He hana 'āpiki
Kekeha Solis
Synopsis: How can the government negotiate its debt for the revenue of ceded lands? People cannot negotiate debt to the electric company, credit card companies, etc.
Ma ka mahina 'o Ianuali, holo a'ela ka mana'o o ke Ke'ena Kuleana Hawai'i a me ke aupuni moku'āina ma kahi palapala 'aelike no ka huina kālā a ke aupuni moku'āina e ho'oka'a ana i ke Ke'ena Kuleana Hawai'i, 'o ka loa'a ia mai nā 'āina i kā'ili 'ia mai ke aupuni Mō'ī, i ho'oka'a 'ole 'ia ma mua. Ma ia palapala 'aelike, e lilo ana i ke Ke'ena Kuleana Hawai'i, 'ekolu 'āpana 'āina nona ka waiwai 'i'o, he $187 miliona a me kahi pu'u kālā, he $13 miliona, a ma luna a'e o ia huina, e uku ana ke aupuni i ke Ke'ena Kuleana Hawai'i he $15.1 miliona i kēlā me kēia makahiki.
'O kahi nīnau maika'i i hāpai 'ia, pehea lā i pa'a ai ia helu, 'o ia ka uku kūpono? A he nīnau helu 'ekahi nō ia, a 'a'ohe wahi mea a wehewehe 'ia a hiki i kēia lā (ke 'ole e kuhihewa kou mea kākau).
'O kekahi nīnau nui, pehea lā e hiki ai i ka mea 'ai'ē (ke aupuni) ke kūkākūkā no ka nui o kona 'ai'ē?
'Eā, inā 'a'ole e uku 'ia ka pila uila, e ho'opau 'ia ka uila o ka hale e pō'ele'ele ai 'o loko. [Mai pau ka uila o ka hale o kou mea kākau, inā i hele 'ole e uku i ka pila i kēlā pule aku nei a i ia pule aku.] A ke ho'opau 'ia ka uila, aia wale nō a uku aku i ka pila holo'oko'a, a laila, e holo hou ka uila ma ka hale. 'A'ole paha e hiki ke hele aku i ke ke'ena o ka hui uila e kūkākūkā ai no ka ho'ēmi paha i ka pila e uku ai. E hele aku paha me ka 'ōlelo 'ana, “'Auhea 'oe e ka luna uila, 'a'ole au e uku i ka pila holo'oko'a ($150), 'a'ole loa. E uku aku au i $40, a no laila, e ho'oholo hou i ka uila ma ko'u hale, ke 'olu'olu.” 'O ka hū a'e paha ia o kā ia ala 'aka, me ka lawe 'ana i ia pu'u kālā ($40) a 'ōlelo a'e ana, “Maika'i nō kēia, akā, 'a'ole e 'ā hou ka uila ma kou hale. Aia wale nō a uku hou mai 'oe i $110.”
A pēia pū nō me ka 'Oihana Wai. Inā 'a'ole e uku 'ia ka pila wai, e pau ka holo 'ana o ka wai ma nā paipu o ka hale. 'Eā, 'o ka wai ola nō ia a Kāne! He mea nui nō ka wai, inā 'a'ole inu i ka wai, i loko nō o nā lā helu wale nō, 'o ka make nō ia. Eia na'e, e ho'opau 'ia ka holo o ka wai, ke uku 'ole 'ia ka pila. A aia wale nō ka holo hou o ka wai, a pau ka pila holo'oko'a i ka uku 'ia. 'A'ole hiki ke kūkākūkā a emi iho ka pila.
A 'o nā kāleka kāki kekahi. Inā e kāki 'oe i nā mea he nui a pi'i loa ka 'ai'ē a he mau kaukani kālā, a laila, 'a'ole e uku i ka pila no kekahi mau mahina. 'A'ole paha e hiki ke hō'ike aku i ka hui kāleka kāki i ia manawa, he $20 āu e uku ai iā lākou, 'o ia wale nō, a he mana'o kou e kāki hou i mau kaukani kālā.
A no laila, inā 'a'ole hiki iā kākou ke hana pēlā, pehea lā e hiki ai i ke aupuni ke hana pēlā?
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
BACK TO TOP
He hana 'äpiki
Kekeha Solis
Synopsis: How can the government negotiate its debt for the revenue of ceded lands? People cannot negotiate debt to the electric company, credit card companies, etc.
Ma ka mahina 'o Ianuali, holo a'ela ka mana'o o ke Ke'ena Kuleana Hawai'i a me ke aupuni moku'äina ma kahi palapala 'aelike no ka huina kälä a ke aupuni moku'äina e ho'oka'a ana i ke Ke'ena Kuleana Hawai'i, 'o ka loa'a ia mai nä 'äina i kä'ili 'ia mai ke aupuni Mö'ï, i ho'oka'a 'ole 'ia ma mua. Ma ia palapala 'aelike, e lilo ana i ke Ke'ena Kuleana Hawai'i, 'ekolu 'äpana 'äina nona ka waiwai 'i'o, he $187 miliona a me kahi pu'u kälä, he $13 miliona, a ma luna a'e o ia huina, e uku ana ke aupuni i ke Ke'ena Kuleana Hawai'i he $15.1 miliona i këlä me këia makahiki.
'O kahi nïnau maika'i i häpai 'ia, pehea lä i pa'a ai ia helu, 'o ia ka uku küpono? A he nïnau helu 'ekahi nö ia, a 'a'ohe wahi mea a wehewehe 'ia a hiki i këia lä (ke 'ole e kuhihewa kou mea käkau).
'O kekahi nïnau nui, pehea lä e hiki ai i ka mea 'ai'ë (ke aupuni) ke kükäkükä no ka nui o kona 'ai'ë?
'Eä, inä 'a'ole e uku 'ia ka pila uila, e ho'opau 'ia ka uila o ka hale e pö'ele'ele ai 'o loko. [Mai pau ka uila o ka hale o kou mea käkau, inä i hele 'ole e uku i ka pila i këlä pule aku nei a i ia pule aku.] A ke ho'opau 'ia ka uila, aia wale nö a uku aku i ka pila holo'oko'a, a laila, e holo hou ka uila ma ka hale. 'A'ole paha e hiki ke hele aku i ke ke'ena o ka hui uila e kükäkükä ai no ka ho'ëmi paha i ka pila e uku ai. E hele aku paha me ka 'ölelo 'ana, “'Auhea 'oe e ka luna uila, 'a'ole au e uku i ka pila holo'oko'a ($150), 'a'ole loa. E uku aku au i $40, a no laila, e ho'oholo hou i ka uila ma ko'u hale, ke 'olu'olu.” 'O ka hü a'e paha ia o kä ia ala 'aka, me ka lawe 'ana i ia pu'u kälä ($40) a 'ölelo a'e ana, “Maika'i nö këia, akä, 'a'ole e 'ä hou ka uila ma kou hale. Aia wale nö a uku hou mai 'oe i $110.”
A pëia pü nö me ka 'Oihana Wai. Inä 'a'ole e uku 'ia ka pila wai, e pau ka holo 'ana o ka wai ma nä paipu o ka hale. 'Eä, 'o ka wai ola nö ia a Käne! He mea nui nö ka wai, inä 'a'ole inu i ka wai, i loko nö o nä lä helu wale nö, 'o ka make nö ia. Eia na'e, e ho'opau 'ia ka holo o ka wai, ke uku 'ole 'ia ka pila. A aia wale nö ka holo hou o ka wai, a pau ka pila holo'oko'a i ka uku 'ia. 'A'ole hiki ke kükäkükä a emi iho ka pila.
A 'o nä käleka käki kekahi. Inä e käki 'oe i nä mea he nui a pi'i loa ka 'ai'ë a he mau kaukani kälä, a laila, 'a'ole e uku i ka pila no kekahi mau mahina. 'A'ole paha e hiki ke hö'ike aku i ka hui käleka käki i ia manawa, he $20 äu e uku ai iä läkou, 'o ia wale nö, a he mana'o kou e käki hou i mau kaukani kälä.
A no laila, inä 'a'ole hiki iä käkou ke hana pëlä, pehea lä e hiki ai i ke aupuni ke hana pëlä?
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html
Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.
|