Wahi Kanaka Kolohe
Kūpopou
Synopsis: Continuation of story from Feb. 24, 2008.
(Ho'omau 'ia)
Ohumu iho la na 'kua a imi i mea e make ai o Lepe ia lakou. Nolaila hooholo iho la lakou e kalua puaa a e hoahaaina a kono ia Lepe e hele i ko lakou hale e ai ai, a ilaila e make ai o Lepe ia lakou. Ia lakou la e kalua ana i ka puaa iloko o ka imu, noonoo iho la o Lepe i mea e ai ai oia i ka puaa a na 'kua me kona poino ole ia lakou la, a maopopo ia ia kana mea e hana ai, a penei kana hana ana. Pena iho la oia i kekahi aoao ona a eleele me ka nanahu a koe hookahi aoao. Hele aku la oia i ka hale o na 'kua, a i kona kokoke ana aku i ko lakou la hale, ike mai la na 'kua iaia, a i ae la kekahi akua i kekahi akua: "Ea, ane like no hoi keia kanaka e hele mai nei me Lepe, eia hoi he paele keia kanaka ma kekahi aoao, like ole." I mai la kekahi, "Aole ia o Lepe, he paele keia o kekahi aoao, aole hoi pela o Lepe." A hiki mai o Lepe, ninau aku la lakou: "O oe wale mai la no?" I mai la o Lepe, "Aole, he umi makou poe paele, o au mai nei ka umi a koe aku nei eiwa. Ei ae no nae lakou a hiki mai mahope. He hiki mai paha koe."
A moa iho la ka puaa, no ka pololi no o na 'kua a hui pu hoi me ke kipa malihini ia mai hoolale koke iho la no ka ai me ka i ae o lakou la o ka poe lohi no ke nele ke pau e ka ai ia kakou.
Ai iho lakou nei a maona, hele aku la o Lepe a kahi mamao mai kahi mai o na 'kua, kahea mai la oia me ka leo nui: "A kola; pau ka puaa ame ka ai a oukou ia Lepe. O Lepe no au." I aku kekahi akua i kekahi akua: "Puni kakou ia Lepe; eia ka o Lepe no keia paele e hele mai nei, kuhihewa nae kakou he kanaka okoa."
Ia wa, alualu lakou e pepehi ia Lepe no ka mea ua piha loa lakou i ka huhu, no ko lakou puni mau iaia. Holo mama aku la o Lepe a hiki i kona hale, a kahea aku la me ka leo nui penei: "E lakou nei e moe nei, e ala ae oukou, eia ae ka make o kakou." Lalau aku la o Lepe i ka pikoi o na ipu uliuli liilii a huki mai la i ke kaula a nakeke ae la ia mau ipu me he nui kanaka e oni ana. A lohe na 'kua, manao iho lakou ua piha o loko o ka hale i na kanaka, a olelo ae la kekahi akua i kekahi akua: "E papau kakou i ka make. Eia ka ua piha ko Lepe hale i na kanaka. E holo kakou i pakele na ola.
Ia wa hoomaka na akua e holo a pakele iho la o Lepe aole i make, a mau aku la no kana kolohe a hiki wale i kona make ana.
[A 'o ia a'ela kahi mo'olelo o Lepe. No loko mai nei mo'olelo o ka nūpepa Ke Alakai o Hawaii (Mei 17, 1928). 'Eā, 'a'ole kākou Hawai'i e like me ia mau akua i pūlapu 'ia e Lepe. He po'e akamai nō, mai noho a ho'opoina i ka 'ōlelo kaulana, "Ua lehulehu a manomano ka 'ikena a ka Hawai'i." A no laila, ke kupu mai nā pilikia, e 'imi aku i nā keiki Hawai'i na'auao i kōkua. He mau mana'o paha ko kekahi, e holo pono ai ka palapala 'aelike o ke Ke'ena Kuleana Hawai'i (OHA) me ke aupuni. Mai lele po'o o 'ōlelo hou 'ia auane'i "Iā kākou Hawai'i ka puapua.]
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
BACK TO TOP
Wahi Kanaka Kolohe
Küpopou
Synopsis: Continuation of story from Feb. 24, 2008.
(Ho'omau 'ia)
Ohumu iho la na 'kua a imi i mea e make ai o Lepe ia lakou. Nolaila hooholo iho la lakou e kalua puaa a e hoahaaina a kono ia Lepe e hele i ko lakou hale e ai ai, a ilaila e make ai o Lepe ia lakou. Ia lakou la e kalua ana i ka puaa iloko o ka imu, noonoo iho la o Lepe i mea e ai ai oia i ka puaa a na 'kua me kona poino ole ia lakou la, a maopopo ia ia kana mea e hana ai, a penei kana hana ana. Pena iho la oia i kekahi aoao ona a eleele me ka nanahu a koe hookahi aoao. Hele aku la oia i ka hale o na 'kua, a i kona kokoke ana aku i ko lakou la hale, ike mai la na 'kua iaia, a i ae la kekahi akua i kekahi akua: "Ea, ane like no hoi keia kanaka e hele mai nei me Lepe, eia hoi he paele keia kanaka ma kekahi aoao, like ole." I mai la kekahi, "Aole ia o Lepe, he paele keia o kekahi aoao, aole hoi pela o Lepe." A hiki mai o Lepe, ninau aku la lakou: "O oe wale mai la no?" I mai la o Lepe, "Aole, he umi makou poe paele, o au mai nei ka umi a koe aku nei eiwa. Ei ae no nae lakou a hiki mai mahope. He hiki mai paha koe."
A moa iho la ka puaa, no ka pololi no o na 'kua a hui pu hoi me ke kipa malihini ia mai hoolale koke iho la no ka ai me ka i ae o lakou la o ka poe lohi no ke nele ke pau e ka ai ia kakou.
Ai iho lakou nei a maona, hele aku la o Lepe a kahi mamao mai kahi mai o na 'kua, kahea mai la oia me ka leo nui: "A kola; pau ka puaa ame ka ai a oukou ia Lepe. O Lepe no au." I aku kekahi akua i kekahi akua: "Puni kakou ia Lepe; eia ka o Lepe no keia paele e hele mai nei, kuhihewa nae kakou he kanaka okoa."
Ia wa, alualu lakou e pepehi ia Lepe no ka mea ua piha loa lakou i ka huhu, no ko lakou puni mau iaia. Holo mama aku la o Lepe a hiki i kona hale, a kahea aku la me ka leo nui penei: "E lakou nei e moe nei, e ala ae oukou, eia ae ka make o kakou." Lalau aku la o Lepe i ka pikoi o na ipu uliuli liilii a huki mai la i ke kaula a nakeke ae la ia mau ipu me he nui kanaka e oni ana. A lohe na 'kua, manao iho lakou ua piha o loko o ka hale i na kanaka, a olelo ae la kekahi akua i kekahi akua: "E papau kakou i ka make. Eia ka ua piha ko Lepe hale i na kanaka. E holo kakou i pakele na ola.
Ia wa hoomaka na akua e holo a pakele iho la o Lepe aole i make, a mau aku la no kana kolohe a hiki wale i kona make ana.
[A 'o ia a'ela kahi mo'olelo o Lepe. No loko mai nei mo'olelo o ka nüpepa Ke Alakai o Hawaii (Mei 17, 1928). 'Eä, 'a'ole käkou Hawai'i e like me ia mau akua i pülapu 'ia e Lepe. He po'e akamai nö, mai noho a ho'opoina i ka 'ölelo kaulana, "Ua lehulehu a manomano ka 'ikena a ka Hawai'i." A no laila, ke kupu mai nä pilikia, e 'imi aku i nä keiki Hawai'i na'auao i kökua. He mau mana'o paha ko kekahi, e holo pono ai ka palapala 'aelike o ke Ke'ena Kuleana Hawai'i (OHA) me ke aupuni. Mai lele po'o o 'ölelo hou 'ia auane'i "Iä käkou Hawai'i ka puapua.]
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html
Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.
|