Starbulletin.com

Kauakukalahale

Kekeha Solis



Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html

Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.


He mo‘olelo
Kalikimaka


Synopsis: Another version of the traditional Christmas story, "A Christmas Carol," by Charles Dickens.


Aloha Kalikimaka e nä makamaka heluhelu mai ka lä hiki a ka lä kau. 'O ka wä Kalikimaka nö këia a no laila, eia mai kahi mo'olelo Kalikimaka e luana ai.

He mo'olelo këia e pili ana i kekahi kanaka hana'ino. 'O ka inoa o ua kanaka nei, 'o ia 'o Konekolina Kuänea. He keu 'o ia a ka haole 'öpüke'emoa, 'öpü loko'ino ho'i. A he kanaka ho'i ia e mäkilo mau ana i ka pono o ka Hawai'i. Ma kekahi ahiahi Kalikimaka, e noho ana 'o Konekolina ma ka hale me kona mau hoa e 'öhumuhumu ana no ka "pö'alo 'ana i ka maka o ka Hawai'i." A pau ka hana poholalo o ia ahiahi, ho'i akula këlä mea këia mea no ko läkou wahi iho. 'O kahi Konekolina, aia nö 'o ia ke noke akula i ka 'imi 'ana i nä mea like 'ole e lilo mai ai ka pono o ka Hawai'i iä ia, me ka no'ono'o pü 'ana iho, 'o ka 'ilihune o ka 'ili 'ula'ula ka mea e pono ai. [He keu a ka 'ino!]

E ka makamaka heluhelu, e nïnau mai auane'i paha 'oe, he aha ko ia nei mea i makawelawela ai i ka Hawai'i? He 'ike mai koe, e nä hoa makamaka, akä e ho'i hou käua i ua haole nei ma kona hale.

'A'ole i li'uli'u kä ia nei ho'omakakï 'ana, hä'ule ihola 'o ia nei, hiamoe. I ka wä i kulu ai ke aumoe, halulu maila ka hekili, a ala koke a'ela 'o ia nei me ka hopohopo, aia paha nä mamo a Wilikoki ma waho mai o kona hale e kï mai ana i ka pükuniahi. I ke ka'aka'a 'ana mai o kona maka, 'o kona 'ike akula nö ia i kahi 'uhane e kü nei i mua pono ona. Kohu keiki këia 'uhane ke nänä aku, he koa na'e kona 'ano. 'Eä, e nä hoa puni mo'olelo, 'o këia 'uhane, 'o ia nö ka 'uhane o ke Kalikimaka o ka wä i hala.

'O ua Konekolina nei, he maka'u iki, eia na'e 'o ia ke 'ölelo nei i loko iho ona, "He wahi keiki wale nö ke 'ano o këia 'uhane, 'a'ohe mea e hopohopo ai."

Nïnau akula këia i ua 'uhane keiki lä, "'O wai lä 'oe o ke komo wale 'ana mai nei i loko nei o ko'u hale? E hele aku 'oe pëlä!"

'O ke keiki, he kü wale iho nö käna me ka haka pono 'ana mai i ua haole 'öpüke'emoa nei.

Nïnau hou akula me ka ho'onui 'ana aku i kona leo, "'O wai lä 'oe, e kënä wahi keiki, o ke komo wale 'ana mai nei i loko nei o ko'u hale? E pane mai 'oe 'änö, o pa'i auane'i au i kou po'o!"

'O kahi keiki, 'a'ohe wahi pua'i leo mai. E 'a'ä ana na'e ka maka.

I ia manawa, kü a'ela 'o Konekolina i luna no ka pa'i 'ana aku. Kau 'ë na'e ka lima o ua keiki lä ma luna o kona po'ohiwi a hä'ule hou ka lemu o ua Konekolina nei ma ka moe. Ua pa'a loa ke kino, 'a'ole hiki ke 'oni iki a'e.

'Akahi nö a puka mai ka 'ölelo mai ka waha mai o kahi keiki, "'O au ka 'uhane o ke Kalikimaka o ka wä i hala, e naue pü aku käua." Kü a'ela 'o Konekolina, a hele pü akula läua.

'O kahi 'uhane, näna nö e ho'omäka'ika'i aku iä Konekolina i käna mau hana o kona wä e kamali'i ana. A ma laila ana käua e 'ike ai i ke kumu i 'öpüke'emoa ai ka na'au o ua wahi haole nei.

E ho'omanawanui ka 'ono a i këia Läpule aku.




E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)



BACK TO TOP
|

Note: This version of the column is set in Unicode, which requires current Web-browser software (Netscape 7 or Internet Explorer 6 on most operating systems.) If the Hawaiian text below does not display properly, you may want to use the version coded for older browsers (above) instead.

He mo‘olelo
Kalikimaka


Synopsis: Another version of the traditional Christmas story, "A Christmas Carol," by Charles Dickens.


Aloha Kalikimaka e nā makamaka heluhelu mai ka lā hiki a ka lā kau. 'O ka wā Kalikimaka nō kēia a no laila, eia mai kahi mo'olelo Kalikimaka e luana ai.

He mo'olelo kēia e pili ana i kekahi kanaka hana'ino. 'O ka inoa o ua kanaka nei, 'o ia 'o Konekolina Kuānea. He keu 'o ia a ka haole 'ōpūke'emoa, 'ōpū loko'ino ho'i. A he kanaka ho'i ia e mākilo mau ana i ka pono o ka Hawai'i. Ma kekahi ahiahi Kalikimaka, e noho ana 'o Konekolina ma ka hale me kona mau hoa e 'ōhumuhumu ana no ka "pō'alo 'ana i ka maka o ka Hawai'i." A pau ka hana poholalo o ia ahiahi, ho'i akula kēlā mea kēia mea no ko lākou wahi iho. 'O kahi Konekolina, aia nō 'o ia ke noke akula i ka 'imi 'ana i nā mea like 'ole e lilo mai ai ka pono o ka Hawai'i iā ia, me ka no'ono'o pū 'ana iho, 'o ka 'ilihune o ka 'ili 'ula'ula ka mea e pono ai. [He keu a ka 'ino!]

E ka makamaka heluhelu, e nīnau mai auane'i paha 'oe, he aha ko ia nei mea i makawelawela ai i ka Hawai'i? He 'ike mai koe, e nā hoa makamaka, akā e ho'i hou kāua i ua haole nei ma kona hale.

'A'ole i li'uli'u kā ia nei ho'omakakī 'ana, hā'ule ihola 'o ia nei, hiamoe. I ka wā i kulu ai ke aumoe, halulu maila ka hekili, a ala koke a'ela 'o ia nei me ka hopohopo, aia paha nā mamo a Wilikoki ma waho mai o kona hale e kī mai ana i ka pūkuniahi. I ke ka'aka'a 'ana mai o kona maka, 'o kona 'ike akula nō ia i kahi 'uhane e kū nei i mua pono ona. Kohu keiki kēia 'uhane ke nānā aku, he koa na'e kona 'ano. 'Eā, e nā hoa puni mo'olelo, 'o kēia 'uhane, 'o ia nō ka 'uhane o ke Kalikimaka o ka wā i hala.

'O ua Konekolina nei, he maka'u iki, eia na'e 'o ia ke 'ōlelo nei i loko iho ona, "He wahi keiki wale nō ke 'ano o kēia 'uhane, 'a'ohe mea e hopohopo ai."

Nīnau akula kēia i ua 'uhane keiki lā, "'O wai lā 'oe o ke komo wale 'ana mai nei i loko nei o ko'u hale? E hele aku 'oe pēlā!"

'O ke keiki, he kū wale iho nō kāna me ka haka pono 'ana mai i ua haole 'ōpūke'emoa nei.

Nīnau hou akula me ka ho'onui 'ana aku i kona leo, "'O wai lā 'oe, e kēnā wahi keiki, o ke komo wale 'ana mai nei i loko nei o ko'u hale? E pane mai 'oe 'ānō, o pa'i auane'i au i kou po'o!"

'O kahi keiki, 'a'ohe wahi pua'i leo mai. E 'a'ā ana na'e ka maka.

I ia manawa, kū a'ela 'o Konekolina i luna no ka pa'i 'ana aku. Kau 'ē na'e ka lima o ua keiki lā ma luna o kona po'ohiwi a hā'ule hou ka lemu o ua Konekolina nei ma ka moe. Ua pa'a loa ke kino, 'a'ole hiki ke 'oni iki a'e.

'Akahi nō a puka mai ka 'ōlelo mai ka waha mai o kahi keiki, "'O au ka 'uhane o ke Kalikimaka o ka wā i hala, e naue pū aku kāua." Kū a'ela 'o Konekolina, a hele pū akula lāua.

'O kahi 'uhane, nāna nō e ho'omāka'ika'i aku iā Konekolina i kāna mau hana o kona wā e kamali'i ana. A ma laila ana kāua e 'ike ai i ke kumu i 'ōpūke'emoa ai ka na'au o ua wahi haole nei.

E ho'omanawanui ka 'ono a i kēia Lāpule aku.




E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)

This column is coordinated by the Hawaiian Language Department
at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH
President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian
Academic Excellence.

--Advertisements--
--Advertisements--


| | | PRINTER-FRIENDLY VERSION
E-mail to City Desk

BACK TO TOP


Text Site Directory:
[News] [Business] [Features] [Sports] [Editorial] [Do It Electric!]
[Classified Ads] [Search] [Subscribe] [Info] [Letter to Editor]
[Feedback]
© 2003 Honolulu Star-Bulletin -- https://archives.starbulletin.com


-Advertisement-