
Ka Mana O Ka Puanaï
Synopsis: It is important to practice good journalism and maintain the integrity of the spoken word, particularly in today's culture where ever-increasing emphasis is placed on the written word.
I ko'u hele kulanui 'ana ma ka papahana 'oihana ha'ilono he 'elua paha makahiki aku nei ma ke kulanui o Hawai'i ma Mänoa, nui nä papa a'u i komo ai a nui nö ho'i nä mea i a'o 'ia maila. I loko nö o nä makahiki i hala mai këlä manawa a hiki i këia, 'o ka mea a'u e poina 'ole ai, ka mea ho'i i ho'opa'a pono 'ia e kekahi kumu na'auao, 'o ia ho'i nä kahua hana he 'ekolu e kükulu 'ia ai ka mo'olelo pono: 'o ka pololei, ke kaulike, a me ka waiwai i ka lehulehu.
Ma nä kauwela a'u i hu'ea'o ai ma kekahi mau hui ha'ilono, ua 'ike le'a akula i ke küpono o nä ha'awina i a'o 'ia ma nä papa 'oihana ha'ilono. 'A'ole mäkou i nänä nui i ka puana'ï hewa 'ana, no ka mea, he lula pa'a mua ka puana'ï pololei 'ana i ka mea e nïnauele 'ia nei. Aia ke kuleana o ka pololei i ka mea ha'ilono, no ka mea, näna i kama'ilio, noi'i, a nïnauele aku i ke kanaka näna ka 'ölelo a me ka 'ikepili o ka mo'olelo. I kekahi manawa na'e, 'a'ole nö paha i maopopo pono aku i ka mea ha'ilono ka mana'o a ke kanaka e 'ölelo mai ana; a i kekahi manawa ho'i, haku a ho'ololi nö paha ka mea ha'ilono i ka "puana'ï" i mea e 'oi a'e ai ka hoihoi a me ke kahe o ka mo'olelo.
'O nä 'ölelo e apo 'ia ma nä kaha puana'ï, he pono nö kona 'oia'i'o. I loko nö o ke käko'o a käko'o 'ole paha i kä ke kanaka i 'ï mai ai, inä aia ma ka puana'ï, kohu mea lä, 'o ia 'i'o nö käna. Hilina'i këlä me këia mea heluhelu i nä kaha puana'ï e hö'ike ana i ka mea i 'ölelo 'ia e ke kanaka. Ma ka puana'ï hewa 'ana, ho'ähewa 'ia paha ke kanaka näna ka 'ölelo, a ho'ëmi 'ia ihola nö paha kona 'ano küpono a 'oia'i'o i ka mana'o o ka po'e 'ike i ia 'oia'i'o.
No laila, eia au ke paipai nei iä 'oukou, e nä mea heluhelu, e ho'omaopopo käkou i ke kapu o ka 'ölelo, i kü i ka 'ölelo no'eau a ko käkou po'e küpuna: i ka 'ölelo nö ke ola, i ka 'ölelo nö ka make. Mai poina käkou, aia ma hope o këlä me këia puana'ï he kanaka näna ia 'ölelo. Me he mea lä, he mea kapu nä kaha puana'ï e la'a ai nä 'ölelo pono'ï a känaka. 'Oiai käkou ma ka wä o ka 'enehana hou, ka wä ho'i e emi mai nei kä käkou 'ölelo waha 'ana kekahi i kekahi, 'o ia mau nö ka waiwai, ke kapu, a me ka mana o ka 'ölelo, e like me kä nä küpuna i a'o mai ai.
Ulukau
Synopsis: A new Web site, Ulukau, a Hawaiian language electronic library, is growing. It features word, date, and title search formats.
'Auhea 'oukou e nä hoa makamaka, e ho'ä i ke kamepiula, a e kipa aku i kahi paena pünaewele hou o ke ao nei, 'o ia ho'i 'o Ulukau. He wahi waihona ia i piha i nä puke 'ölelo Hawai'i, nä nüpepa 'ölelo Hawai'i a pëlä aku. A ma laila nö ho'i ka Baibala Hemolele a me ka puke wehewehe 'ölelo Hawai'i. A 'o ka mea maika'i loa o ua paena pünaewele lä, 'o ia ho'i ka hiki 'ana ke 'imi aku ma loko o ia mau palapala ma o ka hua'ölelo, ka inoa, a pëlä aku. E kipa aku 'oukou iä Ulukau ma ulukau.org.
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)

BACK TO TOP
|
 | Note: This version of the column is set in Unicode, which requires current Web-browser software (Netscape 7 or Internet Explorer 6 on most operating systems.) If the Hawaiian text below does not display properly, you may want to use the version coded for older browsers (above) instead.
|
 |
|
Ka Mana O Ka Puanaī
Synopsis: It is important to practice good journalism and maintain the integrity of the spoken word, particularly in today's culture where ever-increasing emphasis is placed on the written word.
I ko'u hele kulanui 'ana ma ka papahana 'oihana ha'ilono he 'elua paha makahiki aku nei ma ke kulanui o Hawai'i ma Mānoa, nui nā papa a'u i komo ai a nui nō ho'i nā mea i a'o 'ia maila. I loko nō o nā makahiki i hala mai kēlā manawa a hiki i kēia, 'o ka mea a'u e poina 'ole ai, ka mea ho'i i ho'opa'a pono 'ia e kekahi kumu na'auao, 'o ia ho'i nā kahua hana he 'ekolu e kūkulu 'ia ai ka mo'olelo pono: 'o ka pololei, ke kaulike, a me ka waiwai i ka lehulehu.
Ma nā kauwela a'u i hu'ea'o ai ma kekahi mau hui ha'ilono, ua 'ike le'a akula i ke kūpono o nā ha'awina i a'o 'ia ma nā papa 'oihana ha'ilono. 'A'ole mākou i nānā nui i ka puana'ī hewa 'ana, no ka mea, he lula pa'a mua ka puana'ī pololei 'ana i ka mea e nīnauele 'ia nei. Aia ke kuleana o ka pololei i ka mea ha'ilono, no ka mea, nāna i kama'ilio, noi'i, a nīnauele aku i ke kanaka nāna ka 'ōlelo a me ka 'ikepili o ka mo'olelo. I kekahi manawa na'e, 'a'ole nō paha i maopopo pono aku i ka mea ha'ilono ka mana'o a ke kanaka e 'ōlelo mai ana; a i kekahi manawa ho'i, haku a ho'ololi nō paha ka mea ha'ilono i ka "puana'ī" i mea e 'oi a'e ai ka hoihoi a me ke kahe o ka mo'olelo.
'O nā 'ōlelo e apo 'ia ma nā kaha puana'ī, he pono nō kona 'oia'i'o. I loko nō o ke kāko'o a kāko'o 'ole paha i kā ke kanaka i 'ī mai ai, inā aia ma ka puana'ī, kohu mea lā, 'o ia 'i'o nō kāna. Hilina'i kēlā me kēia mea heluhelu i nā kaha puana'ī e hō'ike ana i ka mea i 'ōlelo 'ia e ke kanaka. Ma ka puana'ī hewa 'ana, ho'āhewa 'ia paha ke kanaka nāna ka 'ōlelo, a ho'ēmi 'ia ihola nō paha kona 'ano kūpono a 'oia'i'o i ka mana'o o ka po'e 'ike i ia 'oia'i'o.
No laila, eia au ke paipai nei iā 'oukou, e nā mea heluhelu, e ho'omaopopo kākou i ke kapu o ka 'ōlelo, i kū i ka 'ōlelo no'eau a ko kākou po'e kūpuna: i ka 'ōlelo nō ke ola, i ka 'ōlelo nō ka make. Mai poina kākou, aia ma hope o kēlā me kēia puana'ī he kanaka nāna ia 'ōlelo. Me he mea lā, he mea kapu nā kaha puana'ī e la'a ai nā 'ōlelo pono'ī a kānaka. 'Oiai kākou ma ka wā o ka 'enehana hou, ka wā ho'i e emi mai nei kā kākou 'ōlelo waha 'ana kekahi i kekahi, 'o ia mau nō ka waiwai, ke kapu, a me ka mana o ka 'ōlelo, e like me kā nā kūpuna i a'o mai ai.
Ulukau
Synopsis: A new Web site, Ulukau, a Hawaiian language electronic library, is growing. It features word, date, and title search formats.
'Auhea 'oukou e nā hoa makamaka, e ho'ā i ke kamepiula, a e kipa aku i kahi paena pūnaewele hou o ke ao nei, 'o ia ho'i 'o Ulukau. He wahi waihona ia i piha i nā puke 'ōlelo Hawai'i, nā nūpepa 'ōlelo Hawai'i a pēlā aku. A ma laila nō ho'i ka Baibala Hemolele a me ka puke wehewehe 'ōlelo Hawai'i. A 'o ka mea maika'i loa o ua paena pūnaewele lā, 'o ia ho'i ka hiki 'ana ke 'imi aku ma loko o ia mau palapala ma o ka hua'ōlelo, ka inoa, a pēlā aku. E kipa aku 'oukou iā Ulukau ma ulukau.org.
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)

This column is coordinated by the Hawaiian Language Department
at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH
President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian
Academic Excellence.