StarBulletin.com

Weliweli ke Kūlana o ka Pae'āina


By

POSTED: Saturday, April 11, 2009

Synopsis: As a neutral state with no treaty of cession with the U.S., the Hawaiian Kingdom is put in harm's way due to U.S. military bases on its soil in violation of Hague Conventions.

I ka MH 1843, nānā 'ia ke Aupuni Mō'ī Hawai'i he aupuni kū'oko'a, a laila, i ka 1854, kuahaua ka Mō'ī Kauikeaouli he kū 'ole ke Aupuni Mō'ī ma kekahi 'ao'ao i ka wā hihia ma waena o nā aupuni like 'ole e like loa nō me Kuikilani ma 'Eulopa. Hō'ike pū 'ia kēia kūlana kā'oko'a ma nā ku'ikahi me Kelemānia, 'kālia, Sepānia, a me Suedena me Nolewai.

Kau maila nā 'ōlelo ho'oholo o Hague ma luna o nā aupuni kōkua i ua mau 'ōlelo ho'oholo nei e like me 'Amelika, a no laila, koi 'ia maila ua aupuni lā e ho'olohe i ia mau 'ōlelo ho'oholo. Akā, mai ka 1893, mai ka wā mai i ho'ouka kaua mai nei ua aupuni lā i nēia aupuni, ho'okau 'ia kēia pae moku ma kahi weliweli ma ke kūkulu 'ia o nā pu'ukaua 'Amelika ma ka lepo o kēia aupuni malu. 'A'ole 'o ke Aupuni Mō'ī ka māka i kau ai ka maka o Iāpana i ka 1941, akā ho'i, 'o nā pu'ukaua 'Amelika nō ia i mea e kaualakō ai iā 'Amelika i loko o ke Kaua Honua II.

Ma hope o ka ho'opio 'ia o Iāpana ma ke Kaua Honua II, ea maila he mau mana hou a'e o 'Āsia i ho'oponopono maila i ko lākou mau maka ma luna o nā pu'ukaua 'Amelika ma kēia pae'āina nei i māka, 'o ia ho'i 'o Kina, Lūkia, a i kēia manawa, 'o Kōlea 'Ākau. Ua maopopo loa i nā pū'ali koa 'Amelika he māka kūpono nō ua mau pu'ukaua nei no nā lako kaua nukelea a lākou i 'ane'i. Maopopo loa nō ho'i i nā luna aupuni o 'Amelika he aupuni kā'oko'a ke Aupuni Mō'ī a he 'a'e kā lākou hana i nā 'ōlelo ho'oholo o Hague.

Eia nā 'a'e 'ana o nā pū'ali koa 'Amelika i nā 'Ōlelo Ho'oholo V o Hague ma kēia aupuni nei:

Art. 1. He hiki 'ole ke 'a'e 'ia nā palena o ka mana kā'oko'a.

Art. 2. Pāpā 'ia nā mana lima ikaika 'a'ole e ho'one'e i ko lākou mau pū'ali koa a lako kaua paha a i 'ole lako ma luna o ka 'āina o ka mana kā'oko'a.

Art. 3. Pāpā 'ia nā mana lima ikaika e: a) Kūkulu ma luna o ka 'āina o ka mana kā'oko'a kekahi ke'ena kelekalapa a mea hou a'e paha no ke kamakama'ilio me nā mana lima ikaika ma ka 'āina a i 'ole ke kai; e) Ho'ohana i kekahi kahua o ia 'ano i kūkulu 'ia ma luna o ka 'āina kā'oko'a e nā mana lima ikaika ma mua o ka wā kaua no ka hana kaua wale nō me ka 'ae 'ole 'ia o ka ho'ohana 'ia e ka lehulehu no ka ho'olele mana'o.

Art. 4. Pāpā 'ia 'a'ole e kūkulu 'ia nā pū'ali koa a i 'ole kāhea 'ia nā koa hou ma luna o ka 'āina kā'oko'a no ke kōkua aku i ka mana lima ikaika.

No laila, he pono loa ka wehe 'ia o nā pu'ukaua 'Amelika a me kā lākou mau lako kaua a pau mai ka pae'āina nei aku i 'ole e 'ike 'ia he hopena māna'ona'o loa e like me ia i ka 1941.

 

E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

» .(JavaScript must be enabled to view this email address)

» .(JavaScript must be enabled to view this email address)

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

» 956-2627 (Laiana)

» 956-2624 (Kekeha)

This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by the Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence.