By Kawika Winter
He Makahiki Hou,
E KäpaeI Ka ‘Ino
Synopsis: A New Year's resolution from a reader of Kauakükalahale, a continuation from last week.
(Ho'omau 'ia)
No ke aha lä käkou i a'o ai i ka 'ölelo Hawai'i? 'O ka hapa nui nö paha o ku'u mau hoa heluhelu o nëia kolamu 'o Kauakükalahale, ua a'o käkou i ola ka 'ölelo aloha o nëia 'äina, 'eä? Ua pololoi këlä kupuna näna i käkau i ke kolamu o 'elua Läpule i hala aku nei. 'Ike 'ia kahi lähui ma o kä läkou 'ölelo. A e 'ike 'ia ana ka lähui Hawai'i ma o ka 'ölelo Hawai'i. 'Auhea 'oukou e ka po'e küpa'a i ka lähui Hawai'i? 'O ka päpä 'ia 'ana o kahi 'ölelo 'öiwi kekahi o nä mea hana a ka po'e ho'okolonaio no ka ho'opau 'ana i kahi lähui. Ua päpä 'ia nö ho'i ka 'ölelo Hawai'i ma ka makahiki 1896 no ia mana'o nö e ho'opau aku ai i ka lähui Hawai'i. A ua kolonaio maoli nö käkou ma nä 'ano a pau. Pehea lä e hemo ai i këia kolonaio i loa'a käkou? 'O ka 'ölelo makuahine ka mea e hemo ai ke kolonaio maiä käkou aku. 'O ka 'ölelo haole ka mea e älai, a 'äke'ake'a nei i ke ala hele.
A ua pololoi nö ho'i 'o Ngugi Wa Thiongo i kona mana'o i käkau ai i loko o käna puke 'o, "Decolonizing the Mind." 'O ka 'ölelo ka pua o kahi lähui. 'O ka pua ka mea nani o kahi lä'au, a 'o ka 'ölelo ho'i ka mea nani o kahi lähui. A mai ka pua mai ka hua, a ke make ka makua ola këlä 'ano lä'au ma o kona hua. Akä na'e, inä 'a'ole pua, inä 'a'ole hua. A ke make këlä makua, ua pau këlä 'ano lä'au. E like loa a'e nö ka 'ölelo. Inä make ka 'ölelo, inä make ka lähui. No laila pono käkou ke mälama i kä käkou pua, 'o ka 'ölelo Hawai'i nö ho'i, i ola ka lähui Hawai'i no nä kau a kau, a mau a mau.
No laila, ua kükala 'ia aku nei! E käpae ana au i ka 'ölelo haole! 'Auhea 'oukou e ku'u mau hoa 'ölelo makuahine? E käpae käkou a pau i ka 'ölelo haole! I lohe 'ia ka 'ölelo kanaka mai ka wëlau o ke kuahiwi a hiki loa aku i ka moananuiäkea, a i kü hou nö ho'i ka 'ölelo o ka po'e küpuna i nëia 'äina aloha!
BACK TO TOP
|
Ho‘okani Mänoa
Synopsis: Ho'okani Mänoa continues this semester, every first and third Friday of the month.
Aloha Makahiki Hou e nä makamaka heluhelu o Kauakükalahale, mai nö a poina ka 'ahamele Hawai'i manuahi o ke kula nui o Hawai'i ma Mänoa i kapa 'ia 'o Ho'okani Mänoa. Ua hiki hou mai nei ke kau kula hou, a pëlä pü me Ho'okani Mänoa.
'O Nä Hoa ka hui pu'ukani o ka lä 21 o këia mahina nei, ka 'ahamele mua o ke kau.
Mälama 'ia 'o Ho'okani Mänoa ma ka Pä 'o Hemenway. Ho'omaka i ka hola 7:00 o ke ahiahi a pau i ka hola 9:30, a he manuahi ua 'ahamele nei. A no laila, e naue aku i laila e ho'onanea ai i nä leo nahenahe o ia mau Pu'ukani.
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)
BACK TO TOP
|
| Note: This version of the column is set in Unicode, which requires current Web-browser software (Netscape 7 or Internet Explorer 6 on most operating systems.) If the Hawaiian text below does not display properly, you may want to use the version coded for older browsers (above) instead.
|
|
|
By Kawika Winter
He Makahiki Hou,
E KāpaeI Ka ‘Ino
Synopsis: A New Year's resolution from a reader of Kauakūkalahale, a continuation from last week.
(Ho'omau 'ia)
No ke aha lā kākou i a'o ai i ka 'ōlelo Hawai'i? 'O ka hapa nui nō paha o ku'u mau hoa heluhelu o nēia kolamu 'o Kauakūkalahale, ua a'o kākou i ola ka 'ōlelo aloha o nēia 'āina, 'eā? Ua pololoi kēlā kupuna nāna i kākau i ke kolamu o 'elua Lāpule i hala aku nei. 'Ike 'ia kahi lāhui ma o kā lākou 'ōlelo. A e 'ike 'ia ana ka lāhui Hawai'i ma o ka 'ōlelo Hawai'i. 'Auhea 'oukou e ka po'e kūpa'a i ka lāhui Hawai'i? 'O ka pāpā 'ia 'ana o kahi 'ōlelo 'ōiwi kekahi o nā mea hana a ka po'e ho'okolonaio no ka ho'opau 'ana i kahi lāhui. Ua pāpā 'ia nō ho'i ka 'ōlelo Hawai'i ma ka makahiki 1896 no ia mana'o nō e ho'opau aku ai i ka lāhui Hawai'i. A ua kolonaio maoli nō kākou ma nā 'ano a pau. Pehea lā e hemo ai i kēia kolonaio i loa'a kākou? 'O ka 'ōlelo makuahine ka mea e hemo ai ke kolonaio maiā kākou aku. 'O ka 'ōlelo haole ka mea e ālai, a 'āke'ake'a nei i ke ala hele.
A ua pololoi nō ho'i 'o Ngugi Wa Thiongo i kona mana'o i kākau ai i loko o kāna puke 'o, "Decolonizing the Mind." 'O ka 'ōlelo ka pua o kahi lāhui. 'O ka pua ka mea nani o kahi lā'au, a 'o ka 'ōlelo ho'i ka mea nani o kahi lāhui. A mai ka pua mai ka hua, a ke make ka makua ola kēlā 'ano lā'au ma o kona hua. Akā na'e, inā 'a'ole pua, inā 'a'ole hua. A ke make kēlā makua, ua pau kēlā 'ano lā'au. E like loa a'e nō ka 'ōlelo. Inā make ka 'ōlelo, inā make ka lāhui. No laila pono kākou ke mālama i kā kākou pua, 'o ka 'ōlelo Hawai'i nō ho'i, i ola ka lāhui Hawai'i no nā kau a kau, a mau a mau.
No laila, ua kūkala 'ia aku nei! E kāpae ana au i ka 'ōlelo haole! 'Auhea 'oukou e ku'u mau hoa 'ōlelo makuahine? E kāpae kākou a pau i ka 'ōlelo haole! I lohe 'ia ka 'ōlelo kanaka mai ka wēlau o ke kuahiwi a hiki loa aku i ka moananuiākea, a i kū hou nō ho'i ka 'ōlelo o ka po'e kūpuna i nēia 'āina aloha!
BACK TO TOP
|
Ho‘okani Mānoa
Synopsis: Ho'okani Mānoa continues this semester, every first and third Friday of the month.
Aloha Makahiki Hou e nā makamaka heluhelu o Kauakūkalahale, mai nō a poina ka 'ahamele Hawai'i manuahi o ke kula nui o Hawai'i ma Mānoa i kapa 'ia 'o Ho'okani Mānoa. Ua hiki hou mai nei ke kau kula hou, a pēlā pū me Ho'okani Mānoa.
'O Nā Hoa ka hui pu'ukani o ka lā 21 o kēia mahina nei, ka 'ahamele mua o ke kau.
Mālama 'ia 'o Ho'okani Mānoa ma ka Pā 'o Hemenway. Ho'omaka i ka hola 7:00 o ke ahiahi a pau i ka hola 9:30, a he manuahi ua 'ahamele nei. A no laila, e naue aku i laila e ho'onanea ai i nā leo nahenahe o ia mau Pu'ukani.
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department
at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH
President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian
Academic Excellence.