StarBulletin.com

'Inikua Olakino


By

POSTED: Saturday, September 19, 2009

'Auhea 'oukou e nā hoa makamaka o Kauakūkalahale. Pehea ka piko? A pehea ho'i ke olakino? 'O ia pa'a nō? Eia nō kākou ke ho'omanawanui nei i ka nohona hemahema o kēia wā wī. Aloha nō. He wā ho'omakauli'i maoli ho'i kēia i ke 'ano o ka ho'olilo 'ana i nāhi kenikeni. Eia nō na'e ke pipi'i nei ka 'inikua olakino o kākou a pau a ke pohā nei ka lae o kekahi po'e. 'A'ole hiki iā lākou ke uku. Ke noho nele nei na'e me ka loa'a 'ole he 'inikua e kōkua ai i ka uku ‘ana i ke kauka nāna lākou e lapa'au mai. A no ke aha lā e pipi'i nei ka 'inikua? No ka mea, ke pipi'i nei ka lapa'au 'ana. 'O ka noho 'ana ma ka haukapila, ke kilo 'ana a ke kauka, ke kumu kū'ai o nā lā'au lapa'au, a me ia mea aku ia mea aku, ke pi'i nei ke kumu kū'ai o ia mau mea, ke hapa mai nei nāhi kenikeni a kākou e uku ai.

Ua 'ōlelo 'ia aia ma kahi o ke 46 miliona po'e ma 'Amelika e nele nei i ka loa'a 'ole he 'inikua olakino. A 'o ia kekahi kumu e pipi'i ai ka 'inikua. 'O ia ho'i, inā e koikoi 'ia lākou a pau e kū'ai i ka 'inikua olakino, e emi mai nō ke kumu kū'ai. Pehea lā na'e ka po'e makemake 'ole i ka 'inikua? Aia nō kekahi po'e akamai i ka ho'ohana i nā lā'au ulu wale no ka lapa'au 'ana a 'a'ohe o lākou hoihoi i ka lapa'au 'ana a ka haole. E ho'okikina 'ia anei lākou e ho'olilo i kā lākou wahi kenikeni no ka 'inikua? Pehea ka po'e ikaika a pa'a ho'i ke olakino, a 'a'ohe o lākou wā e hele ai i ke kauka? Makehewa paha ko lākou uku 'ana i ka 'inikua. 'O ka hapanui na'e o kākou, he kauka'i nō i ka lapa'au 'ana a ka haole. 'Ehia mea aloha o kākou?

Minamina ka pipi'i o ka mālama olakino. Ināhea i lilo ai kēia he nīnau no ke kālā? Aloha nō kākou, ua kipa hewa ke aloha i ke 'īlio. He 'ano ma'i nō paha kēia mea 'o ke kauka'i kālā. I aha auane'i ka mea e lapa'au ai i kēia 'ano ma'i laha loa? 'A'ole nō paha he mea e ola hou ai a 'a'ohe kanaka nāna ia e pakele aku. A no laila, aia ka pono o ka hapanui o nā kānaka i ka ho'omakauli'i 'ana i kauwahi kenikeni e uku ai i ka 'inikua a i 'ole ia, no ka uku pololei 'ana i ke kauka, ke kahu ma'i, ka haukapila, ka lā'au lapa'au, a me nā mea like he nui aku nō. A inā pēlā, aia ko kākou pono i ka 'imi 'ana i ala e ho'ēmi ai i ke kumu kū'ai o ia mau mea.

No'u iho, 'o ka mea e pipi'i nei ka mālama olakino a ka haole, 'o ia nō kēia mea he ho'opi'i. Ua 'eu maila nā loio e 'imi ana i kanaka i 'eha i ka lapa'au hemahema 'ia a e koikoi aku ana iā ia e ho'opi'i i ke kauka. A 'o ke kālā ho'opa'i kauka e 'ike 'ia nei i loko o nā hale ho'okolokolo, kohu mea lā, 'a'ohe kau palena 'ia ka nui! Eia hou, 'o ka pipi'i o ke kaupale ho'opi'i, e aho ka uku i ka mea ho'opi'i ma waho o ka hale ho'okolokolo. A he koina ka 'inikua kūpale kauka, a 'o ia pohā nō ia o ka lae. E kāohi 'zia ka hana ho'opi'i a pēlā paha e emi ai ka mālama olakino.

———

E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
» .(JavaScript must be enabled to view this email address)
» .(JavaScript must be enabled to view this email address)
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
»956-2624 (Kekeha)

This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by the Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence.