
By Küpopou
Nä ‘Ölelo Ho‘okä‘au/
Ho‘opili
Synopsis: Clever dialogue texts from old Hawaiian language newspapers.
Iä Kamaiopili i hiki aku ai i mua o ka Mö'ï Kaläkaua a ma hope iho o ka pau 'ana o nä lülü lima aloha 'ana, ua nïnau maila ka Mö'ï iä Kamaiopili, "He aha ka hua i ka umauma?"
A i ka lohe 'ana o Kamaiopili i këia nïnau a ka Mö'ï iä ia, ua hähä a'ela kona mau lima ma kona umauma, a pane akula i ka Mö'ï, "'A'ole he hua o ka umauma, akä, aia nö ka hua i lalo i kona wahi mau." I ka lohe 'ana o ka Mö'ï i këia pane a Kamaiopili, ua 'aka'aka a'ela 'o ia a pane maila, nui nö ho'i kou 'ike kama'ilio e Kamaiopili, a hü a'e kä läua 'aka.
Nïnau akula kekahi kanaka i kona hoa "'O ka manawa hea këia ma käu uaki?" Nänä ihola këlä i ka uaki a 'ölelo akula, "'A'ohe manawa akä 'o ka hola 11 pono'ï na'e."
Nïnau akula kekahi wahi keiki, i kekahi keiki, "He päpale biva anei këlä?" Hö'ole akula ke köko'olua, "'A'ole këlä he päpale biva, he piva-hata këlä."
"E ho'opi'i 'ia ana 'oe e a'u e këlä kanaka kolohe," wahi a kekahi wahine. Pane mai ke kanaka, "Ho'opi'i 'oe, ho'oiho au." "Kanaka wahapa'a maoli 'oe," wahi a ka wahine. Pane nö ke kanaka, "'A'ohe i pa'a ko'u waha ke hemo nei nö." "Ho'äkamai lua ho'i këlä kanaka," wahi a ka wahine. "Ho'ona'aupö lua ho'i këlä wahine," wahi a ke kanaka. "Kanaka päkïkë maoli 'oe," wahi a ua wahine nei. "'O 'oe nö paha ke pola-kïkë," wahi a ke kanaka.
Pane a'ela 'o Kale, "'Ono maila ho'i au i ka wai." Pane a'ela 'o Kimo, "'Ono ho'i 'oe i ka wai, a 'o ko'u ho'i he makewai."
'Elua mau keiki, nïnau akula kekahi i kekahi, "He kalo anei käu e 'ai maila?" Hö'ole maila ka lua, a 'ölelo maila, "'A'ohe kalo, he kuala."
Komo aku 'o Nihiaumoe ma ka hale kü'ai puke a nïnau aku i ka mea hale, "'A'ole pepa käkau?" Pane mai ka mea hale, "He kälana wale nö."
E puhi paka ana 'o Muki a noi akula 'o Pau, "Hö mai ka paka ia'u." Ninini ihola 'o Muki i ka paka o ka ipu-paka a hä'awi akula a 'au'a maila nö i ka ipu-paka. 'Ölelo maila 'o Pau, "mai ho'i paha ka ipu-paka, ka ninini 'ia mai nei kä ia o ka paka." Hä'awi akula 'o Muki i ka ipu-paka 'a'ohe paka o loko, a 'ölelo akula, "Kuhi au 'o ka paka wale nö kou makemake äu i noi mai nei."
'Ekolu mau keiki e kama'ilio ana, 'ölelo akula ka mua, "'Ono maila au i këlä papaia." Pane maila ka lua, "'A'ole 'ono o ka papaia e like me ka hë'ï." Pane ke kolu, "'A'ole e loa'a aku ka milikana."
'Ölelo a'ela kekahi kanaka, "He keu kahi nüpepa maika'i 'o ka Nühou Hawai'i." Pane maila kekahi kanaka, "'A'ole e loa'a aku ka nüpepa a W. M. Kipikona."
[I mea paha këia mau 'ölelo e hü a'e ai ka 'aka o nä makamaka heluhelu o ke au i hala, nä küpuna ho'i o käkou. A i ha'awina maika'i ho'i ia i këia manawa na nä haumäna e a'o nei i ka 'ölelo Hawai'i.] LH.
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)

BACK TO TOP
|
 | Note: This version of the column is set in Unicode, which requires current Web-browser software (Netscape 7 or Internet Explorer 6 on most operating systems.) If the Hawaiian text below does not display properly, you may want to use the version coded for older browsers (above) instead.
|
 |
|
By Kūpopou
Nā ‘Ōlelo Ho‘okā‘au/
Ho‘opili
Synopsis: Clever dialogue texts from old Hawaiian language newspapers.
Iā Kamaiopili i hiki aku ai i mua o ka Mō'ī Kalākaua a ma hope iho o ka pau 'ana o nā lūlū lima aloha 'ana, ua nīnau maila ka Mō'ī iā Kamaiopili, "He aha ka hua i ka umauma?"
A i ka lohe 'ana o Kamaiopili i kēia nīnau a ka Mō'ī iā ia, ua hāhā a'ela kona mau lima ma kona umauma, a pane akula i ka Mō'ī, "'A'ole he hua o ka umauma, akā, aia nō ka hua i lalo i kona wahi mau." I ka lohe 'ana o ka Mō'ī i kēia pane a Kamaiopili, ua 'aka'aka a'ela 'o ia a pane maila, nui nō ho'i kou 'ike kama'ilio e Kamaiopili, a hū a'e kā lāua 'aka.
Nīnau akula kekahi kanaka i kona hoa "'O ka manawa hea kēia ma kāu uaki?" Nānā ihola kēlā i ka uaki a 'ōlelo akula, "'A'ohe manawa akā 'o ka hola 11 pono'ī na'e."
Nīnau akula kekahi wahi keiki, i kekahi keiki, "He pāpale biva anei kēlā?" Hō'ole akula ke kōko'olua, "'A'ole kēlā he pāpale biva, he piva-hata kēlā."
"E ho'opi'i 'ia ana 'oe e a'u e kēlā kanaka kolohe," wahi a kekahi wahine. Pane mai ke kanaka, "Ho'opi'i 'oe, ho'oiho au." "Kanaka wahapa'a maoli 'oe," wahi a ka wahine. Pane nō ke kanaka, "'A'ohe i pa'a ko'u waha ke hemo nei nō." "Ho'ākamai lua ho'i kēlā kanaka," wahi a ka wahine. "Ho'ona'aupō lua ho'i kēlā wahine," wahi a ke kanaka. "Kanaka pākīkē maoli 'oe," wahi a ua wahine nei. "'O 'oe nō paha ke pola-kīkē," wahi a ke kanaka.
Pane a'ela 'o Kale, "'Ono maila ho'i au i ka wai." Pane a'ela 'o Kimo, "'Ono ho'i 'oe i ka wai, a 'o ko'u ho'i he makewai."
'Elua mau keiki, nīnau akula kekahi i kekahi, "He kalo anei kāu e 'ai maila?" Hō'ole maila ka lua, a 'ōlelo maila, "'A'ohe kalo, he kuala."
Komo aku 'o Nihiaumoe ma ka hale kū'ai puke a nīnau aku i ka mea hale, "'A'ole pepa kākau?" Pane mai ka mea hale, "He kālana wale nō."
E puhi paka ana 'o Muki a noi akula 'o Pau, "Hō mai ka paka ia'u." Ninini ihola 'o Muki i ka paka o ka ipu-paka a hā'awi akula a 'au'a maila nō i ka ipu-paka. 'Ōlelo maila 'o Pau, "mai ho'i paha ka ipu-paka, ka ninini 'ia mai nei kā ia o ka paka." Hā'awi akula 'o Muki i ka ipu-paka 'a'ohe paka o loko, a 'ōlelo akula, "Kuhi au 'o ka paka wale nō kou makemake āu i noi mai nei."
'Ekolu mau keiki e kama'ilio ana, 'ōlelo akula ka mua, "'Ono maila au i kēlā papaia." Pane maila ka lua, "'A'ole 'ono o ka papaia e like me ka hē'ī." Pane ke kolu, "'A'ole e loa'a aku ka milikana."
'Ōlelo a'ela kekahi kanaka, "He keu kahi nūpepa maika'i 'o ka Nūhou Hawai'i." Pane maila kekahi kanaka, "'A'ole e loa'a aku ka nūpepa a W. M. Kipikona."
[I mea paha kēia mau 'ōlelo e hū a'e ai ka 'aka o nā makamaka heluhelu o ke au i hala, nā kūpuna ho'i o kākou. A i ha'awina maika'i ho'i ia i kēia manawa na nā haumāna e a'o nei i ka 'ōlelo Hawai'i.] LH.
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)

This column is coordinated by the Hawaiian Language Department
at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH
President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian
Academic Excellence.