![](OnePixWhite.gif)
By Kükini Suwa
Hale Noa
Synopsis: This is a short article that extols the virtues and benefits of visiting the Hale Noa 'awa bar in Kapahulu.
Aloha mai e nä makamaka o Kauakükalahale e heluhelu nei i ku'u wahi mana'o. Ke welina nei i nä pua e pulu nei i nä paka ua o Kauakükalahale, nä pua ho'i e külia ana i ka nu'u, mai ka hikina o ka lä ma Ha'eha'e i ka moku o Keawe a i ka moku kä'ili lä o Manokalanipö, pau pü ho'i me Ni'ihau o Kahelelani. Ke aloha nö.
'Auhea 'oukou e nä makamaka aloha o ka 'ölelo Hawai'i. Ke kono nei këia mea käkau iä 'oukou e nä mea e huli nei i kahi no ke kama'ilio 'ana ma waho o ka papa. I nei mau lä, e nui a'e ana nä wahi e kükahekahe ai ma ka 'ölelo Hawai'i. A eia kekahi wahi hou a'e, 'o ia ho'i, 'o ka Hale Noa. 'O ia kahi e kü'ai 'ia ai ka 'awa. Pömaika'i wale nö käkou a pau, i ka ua mea 'o kona ho'okumu 'ia 'ana mai ma Kapahulu, O'ahu, ma kahi ho'i i kokoke wale mai nö i ke kulanui o Hawai'i ma Mänoa. He pahuhopu nui ko ka Hale Noa ke ola maika'i 'ana o ka 'ölelo Hawai'i, a 'o ia ihola kona mea e ho'oikaika nei i ka paipai 'ana i ka po'e 'ölelo makuahine o nëia 'äina. He lohe pinepine 'ia ka 'ölelo kanaka ma loko o ia hale a he po'e wale waha ho'i ka hapanui o nä limahana i laila.
He mea ho'ohau'oli nö ke komo 'ana ma kahi e lohe 'ia ai ka 'ölelo Hawai'i ma Hawai'i nei. 'A'ohe wahi hou aku o ia 'ano. He nanea mai ho'i kau ka pepeiao a he le'ale'a ho'i ka waha; i loko nö o ka mä'e'ele. A no ka mea, 'o ka 'o'oki mai o ka 'ona a ka 'awa, he mea ia e kani ai ke oli. Eia hou ho'i, inä e ha'i mai 'oe i käu e makemake ai ma ka 'ölelo Hawai'i, e pane a kökua aku ana kekahi limahana iä 'oe ma ia 'ölelo nö. I këlä me këia pö o ka hemo laka 'ana aku o ka puka, aia kekahi limahana ma laila e kükahekahe pü ai me 'oe.
Mälama 'ia ua Hale Noa nei ma ke 'ano he wahi inu lama, akä na'e, 'o ka 'awa wale nö ke kü'ai 'ia. I ka hapa nui o nä pö e hemo ai ka Hale Noa, e piha 'ü nö 'o loko me he mea lä ua lë'ï Kohala i ka nu'a nä känaka. Pa'ë mai nö nä leo nahenahe o nä pu'ukani a me kä läkou po'e pila. Nui 'ino nä mele e hïmeni 'ia i laila. He nui nä 'ano mele like 'ole e nanea ai nä pepeiao like 'ole, aia i ka hui e kü mai ana i ia pö. Ma muli o këia mau kumu 'elua, 'o ia ka'u e paipai aku nei iä 'oukou, a pëia pü ho'i me ka lehulehu, e kipa mai i ka Hale Noa. 'O ia nö ka'u mea pono'ï i kipa mua aku ai i ka Hale Noa. A ma ia manawa mai i lilo maila ho'i ka Hale Noa i wahi alahula no'u.
'Oi kipa aku nö këia a hiki i këia lä. Eia na'e he kumu hou ko'u e kipa aku ai i këia mau lä. 'O ka ho'omau 'ana i nä loina o nä küpuna o käkou, ua lilo mai nei he mea nui ko'iko'i ia no'u. No laila, ma o ka inu 'ana i ka 'awa, ke kükahekahe 'ana ma ka 'ölelo Hawai'i, a me ka ho'onanea 'ana i nä leo nahenahe, pëlä nö au e mälama ai i nä loina o ka po'e kahiko, nä hulu küpuna ho'i o käkou. 'A'ohe wahi mälo'elo'e o ke kino i ia 'ano hana!
['Auhea 'oukou e nä makamaka heluhelu, inä he mau mana'o, he mo'olelo paha a he mele paha, e hö'ike ai no ka lehulehu e ho'oluana ai, e ho'ouna mai iä mäua nei a e pa'i 'ia nö ma Kauakükalahale nei. A 'o ia ihola i lohe 'oukou.] L.H.
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
![](OnePixWhite.gif)
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)
![](OnePixWhite.gif)
BACK TO TOP
|
![](blank.gif) | Note: This version of the column is set in Unicode, which requires current Web-browser software (Netscape 7 or Internet Explorer 6 on most operating systems.) If the Hawaiian text below does not display properly, you may want to use the version coded for older browsers (above) instead.
|
![](blank.gif) |
|
By Kūkini Suwa
Hale Noa
Synopsis: This is a short article that extols the virtues and benefits of visiting the Hale Noa 'awa bar in Kapahulu.
Aloha mai e nā makamaka o Kauakūkalahale e heluhelu nei i ku'u wahi mana'o. Ke welina nei i nā pua e pulu nei i nā paka ua o Kauakūkalahale, nā pua ho'i e kūlia ana i ka nu'u, mai ka hikina o ka lā ma Ha'eha'e i ka moku o Keawe a i ka moku kā'ili lā o Manokalanipō, pau pū ho'i me Ni'ihau o Kahelelani. Ke aloha nō.
'Auhea 'oukou e nā makamaka aloha o ka 'ōlelo Hawai'i. Ke kono nei kēia mea kākau iā 'oukou e nā mea e huli nei i kahi no ke kama'ilio 'ana ma waho o ka papa. I nei mau lā, e nui a'e ana nā wahi e kūkahekahe ai ma ka 'ōlelo Hawai'i. A eia kekahi wahi hou a'e, 'o ia ho'i, 'o ka Hale Noa. 'O ia kahi e kū'ai 'ia ai ka 'awa. Pōmaika'i wale nō kākou a pau, i ka ua mea 'o kona ho'okumu 'ia 'ana mai ma Kapahulu, O'ahu, ma kahi ho'i i kokoke wale mai nō i ke kulanui o Hawai'i ma Mānoa. He pahuhopu nui ko ka Hale Noa ke ola maika'i 'ana o ka 'ōlelo Hawai'i, a 'o ia ihola kona mea e ho'oikaika nei i ka paipai 'ana i ka po'e 'ōlelo makuahine o nēia 'āina. He lohe pinepine 'ia ka 'ōlelo kanaka ma loko o ia hale a he po'e wale waha ho'i ka hapanui o nā limahana i laila.
He mea ho'ohau'oli nō ke komo 'ana ma kahi e lohe 'ia ai ka 'ōlelo Hawai'i ma Hawai'i nei. 'A'ohe wahi hou aku o ia 'ano. He nanea mai ho'i kau ka pepeiao a he le'ale'a ho'i ka waha; i loko nō o ka mā'e'ele. A no ka mea, 'o ka 'o'oki mai o ka 'ona a ka 'awa, he mea ia e kani ai ke oli. Eia hou ho'i, inā e ha'i mai 'oe i kāu e makemake ai ma ka 'ōlelo Hawai'i, e pane a kōkua aku ana kekahi limahana iā 'oe ma ia 'ōlelo nō. I kēlā me kēia pō o ka hemo laka 'ana aku o ka puka, aia kekahi limahana ma laila e kūkahekahe pū ai me 'oe.
Mālama 'ia ua Hale Noa nei ma ke 'ano he wahi inu lama, akā na'e, 'o ka 'awa wale nō ke kū'ai 'ia. I ka hapa nui o nā pō e hemo ai ka Hale Noa, e piha 'ū nō 'o loko me he mea lā ua lē'ī Kohala i ka nu'a nā kānaka. Pa'ē mai nō nā leo nahenahe o nā pu'ukani a me kā lākou po'e pila. Nui 'ino nā mele e hīmeni 'ia i laila. He nui nā 'ano mele like 'ole e nanea ai nā pepeiao like 'ole, aia i ka hui e kū mai ana i ia pō. Ma muli o kēia mau kumu 'elua, 'o ia ka'u e paipai aku nei iā 'oukou, a pēia pū ho'i me ka lehulehu, e kipa mai i ka Hale Noa. 'O ia nō ka'u mea pono'ī i kipa mua aku ai i ka Hale Noa. A ma ia manawa mai i lilo maila ho'i ka Hale Noa i wahi alahula no'u.
'Oi kipa aku nō kēia a hiki i kēia lā. Eia na'e he kumu hou ko'u e kipa aku ai i kēia mau lā. 'O ka ho'omau 'ana i nā loina o nā kūpuna o kākou, ua lilo mai nei he mea nui ko'iko'i ia no'u. No laila, ma o ka inu 'ana i ka 'awa, ke kūkahekahe 'ana ma ka 'ōlelo Hawai'i, a me ka ho'onanea 'ana i nā leo nahenahe, pēlā nō au e mālama ai i nā loina o ka po'e kahiko, nā hulu kūpuna ho'i o kākou. 'A'ohe wahi mālo'elo'e o ke kino i ia 'ano hana!
['Auhea 'oukou e nā makamaka heluhelu, inā he mau mana'o, he mo'olelo paha a he mele paha, e hō'ike ai no ka lehulehu e ho'oluana ai, e ho'ouna mai iā māua nei a e pa'i 'ia nō ma Kauakūkalahale nei. A 'o ia ihola i lohe 'oukou.] L.H.
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
![](OnePixWhite.gif)
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)
![](OnePixWhite.gif)
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department
at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH
President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian
Academic Excellence.