— ADVERTISEMENT —
|
||||||||||
He mau mo‘olelo pökoleSynopsis: A few short stories from our küpuna to enjoy.
E ala käkou e 'ai o hiki auane'i kaumahalua. (Na James K. Iokepa i hö'ike aku iä Theodore Kelsey.) 'O ka mana'o o këia hua 'ölelo kaumahalua, ua pili ia no ke kamahele, 'o 'ai ho'i, inä e lohi loa ana ko läkou wä e 'ai ai, e komo pü mai ana ke kamahele a he ho'okahi ka 'ai pü 'ana me läkou. Ua kapa 'ia aku ke kamahele ma këlä inoa, no ka mea i kona wä e 'au ai, 'o ke alahele ia e hiki ai, ma ka pali o Kakaau-ki ma ka 'ao'ao Hämäkua o Honokäne-iki, ua päpälua kona kaumaha, e lawe ana 'o ia i käna hä'awe ma kona kua, pëlä me kona huewai, a hui pü iho me kona pulu i ke kai, ua 'oi loa a'e kona kaumaha. I wahi e pau ai kä läkou 'ai 'ana i ka 'aina kakahiaka, ma mua o ka hö'ea 'ana mai o kekahi kamahele, e ala a'e ana läkou i ka wana'ao, 'o ka hola 'elua paha ia, i ka manawa mälie o ke kai, a hele akula i ka lawai'a.
'O ka lua o ka mo'olelo, mai loko mai ia o ka nüpepa 'o Ka Nuhou Hawaii. A penei ia: Ma kekahi anaina, e noho ana kekahi wahine ua 'ano huki kona waha a he 'imo mau kona maka, a e noho ana kekahi kanaka. I ka huli 'ana a'e o ke kanaka a 'ike i ka 'imo 'ana mai o ka wahine, kuhi këlä e 'imo mai ana iä ia nei, a 'imo akula këia a pëlä mau ka hana 'ana a huhü loa ka wahine, puka i waho, 'o ia nei aku nö ma hope. Ke hele lä ka wahine ma mua, ke kähea aku nei ke kanaka ma hope, "'eä, i hea ho'i käua e hele nei?" Pane huhü maila ka wahine me ka 'ölelo mai, "kanaka 'ino 'oe." 'Akahi nö këia a no'ono'o a'e he wahine maka huki.
'O ke kolu o ka mo'olelo, Ka Liona a me ka 'Iole, mai loko mai ia o ka nüpepa Ke Ola O Hawaii. A penei ka mo'olelo: 'Oiai kekahi Liona e hi'olani ana i ka hiamoe kapu a Niolopua, ua pü'iwa a'ela ia i kekahi wahi 'iole i ka holoholo ma luna o kona ihu. I kona puoho 'ana a'e me ka huhü nui, ua 'umoki akula kona mau mai'u'u i ua wahi 'iole lä me kona mana'o e lawe i kona ola; akä, ua nonoi ha'aha'a maila ua wahi 'iole nei i ke aloha ahonui o ua Mö'ï lä me ka leo ha'alulu, me ka 'ï 'ana, "Inä he mea 'olu'olu i kou hanohano Mö'ï, ka ho'opakele 'ana a'e i ko'u ola, ke mana'opa'a nei au, i kekahi lä, e hiki nö ia'u ke uku no kou 'olu'olu." I ia wä henehene ihola ka 'aka a ka Liona a ho'oku'u akula i kahi 'iole. 'A'ole i li'uli'u ma hope iho o këia pakele mähunehune 'ana o kahi 'iole mai nä mai'u'u mai o ka Liona, ua hei akula ua Liona lä i ke pahele a ka po'e hahai holoholona; He pa'a ia ona e hemo 'ole ai, ke ho'ohana 'ia i kona ikaika nui; akä, ua kuku'i akula këia lono pilikia, a lohe kahi 'iole; he manawa pökole ia, hiki ana ua wahi 'iole nei i kahi o kona hoaaloha pö'ino, a ho'opakele a'ela iä ia ma ka naninani 'ana i ke kaula a moku.
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei: >> kwong@hawaii.edu >> rsolis@hawaii.edu a i 'ole ia, ma ke kelepona: >> 956-2627 (Laiana) >> 956-2624 (Kekeha)
He mau mo‘olelo pōkoleSynopsis: A few short stories from our kūpuna to enjoy.
E ala kākou e 'ai o hiki auane'i kaumahalua. (Na James K. Iokepa i hō'ike aku iā Theodore Kelsey.) 'O ka mana'o o kēia hua 'ōlelo kaumahalua, ua pili ia no ke kamahele, 'o 'ai ho'i, inā e lohi loa ana ko lākou wā e 'ai ai, e komo pū mai ana ke kamahele a he ho'okahi ka 'ai pū 'ana me lākou. Ua kapa 'ia aku ke kamahele ma kēlā inoa, no ka mea i kona wā e 'au ai, 'o ke alahele ia e hiki ai, ma ka pali o Kakaau-ki ma ka 'ao'ao Hāmākua o Honokāne-iki, ua pāpālua kona kaumaha, e lawe ana 'o ia i kāna hā'awe ma kona kua, pēlā me kona huewai, a hui pū iho me kona pulu i ke kai, ua 'oi loa a'e kona kaumaha. I wahi e pau ai kā lākou 'ai 'ana i ka 'aina kakahiaka, ma mua o ka hō'ea 'ana mai o kekahi kamahele, e ala a'e ana lākou i ka wana'ao, 'o ka hola 'elua paha ia, i ka manawa mālie o ke kai, a hele akula i ka lawai'a.
'O ka lua o ka mo'olelo, mai loko mai ia o ka nūpepa 'o Ka Nuhou Hawaii. A penei ia: Ma kekahi anaina, e noho ana kekahi wahine ua 'ano huki kona waha a he 'imo mau kona maka, a e noho ana kekahi kanaka. I ka huli 'ana a'e o ke kanaka a 'ike i ka 'imo 'ana mai o ka wahine, kuhi kēlā e 'imo mai ana iā ia nei, a 'imo akula kēia a pēlā mau ka hana 'ana a huhū loa ka wahine, puka i waho, 'o ia nei aku nō ma hope. Ke hele lā ka wahine ma mua, ke kāhea aku nei ke kanaka ma hope, "'eā, i hea ho'i kāua e hele nei?" Pane huhū maila ka wahine me ka 'ōlelo mai, "kanaka 'ino 'oe." 'Akahi nō kēia a no'ono'o a'e he wahine maka huki.
'O ke kolu o ka mo'olelo, Ka Liona a me ka 'Iole, mai loko mai ia o ka nūpepa Ke Ola O Hawaii. A penei ka mo'olelo: 'Oiai kekahi Liona e hi'olani ana i ka hiamoe kapu a Niolopua, ua pū'iwa a'ela ia i kekahi wahi 'iole i ka holoholo ma luna o kona ihu. I kona puoho 'ana a'e me ka huhū nui, ua 'umoki akula kona mau mai'u'u i ua wahi 'iole lā me kona mana'o e lawe i kona ola; akā, ua nonoi ha'aha'a maila ua wahi 'iole nei i ke aloha ahonui o ua Mō'ī lā me ka leo ha'alulu, me ka 'ī 'ana, "Inā he mea 'olu'olu i kou hanohano Mō'ī, ka ho'opakele 'ana a'e i ko'u ola, ke mana'opa'a nei au, i kekahi lā, e hiki nō ia'u ke uku no kou 'olu'olu." I ia wā henehene ihola ka 'aka a ka Liona a ho'oku'u akula i kahi 'iole. 'A'ole i li'uli'u ma hope iho o kēia pakele māhunehune 'ana o kahi 'iole mai nā mai'u'u mai o ka Liona, ua hei akula ua Liona lā i ke pahele a ka po'e hahai holoholona; He pa'a ia ona e hemo 'ole ai, ke ho'ohana 'ia i kona ikaika nui; akā, ua kuku'i akula kēia lono pilikia, a lohe kahi 'iole; he manawa pōkole ia, hiki ana ua wahi 'iole nei i kahi o kona hoaaloha pō'ino, a ho'opakele a'ela iā ia ma ka naninani 'ana i ke kaula a moku.
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei: >> kwong@hawaii.edu >> rsolis@hawaii.edu a i 'ole ia, ma ke kelepona: >> 956-2627 (Laiana) >> 956-2624 (Kekeha) This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence.
| | | E-mail to City Desk BACK TO TOP
Text Site Directory:
[News] [Business] [Features] [Sports] [Editorial] [Do It Electric!] [Classified Ads] [Search] [Subscribe] [Info] [Letter to Editor] [Feedback] © Honolulu Star-Bulletin -- https://archives.starbulletin.com — ADVERTISEMENT —
|
— ADVERTISEMENTS —
— ADVERTISEMENTS —
|