Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html
Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.
Hale Noa
Synopsis: This is a short article that extols the virtues and benefits of visiting the Hale Noa 'awa bar in Kapahulu.Aloha mai e nä makamaka o Kauakükalahale e heluhelu nei i ku'u wahi mana'o. Ke welina nei i nä pua e pulu nei i nä paka ua o Kauakükalahale, nä pua ho'i e külia ana i ka nu'u, mai ka hikina o ka lä ma Ha'eha'e i ka moku o Keawe a i ka moku kä'ili lä o Manokalanipö, pau pü ho'i me Ni'ihau o Kahelelani. Ke aloha nö.
'Auhea 'oukou e nä makamaka aloha o ka 'ölelo Hawai'i. Ke kono nei këia mea käkau iä 'oukou e nä mea e huli nei i kahi no ke kama'ilio 'ana ma waho o ka papa. I nei mau lä, e nui a'e ana nä wahi e kükahekahe ai ma ka 'ölelo Hawai'i. A eia kekahi wahi hou a'e, 'o ia ho'i, 'o ka Hale Noa. 'O ia kahi e kü'ai 'ia ai ka 'awa. Pömaika'i wale nö käkou a pau, i ka ua mea 'o kona ho'okumu 'ia 'ana mai ma Kapahulu, O'ahu, ma kahi ho'i i kokoke wale mai nö i ke kulanui o Hawai'i ma Mänoa. He pahuhopu nui ko ka Hale Noa ke ola maika'i 'ana o ka 'ölelo Hawai'i, a 'o ia ihola kona mea e ho'oikaika nei i ka paipai 'ana i ka po'e 'ölelo makuahine o nëia 'äina. He lohe pinepine 'ia ka 'ölelo kanaka ma loko o ia hale a he po'e wale waha ho'i ka hapanui o nä limahana i laila.
He mea ho'ohau'oli nö ke komo 'ana ma kahi e lohe 'ia ai ka 'ölelo Hawai'i ma Hawai'i nei. 'A'ohe wahi hou aku o ia 'ano. He nanea mai ho'i kau ka pepeiao a he le'ale'a ho'i ka waha; i loko nö o ka mä'e'ele. A no ka mea, 'o ka 'o'oki mai o ka 'ona a ka 'awa, he mea ia e kani ai ke oli. Eia hou ho'i, inä e ha'i mai 'oe i käu e makemake ai ma ka 'ölelo Hawai'i, e pane a kökua aku ana kekahi limahana iä 'oe ma ia 'ölelo nö. I këlä me këia pö o ka hemo laka 'ana aku o ka puka, aia kekahi limahana ma laila e kükahekahe pü ai me 'oe.
Mälama 'ia ua Hale Noa nei ma ke 'ano he wahi inu lama, akä na'e, 'o ka 'awa wale nö ke kü'ai 'ia. I ka hapa nui o nä pö e hemo ai ka Hale Noa, e piha 'ü nö 'o loko me he mea lä ua lë'ï Kohala i ka nu'a nä känaka. Pa'ë mai nö nä leo nahenahe o nä pu'ukani a me kä läkou po'e pila. Nui 'ino nä mele e hïmeni 'ia i laila. He nui nä 'ano mele like 'ole e nanea ai nä pepeiao like 'ole, aia i ka hui e kü mai ana i ia pö. Ma muli o këia mau kumu 'elua, 'o ia ka'u e paipai aku nei iä 'oukou, a pëia pü ho'i me ka lehulehu, e kipa mai i ka Hale Noa. 'O ia nö ka'u mea pono'ï i kipa mua aku ai i ka Hale Noa. A ma ia manawa mai i lilo maila ho'i ka Hale Noa i wahi alahula no'u.
'Oi kipa aku nö këia a hiki i këia lä. Eia na'e he kumu hou ko'u e kipa aku ai i këia mau lä. 'O ka ho'omau 'ana i nä loina o nä küpuna o käkou, ua lilo mai nei he mea nui ko'iko'i ia no'u. No laila, ma o ka inu 'ana i ka 'awa, ke kükahekahe 'ana ma ka 'ölelo Hawai'i, a me ka ho'onanea 'ana i nä leo nahenahe, pëlä nö au e mälama ai i nä loina o ka po'e kahiko, nä hulu küpuna ho'i o käkou. 'A'ohe wahi mälo'elo'e o ke kino i ia 'ano hana!
['Auhea 'oukou e nä makamaka heluhelu, inä he mau mana'o, he mo'olelo paha a he mele paha, e hö'ike ai no ka lehulehu e ho'oluana ai, e ho'ouna mai iä mäua nei a e pa'i 'ia nö ma Kauakükalahale nei. A 'o ia ihola i lohe 'oukou.] L.H.
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)
BACK TO TOP |
Note: This version of the column is set in Unicode, which requires current Web-browser software (Netscape 7 or Internet Explorer 6 on most operating systems.) If the Hawaiian text below does not display properly, you may want to use the version coded for older browsers (above) instead.
Hale Noa
Synopsis: This is a short article that extols the virtues and benefits of visiting the Hale Noa 'awa bar in Kapahulu.Aloha mai e nā makamaka o Kauakūkalahale e heluhelu nei i ku'u wahi mana'o. Ke welina nei i nā pua e pulu nei i nā paka ua o Kauakūkalahale, nā pua ho'i e kūlia ana i ka nu'u, mai ka hikina o ka lā ma Ha'eha'e i ka moku o Keawe a i ka moku kā'ili lā o Manokalanipō, pau pū ho'i me Ni'ihau o Kahelelani. Ke aloha nō.
'Auhea 'oukou e nā makamaka aloha o ka 'ōlelo Hawai'i. Ke kono nei kēia mea kākau iā 'oukou e nā mea e huli nei i kahi no ke kama'ilio 'ana ma waho o ka papa. I nei mau lā, e nui a'e ana nā wahi e kūkahekahe ai ma ka 'ōlelo Hawai'i. A eia kekahi wahi hou a'e, 'o ia ho'i, 'o ka Hale Noa. 'O ia kahi e kū'ai 'ia ai ka 'awa. Pōmaika'i wale nō kākou a pau, i ka ua mea 'o kona ho'okumu 'ia 'ana mai ma Kapahulu, O'ahu, ma kahi ho'i i kokoke wale mai nō i ke kulanui o Hawai'i ma Mānoa. He pahuhopu nui ko ka Hale Noa ke ola maika'i 'ana o ka 'ōlelo Hawai'i, a 'o ia ihola kona mea e ho'oikaika nei i ka paipai 'ana i ka po'e 'ōlelo makuahine o nēia 'āina. He lohe pinepine 'ia ka 'ōlelo kanaka ma loko o ia hale a he po'e wale waha ho'i ka hapanui o nā limahana i laila.
He mea ho'ohau'oli nō ke komo 'ana ma kahi e lohe 'ia ai ka 'ōlelo Hawai'i ma Hawai'i nei. 'A'ohe wahi hou aku o ia 'ano. He nanea mai ho'i kau ka pepeiao a he le'ale'a ho'i ka waha; i loko nō o ka mā'e'ele. A no ka mea, 'o ka 'o'oki mai o ka 'ona a ka 'awa, he mea ia e kani ai ke oli. Eia hou ho'i, inā e ha'i mai 'oe i kāu e makemake ai ma ka 'ōlelo Hawai'i, e pane a kōkua aku ana kekahi limahana iā 'oe ma ia 'ōlelo nō. I kēlā me kēia pō o ka hemo laka 'ana aku o ka puka, aia kekahi limahana ma laila e kūkahekahe pū ai me 'oe.
Mālama 'ia ua Hale Noa nei ma ke 'ano he wahi inu lama, akā na'e, 'o ka 'awa wale nō ke kū'ai 'ia. I ka hapa nui o nā pō e hemo ai ka Hale Noa, e piha 'ū nō 'o loko me he mea lā ua lē'ī Kohala i ka nu'a nā kānaka. Pa'ē mai nō nā leo nahenahe o nā pu'ukani a me kā lākou po'e pila. Nui 'ino nā mele e hīmeni 'ia i laila. He nui nā 'ano mele like 'ole e nanea ai nā pepeiao like 'ole, aia i ka hui e kū mai ana i ia pō. Ma muli o kēia mau kumu 'elua, 'o ia ka'u e paipai aku nei iā 'oukou, a pēia pū ho'i me ka lehulehu, e kipa mai i ka Hale Noa. 'O ia nō ka'u mea pono'ī i kipa mua aku ai i ka Hale Noa. A ma ia manawa mai i lilo maila ho'i ka Hale Noa i wahi alahula no'u.
'Oi kipa aku nō kēia a hiki i kēia lā. Eia na'e he kumu hou ko'u e kipa aku ai i kēia mau lā. 'O ka ho'omau 'ana i nā loina o nā kūpuna o kākou, ua lilo mai nei he mea nui ko'iko'i ia no'u. No laila, ma o ka inu 'ana i ka 'awa, ke kūkahekahe 'ana ma ka 'ōlelo Hawai'i, a me ka ho'onanea 'ana i nā leo nahenahe, pēlā nō au e mālama ai i nā loina o ka po'e kahiko, nā hulu kūpuna ho'i o kākou. 'A'ohe wahi mālo'elo'e o ke kino i ia 'ano hana!
['Auhea 'oukou e nā makamaka heluhelu, inā he mau mana'o, he mo'olelo paha a he mele paha, e hō'ike ai no ka lehulehu e ho'oluana ai, e ho'ouna mai iā māua nei a e pa'i 'ia nō ma Kauakūkalahale nei. A 'o ia ihola i lohe 'oukou.] L.H.
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department
at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH
President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian
Academic Excellence.
