Laiana Wong
Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html
Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.
Ho‘okamani
Synopsis: The hypocrisy of football fans.
I ka lä Kalikimaka aku nei, ua mälama 'ia ka pä'ani pöpeku küikawä ma waena o Nä Koukä o Houston a me Nä Koa o Hawai'i. Ua ho'olele 'ia ke ki'i'oni'oni i nä pahu kïwï o ka po'e puni pöpeku mai 'ö a 'ö a puni ka honua nei. Kau maila nä maka o nä känaka he nui a lehulehu i ke känela ESPN e nänä ai i ia ho'okükü. A he nani ia ua nui ka pa'u 'ana o nä 'ao'ao 'elua i ka ho'oma'ama'a a me ka ho'oikaika kino i loko o ia makahiki holo'oko'a i ka'ahope akula, 'a'ole o kana mai ka pïhoihoi o nä keiki pöpeku a pïhoihoi pü ho'i me ka po'e mäka'ika'i i 'äkoakoa mai ma ke kahua pä'ani 'o Aloha.'O ka nui o ka pïhoihoi o nä mea a pau, me he mea lä, ua lilo këia pä'ani i ho'okükü kahului e wae 'ia ai ka moho o ke ao nei. A no ia mea ho'i, ua hele a mähanahana loa ka ho'okükü 'ana i ka ua mea 'o ka nui o ka 'ölelo ho'oulu a me ka limanui aku a limanui mai nö ho'i. I ka hopena o ka wä pä'ani, ua pa'i a pa'i ka 'ai o nä 'ao'ao 'elua, a e like me ka lula o ka NCAA, ua ho'omau 'ia ka ho'okükü. I ka pau 'ana o ia ho'okükü hou, 'o ia külana pa'i a pa'i nö. 'O ka ho'omau hou akula nö ia a ulu nui a'ela ka pïhoihoi o ka po'e mäka'ika'i o Hawai'i me ka lana pü o ka mana'o e lei ana nä keiki Hawai'i i ka lei o ka lanakila. A no ka noke nui o nä keiki Hawai'i i ke ku'upau aku i ko läkou ikaika, ua 'äha'i aku nö i ka lanakila.
I ia manawa nö i 'ike 'ia ai ka hä'ule pahü 'ana o ka ho'ä'o hope loa a nä keiki o Houston, 'uä a'ela ka pihe o ka po'e mäka'ika'i a ha'alele wale. I ia manawa like nö ho'i i ulu mai ai kahi haunaele ma waena o nä keiki a pau o nä 'ao'ao 'elua. Kau ka maka o ka po'e a pau i luna o ke kahua pä'ani, kahi e 'änoni ala ka 'öma'oma'o o Hawai'i me ka 'ula'ula o Houston me he mau 'ale lä no ke kai e huli ana ke kua i mua o kahi a me kahi. No ka mea, i ka 'ike mai o nä keiki o ia mau 'ao'ao 'elua i ke kupu mai o ia hakakä, huliämahi läkou i ke küpa'a ma hope o ko läkou mau hoa. He ku'i na ka lima a he peku na ka wäwae, a me ka hahau 'ia nö ho'i o kekahi mau pale po'o i kohu lä'au pälau i ka hö'oala 'ia i luna o ka lewa, 'o ia wale nö kai 'ike 'ia i loko o ia kai küpikipiki'ö.
Iä wai ka lele mua? 'A'ole paha e nänä, no ka mea, 'a'ole ia 'ike he mea e ho'oili ai i ka hewa a pau ma luna o kekahi 'ao'ao. 'A'ole ho'i ia he mea e kala 'ia ai ka hewa o kekahi 'ao'ao a pakele ai ho'i i ka ho'opa'i 'ia mai. Ua pono ka ho'opa'i 'ia o nä 'ao'ao 'elua. 'O ka mea 'äpiki na'e, 'o ia ka ho'ohalahala 'ana a kekahi po'e i ke 'ano pupuka a ho'omäna'ona'o paha o ia haunaele ke nänä aku. 'O ia po'e like nö paha ka mea nui o ka leo ho'öho hulö i ka 'ike i ke kula'i 'ino 'ana o ka 'äwa'a (safety) i ka 'ä'apo (receiver) a pahemo ka pöpö mai ka lima aku a waiho lölö nö paha ua 'ä'apo nei i lalo o ka honua. 'Auhea 'oukou, 'a'ohe wahi pupuka a ho'omäna'ona'o paha i laila? He nani wale nö ka ho'okamani!
Inä e ku'i kekahi keiki i kekahi keiki i loko o ka wä ho'okükü, e ho'opa'i 'ia ke kime i ka 15 'iä. Inä ua hana 'ia ma hope o ka ho'okükü a ma luna o ka ESPN, auë, e emi mai ka po'e "tourists" e hele mai ana i Hawai'i nei. Lilo ia keiki i möhai. He keu kä ho'i ka ho'okamani!
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)
BACK TO TOP |
Note: This version of the column is set in Unicode, which requires current Web-browser software (Netscape 7 or Internet Explorer 6 on most operating systems.) If the Hawaiian text below does not display properly, you may want to use the version coded for older browsers (above) instead.Ho‘okamani
Synopsis: The hypocrisy of football fans.
I ka lā Kalikimaka aku nei, ua mālama 'ia ka pā'ani pōpeku kūikawā ma waena o Nā Koukā o Houston a me Nā Koa o Hawai'i. Ua ho'olele 'ia ke ki'i'oni'oni i nā pahu kīwī o ka po'e puni pōpeku mai 'ō a 'ō a puni ka honua nei. Kau maila nā maka o nā kānaka he nui a lehulehu i ke kānela ESPN e nānā ai i ia ho'okūkū. A he nani ia ua nui ka pa'u 'ana o nā 'ao'ao 'elua i ka ho'oma'ama'a a me ka ho'oikaika kino i loko o ia makahiki holo'oko'a i ka'ahope akula, 'a'ole o kana mai ka pīhoihoi o nā keiki pōpeku a pīhoihoi pū ho'i me ka po'e māka'ika'i i 'ākoakoa mai ma ke kahua pā'ani 'o Aloha.'O ka nui o ka pīhoihoi o nā mea a pau, me he mea lā, ua lilo kēia pā'ani i ho'okūkū kahului e wae 'ia ai ka moho o ke ao nei. A no ia mea ho'i, ua hele a māhanahana loa ka ho'okūkū 'ana i ka ua mea 'o ka nui o ka 'ōlelo ho'oulu a me ka limanui aku a limanui mai nō ho'i. I ka hopena o ka wā pā'ani, ua pa'i a pa'i ka 'ai o nā 'ao'ao 'elua, a e like me ka lula o ka NCAA, ua ho'omau 'ia ka ho'okūkū. I ka pau 'ana o ia ho'okūkū hou, 'o ia kūlana pa'i a pa'i nō. 'O ka ho'omau hou akula nō ia a ulu nui a'ela ka pīhoihoi o ka po'e māka'ika'i o Hawai'i me ka lana pū o ka mana'o e lei ana nā keiki Hawai'i i ka lei o ka lanakila. A no ka noke nui o nā keiki Hawai'i i ke ku'upau aku i ko lākou ikaika, ua 'āha'i aku nō i ka lanakila.
I ia manawa nō i 'ike 'ia ai ka hā'ule pahū 'ana o ka ho'ā'o hope loa a nā keiki o Houston, 'uā a'ela ka pihe o ka po'e māka'ika'i a ha'alele wale. I ia manawa like nō ho'i i ulu mai ai kahi haunaele ma waena o nā keiki a pau o nā 'ao'ao 'elua. Kau ka maka o ka po'e a pau i luna o ke kahua pā'ani, kahi e 'ānoni ala ka 'ōma'oma'o o Hawai'i me ka 'ula'ula o Houston me he mau 'ale lā no ke kai e huli ana ke kua i mua o kahi a me kahi. No ka mea, i ka 'ike mai o nā keiki o ia mau 'ao'ao 'elua i ke kupu mai o ia hakakā, huliāmahi lākou i ke kūpa'a ma hope o ko lākou mau hoa. He ku'i na ka lima a he peku na ka wāwae, a me ka hahau 'ia nō ho'i o kekahi mau pale po'o i kohu lā'au pālau i ka hō'oala 'ia i luna o ka lewa, 'o ia wale nō kai 'ike 'ia i loko o ia kai kūpikipiki'ō.
Iā wai ka lele mua? 'A'ole paha e nānā, no ka mea, 'a'ole ia 'ike he mea e ho'oili ai i ka hewa a pau ma luna o kekahi 'ao'ao. 'A'ole ho'i ia he mea e kala 'ia ai ka hewa o kekahi 'ao'ao a pakele ai ho'i i ka ho'opa'i 'ia mai. Ua pono ka ho'opa'i 'ia o nā 'ao'ao 'elua. 'O ka mea 'āpiki na'e, 'o ia ka ho'ohalahala 'ana a kekahi po'e i ke 'ano pupuka a ho'omāna'ona'o paha o ia haunaele ke nānā aku. 'O ia po'e like nō paha ka mea nui o ka leo ho'ōho hulō i ka 'ike i ke kula'i 'ino 'ana o ka 'āwa'a (safety) i ka 'ā'apo (receiver) a pahemo ka pōpō mai ka lima aku a waiho lōlō nō paha ua 'ā'apo nei i lalo o ka honua. 'Auhea 'oukou, 'a'ohe wahi pupuka a ho'omāna'ona'o paha i laila? He nani wale nō ka ho'okamani!
Inā e ku'i kekahi keiki i kekahi keiki i loko o ka wā ho'okūkū, e ho'opa'i 'ia ke kime i ka 15 'iā. Inā ua hana 'ia ma hope o ka ho'okūkū a ma luna o ka ESPN, auē, e emi mai ka po'e "tourists" e hele mai ana i Hawai'i nei. Lilo ia keiki i mōhai. He keu kā ho'i ka ho'okamani!
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department
at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH
President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian
Academic Excellence.
