala a'e ana läkou i ka wana'ao, 'o ka hola 'elua paha ia, i ka manawa mälie o ke kai, a hele akula i ka lawai'a.
'O ka lua o ka mo'olelo, mai loko mai ia o ka nüpepa 'o Ka Nuhou Hawaii. A penei ia: Ma kekahi anaina, e noho ana kekahi wahine ua 'ano huki kona waha a he 'imo mau kona maka, a e noho ana kekahi kanaka. I ka huli 'ana a'e o ke kanaka a 'ike i ka 'imo 'ana mai o ka wahine, kuhi këlä e 'imo mai ana iä ia nei, a 'imo akula këia a pëlä mau ka hana 'ana a huhü loa ka wahine, puka i waho, 'o ia nei aku nö ma hope. Ke hele lä ka wahine ma mua, ke kähea aku nei ke kanaka ma hope, "'eä, i hea ho'i käua e hele nei?" Pane huhü maila ka wahine me ka 'ölelo mai, "kanaka 'ino 'oe." 'Akahi nö këia a no'ono'o a'e he wahine maka huki.
'O ke kolu o ka mo'olelo, Ka Liona a me ka 'Iole, mai loko mai ia o ka nüpepa Ke Ola O Hawaii. A penei ka mo'olelo: 'Oiai kekahi Liona e hi'olani ana i ka hiamoe kapu a Niolopua, ua pü'iwa a'ela ia i kekahi wahi 'iole i ka holoholo ma luna o kona ihu. I kona puoho 'ana a'e me ka huhü nui, ua 'umoki akula kona mau mai'u'u i ua wahi 'iole lä me kona mana'o e lawe i kona ola; akä, ua nonoi ha'aha'a maila ua wahi 'iole nei i ke aloha ahonui o ua Mö'ï lä me ka leo ha'alulu, me ka 'ï 'ana, "Inä he mea 'olu'olu i kou hanohano Mö'ï, ka ho'opakele 'ana a'e i ko'u ola, ke mana'opa'a nei au, i kekahi lä, e hiki nö ia'u ke uku no kou 'olu'olu." I ia wä henehene ihola ka 'aka a ka Liona a ho'oku'u akula i kahi 'iole. 'A'ole i li'uli'u ma hope iho o këia pakele mähunehune 'ana o kahi 'iole mai nä mai'u'u mai o ka Liona, ua hei akula ua Liona lä i ke pahele a ka po'e hahai holoholona; He pa'a ia ona e hemo 'ole ai, ke ho'ohana 'ia i kona ikaika nui; akä, ua kuku'i akula këia lono pilikia, a lohe kahi 'iole; he manawa pökole ia, hiki ana ua wahi 'iole nei i kahi o kona hoaaloha pö'ino, a ho'opakele a'ela iä ia ma ka naninani 'ana i ke kaula a moku.
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei: >> kwong@hawaii.edu >> rsolis@hawaii.edu ![]() a i 'ole ia, ma ke kelepona: >> 956-2627 (Laiana) >> 956-2624 (Kekeha) ![]()
He mau mo‘olelo pōkoleSynopsis: A few short stories from our kūpuna to enjoy.
E ala kākou e 'ai o hiki auane'i kaumahalua. (Na James K. Iokepa i hō'ike aku iā Theodore Kelsey.) 'O ka mana'o o kēia hua 'ōlelo kaumahalua, ua pili ia no ke kamahele, 'o 'ai ho'i, inā e lohi loa ana ko lākou wā e 'ai ai, e komo pū mai ana ke kamahele a he ho'okahi ka 'ai pū 'ana me lākou. Ua kapa 'ia aku ke kamahele ma kēlā inoa, no ka mea i kona wā e 'au ai, 'o ke alahele ia e hiki ai, ma ka pali o Kakaau-ki ma ka 'ao'ao Hāmākua o Honokāne-iki, ua pāpālua kona kaumaha, e lawe ana 'o ia i kāna hā'awe ma kona kua, pēlā me kona huewai, a hui pū iho me kona pulu i ke kai, ua 'oi loa a'e kona kaumaha. I wahi e pau ai kā lākou 'ai 'ana i ka 'aina kakahiaka, ma mua o ka hō'ea 'ana mai o kekahi kamahele, e ala a'e ana lākou i ka wana'ao, 'o ka hola 'elua paha ia, i ka manawa mālie o ke kai, a hele akula i ka lawai'a.
'O ka lua o ka mo'olelo, mai loko mai ia o ka nūpepa 'o Ka Nuhou Hawaii. A penei ia: Ma kekahi anaina, e noho ana kekahi wahine ua 'ano huki kona waha a he 'imo mau kona maka, a e noho ana kekahi kanaka. I ka huli 'ana a'e o ke kanaka a 'ike i ka 'imo 'ana mai o ka wahine, kuhi kēlā e 'imo mai ana iā ia nei, a 'imo akula kēia a pēlā mau ka hana 'ana a huhū loa ka wahine, puka i waho, 'o ia nei aku nō ma hope. Ke hele lā ka wahine ma mua, ke kāhea aku nei ke kanaka ma hope, "'eā, i hea ho'i kāua e hele nei?" Pane huhū maila ka wahine me ka 'ōlelo mai, "kanaka 'ino 'oe." 'Akahi nō kēia a no'ono'o a'e he wahine maka huki.
'O ke kolu o ka mo'olelo, Ka Liona a me ka 'Iole, mai loko mai ia o ka nūpepa Ke Ola O Hawaii. A penei ka mo'olelo: 'Oiai kekahi Liona e hi'olani ana i ka hiamoe kapu a Niolopua, ua pū'iwa a'ela ia i kekahi wahi 'iole i ka holoholo ma luna o kona ihu. I kona puoho 'ana a'e me ka huhū nui, ua 'umoki akula kona mau mai'u'u i ua wahi 'iole lā me kona mana'o e lawe i kona ola; akā, ua nonoi ha'aha'a maila ua wahi 'iole nei i ke aloha ahonui o ua Mō'ī lā me ka leo ha'alulu, me ka 'ī 'ana, "Inā he mea 'olu'olu i kou hanohano Mō'ī, ka ho'opakele 'ana a'e i ko'u ola, ke mana'opa'a nei au, i kekahi lā, e hiki nō ia'u ke uku no kou 'olu'olu." I ia wā henehene ihola ka 'aka a ka Liona a ho'oku'u akula i kahi 'iole. 'A'ole i li'uli'u ma hope iho o kēia pakele māhunehune 'ana o kahi 'iole mai nā mai'u'u mai o ka Liona, ua hei akula ua Liona lā i ke pahele a ka po'e hahai holoholona; He pa'a ia ona e hemo 'ole ai, ke ho'ohana 'ia i kona ikaika nui; akā, ua kuku'i akula kēia lono pilikia, a lohe kahi 'iole; he manawa pōkole ia, hiki ana ua wahi 'iole nei i kahi o kona hoaaloha pō'ino, a ho'opakele a'ela iā ia ma ka naninani 'ana i ke kaula a moku.
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei: >> kwong@hawaii.edu >> rsolis@hawaii.edu ![]() a i 'ole ia, ma ke kelepona: >> 956-2627 (Laiana) >> 956-2624 (Kekeha) ![]() This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence.
| | | E-mail to City Desk BACK TO TOP
Text Site Directory:
[News] [Business] [Features] [Sports] [Editorial] [Do It Electric!] [Classified Ads] [Search] [Subscribe] [Info] [Letter to Editor] [Feedback] © Honolulu Star-Bulletin -- https://archives.starbulletin.com — ADVERTISEMENT —
|
— ADVERTISEMENTS —
![]() — ADVERTISEMENTS —
|