Synopsis: Should Western requirements of objectivity and precision in assessment be extended universally? Are they necessarily superior to the subjective qualitative methods of native peoples that tend to be less precise albeit more holistic?

Aloha mai käkou e nä hoa o Kauakükalahale. Mahalo ho'i ka ho'omanawanui 'ana i ka heluhelu i këia wahi kolamu, kahi e puka mau mai ai nä 'ano mana'o like 'ole e pili ana i ka nohona o känaka ma o ka 'ölelo a nä känaka maoli o nëia 'äina. He wahi mana'o këia e pane'e 'ia aku nei i mua o 'oukou e pili ana i ia mea he loiloi mäkaukau e like me ia e mälama 'ia ana i loko o kä käkou au kula.

He nui nö paha nä 'ano o ke ana 'ana a ka haole i ka mäkaukau a me ka 'ole o ke kanaka ke lawelawe aku i kekahi hana, 'a'ole ho'okahi wale nö. 'A'ole e häiki wale nö nä palena o nä 'ike haole no ia mea he ana mäkaukau. Eia na'e, ua 'ike 'ia kekahi mau welo o ia 'ao'ao i laha loa ma waena o ka po'e ho'ona'auao o këia au a käkou e 'ike nei. 'O ia ho'i, he mea nui ke kauka'i 'ana i nä helu me ka mana'o ho'i ë pëlä e emi ai a 'alo 'ia ai paha ke komo wale mai o ka no'ono'o pä'ewa'ewa o ka mea ana mäkaukau i loko o käna hana. Pëlä nö ho'i paha e kauka'i 'ole ai ke ana mäkaukau i ke külana o ka na'au 'oiai 'a'ole e nele ka ho'ohalahala 'ia ë 'a'ohe wahi 'ano o ka pololei i laila. He hana nö ho'i ia na ka na'aupö.

Ua 'ike 'ia ke ana 'ana a ka po'e Hawai'i o ke au kahiko ua 'oko'a këlä a 'oko'a ho'i kä ka haole. Ma ka 'ao'ao Hawai'i, 'a'ole nö i puni ka po'e kahiko i ke 'ano kiko'ï o ke ana 'ana i ka nui o kekahi mau mea, ka lö'ihi, ke kaumaha, ka manawa, a me nä mea like he nui aku nö. Ua pili nö ke ana 'ana i këia mau mea i ka waiwai o ia 'ike i ka hana a ke kanaka o ia au. 'A'ohe kumu e helu ai i kekahi mau mea a hiki i ka heluna he 847,563. Ua lawa paha ke kolikoli 'ana i ia helu i ka lehu a lehu. Inä he 847,564 ka heluna, 'a'ohe wehena i laila. Eia hou ho'i, ua maopopo ka loa o ia mea he anana, 'a'ole i like ke anana o këlä kanaka këia kanaka. Mea 'ole paha ka 'ïniha a kenimika paha. 'o ke kaumaha o ka wa'a o Kawelo, 'a'ole nö e hiki i nä känaka he 'eha lau ke häpai, a ua häpai ho'okahi 'ia nö na'e e ke keiki hänai a Kawelo 'o Kalaumeki. He aha ia mea he paona?

‘O ka 'ike 'ana i ka mäkaukau a me ka 'ole o kekahi kanaka ke lawelawe a'e i kekahi hana, ma ka hana nö ia 'ike. He nui hou aku nä mea e ana ai ma waho aku o nä helu. He akamai ko ka na'au. 'O ia ke kumu i kapa 'ia ai ke kanaka akamai i ka na'auao. Eia kekahi, na wai nö e kaena aku i ka pololei o ka helu ma ke ana 'ana ma mua o ia mea he hö'ike na ka pö? No'u iho, he kökua nö ke ana helu 'ana i kekahi manawa, 'a'ole na'e käkou e käpae i nä 'ike o ka po'e kahiko. Nui ko läkou mau 'ike a ua maopopo nö ho'i ë 'a'ole pau ia 'ike i ka hälau ho'okahi. A no laila, e no'ono'o hou paha käkou i ke 'ano o ke ana 'ana i ka mäkaukau o kä käkou po'e keiki e kula 'ia nei.

E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
» .(JavaScript must be enabled to view this email address)
» .(JavaScript must be enabled to view this email address)
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mänoa, supported by the Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence.