Mālama 'Āina
By Kekeha Solis
Synopsis: There are a lot of people from America buying land in Hawai'i. What can we do to keep more lands in the hands of Hawaiians?
Aloha mai e nā makamaka heluhelu, 'o kahi mea i kupu a'e nei, he mea minamina loa ia. A 'o ka pilikia, 'a'ole paha i mōakāka i ka nui o kākou Hawai'i. 'O ia mea minamina, 'o ia ka lilo 'ana o ka 'āina ma Hawai'i i ke kōlea. A 'o ka Hawai'i, iā kākou ka puapua. A pēia pū ana nō paha me nā pua a kākou, inā 'a'ole kākou e 'eleu.
"E 'eleu i ke aha?" ka nīnau e hao mai ana. He pono ka mālama 'āina. 'Eā, e ha'i mai auane'i paha 'oukou, he mea maopopo wale ia, a 'o ia paha ka hana a ka nui o 'oukou. Akā 'o ke 'ano mālama e kama'ilio 'ia nei ma nei kolamu, 'o ia ka mālama 'ana i ka 'āina ma lalo o kākou, i 'ole e lilo aku iā ha'i. He pono iā kākou ke mālama iā Papahānaumoku. A pehea, inā aia kona kino i ka lima o ka po'e o ka 'āina 'ē ('Amelika), e mālama pono 'ia?
I kēlā makahiki aku nei, ua lohe ko 'oukou mea kākau iā Oprah Winfrey i ke kūkala a'e ma luna o kona polokalamu me ka paipai 'ana i ke anaina a me ka lehulehu e nānā ana, e kū'ai i ka 'āina ma Hawai'i nei. He mea minamina ia, 'oiai, 'o ka nui o nā kānaka nānā i kona polokalamu, he 7,000,000 a 'oi. 'Ae, he 'ehiku miliona! 'A'ole maopopo inā 'o ka 'ōlelo a Oprah ka mea i māhuahua ai ke kū'ai 'ana o nā malihini i ka 'āina ma Hawai'i nei, akā ua hele nō a nui loa. A he 'oia'i'o, ua nui nā kōlea e kā'ili nei i ka 'āina. Pēlā ka 'ōlelo a kahi kanaka kū'ai 'āina. Ma Hawai'i wale nō paha e 'ike 'ia ai, 'a'ole paha pēia ma nā 'āina 'ē a'e o ka honua nei. A pēlā pū nō me nā hōkū hele.
'Auhea 'oukou e ku'u lāhui, e huliamahi kākou i 'ole e lilo aku ka nui o ko kākou 'āina i ke kōlea no ka mea, inā pēlā, e hoka nā hanauna e hiki mai ana, nā keiki a kākou a me nā mamo e hiki mai ana. 'Eā, inā he mana'o kou e kū'ai aku i kou 'āina pono'ī, e ho'ololi paha i ia mana'o, a e 'imi aku i wahi e pa'a ai ia 'āina ma kou 'ohana no nā hanauna e hiki mai ana. Inā 'a'ole hiki ke 'alo a'e, a he pono ke kū'ai 'ana aku, e kū'ai aku paha i ka Hawai'i.
A 'o kekahi mea paha, e lūlū kālā kākou, nā Hawai'i, e like ho'i me ka mana'o i 'ike 'ia ma Kauakūkalahale nei ma ka lā 14 o 'Aukake o ka M. H. 2005, kahi ho'i i paipai ai ko 'oukou mea kākau, "e alu like mai kākou e nā 'ōiwi o Hawai'i" "i pono nā mamo a Hāloa". [E heluhelu aku paha i ia kolamu a e kama'ilio pū me nā 'ohana a me nā hoa aloha, a inā he mau mana'o, e leka uila mai. No ka mea, inā he nui kākou e lūlū kālā ana, e nui auane'i ke kālā e kōkua ai i ko kākou lāhui. Hawai'i no nā Hawai'i! E kama'ilio 'ia aku nō ia 'ōlelo kahiko, "Hawai'i no nā Hawai'i" i kekahi pule e hiki mai ana.] A 'o ia ihola kahi mana'o, i lohe 'oukou.
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
BACK TO TOP
Mälama 'Äina
By Kekeha Solis
Synopsis: There are a lot of people from America buying land in Hawai'i. What can we do to keep more lands in the hands of Hawaiians?
Aloha mai e nä makamaka heluhelu, 'o kahi mea i kupu a'e nei, he mea minamina loa ia. A 'o ka pilikia, 'a'ole paha i möakäka i ka nui o käkou Hawai'i. 'O ia mea minamina, 'o ia ka lilo 'ana o ka 'äina ma Hawai'i i ke kölea. A 'o ka Hawai'i, iä käkou ka puapua. A pëia pü ana nö paha me nä pua a käkou, inä 'a'ole käkou e 'eleu.
"E 'eleu i ke aha?" ka nïnau e hao mai ana. He pono ka mälama 'äina. 'Eä, e ha'i mai auane'i paha 'oukou, he mea maopopo wale ia, a 'o ia paha ka hana a ka nui o 'oukou. Akä 'o ke 'ano mälama e kama'ilio 'ia nei ma nei kolamu, 'o ia ka mälama 'ana i ka 'äina ma lalo o käkou, i 'ole e lilo aku iä ha'i. He pono iä käkou ke mälama iä Papahänaumoku. A pehea, inä aia kona kino i ka lima o ka po'e o ka 'äina 'ë ('Amelika), e mälama pono 'ia?
I këlä makahiki aku nei, ua lohe ko 'oukou mea käkau iä Oprah Winfrey i ke kükala a'e ma luna o kona polokalamu me ka paipai 'ana i ke anaina a me ka lehulehu e nänä ana, e kü'ai i ka 'äina ma Hawai'i nei. He mea minamina ia, 'oiai, 'o ka nui o nä känaka nänä i kona polokalamu, he 7,000,000 a 'oi. 'Ae, he 'ehiku miliona! 'A'ole maopopo inä 'o ka 'ölelo a Oprah ka mea i mähuahua ai ke kü'ai 'ana o nä malihini i ka 'äina ma Hawai'i nei, akä ua hele nö a nui loa. A he 'oia'i'o, ua nui nä kölea e kä'ili nei i ka 'äina. Pëlä ka 'ölelo a kahi kanaka kü'ai 'äina. Ma Hawai'i wale nö paha e 'ike 'ia ai, 'a'ole paha pëia ma nä 'äina 'ë a'e o ka honua nei. A pëlä pü nö me nä hökü hele.
'Auhea 'oukou e ku'u lähui, e huliamahi käkou i 'ole e lilo aku ka nui o ko käkou 'äina i ke kölea no ka mea, inä pëlä, e hoka nä hanauna e hiki mai ana, nä keiki a käkou a me nä mamo e hiki mai ana. 'Eä, inä he mana'o kou e kü'ai aku i kou 'äina pono'ï, e ho'ololi paha i ia mana'o, a e 'imi aku i wahi e pa'a ai ia 'äina ma kou 'ohana no nä hanauna e hiki mai ana. Inä 'a'ole hiki ke 'alo a'e, a he pono ke kü'ai 'ana aku, e kü'ai aku paha i ka Hawai'i.
A 'o kekahi mea paha, e lülü kälä käkou, nä Hawai'i, e like ho'i me ka mana'o i 'ike 'ia ma Kauakükalahale nei ma ka lä 14 o 'Aukake o ka M. H. 2005, kahi ho'i i paipai ai ko 'oukou mea käkau, "e alu like mai käkou e nä 'öiwi o Hawai'i" "i pono nä mamo a Häloa". [E heluhelu aku paha i ia kolamu a e kama'ilio pü me nä 'ohana a me nä hoa aloha, a inä he mau mana'o, e leka uila mai. No ka mea, inä he nui käkou e lülü kälä ana, e nui auane'i ke kälä e kökua ai i ko käkou lähui. Hawai'i no nä Hawai'i! E kama'ilio 'ia aku nö ia 'ölelo kahiko, "Hawai'i no nä Hawai'i" i kekahi pule e hiki mai ana.] A 'o ia ihola kahi mana'o, i lohe 'oukou.
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html
Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.
|