He ho'o-mana'o
Kekeha Solis
Synopsis: A fond recollection of a wonderful person who recently passed away.
Aloha Makahiki Hou mai e nā hoa makamaka o Kauakūkalahale. He mana'o ko kēia mea kākau, e hō'ike i kahi ho'omana'o no kahi makuahine aloha o Hawai'i nei, i ho'i aku nei e moe i ka moe kapu a Niolopua.
Ho'omana'o ihola ko 'oukou mea kākau i ka ho'omaka o ke a'o 'ana mai i ka 'ōlelo Hawai'i ma ke Kulanui Kaiāulu o Honolulu. 'O Edith McKenzie ke kumu. Ho'okahi lā, nīnau maila 'o ia iā mākou haumāna, inā he makemake ko mākou e hele aku i ke kula kamali'i, kahi e a'o 'ia ai ka po'e keiki ma ka 'ōlelo Hawai'i wale nō. 'Ae akula māua me ko'u hoa papa. 'A'ole i kana mai ka pīhoihoi o ka na'au, a me ka maka'u nō ho'i paha, 'oiai, aia māua ma ka papa 102. 'A'ole paha hiki ke ho'opuka iki i kahi māmala'ōlelo piha, a he pilikia nō ho'i ka ho'omaopopo 'ana, ke kama'ilio mai kekahi.
I kekahi lā mai, hele akula māua i ia kula kamali'i, a 'o ia nō ka Pūnana Leo o Honolulu. I ka hiki 'ana aku i laila, ho'okipa maika'i 'ia māua e kahi wahine. Me he mea lā, ua kama'āina nō. Akā pēlā nō ke 'ano o ua wahine nei, he heahea, a he lokomaika'i e like ho'i me nā kūpuna o kākou.
He aha lā kāna mea e kama'ilio mai ana i ia manawa? Ma ka 'ōlelo Hawai'i ia, a mai poina, 'o māua me ko'u hoa papa, ma ka papa 102 wale nō. Akā 'a'ole nō māua i nīele aku, he ho'okahi wale nō hana a māua, 'o ka mino'aka. A ma hope mai, ho'omaka ka 'ōlelo 'ana, "'Ae," me ka hahai wale 'ana aku i ko māua kama'āina.
'A'ole ia kama'āina o māua i ho'ohilahila iki mai iā māua. He kōkua nui kāna ma ka ho'omaopopo 'ana, he kuhi lima paha, ka 'ōlelo mālie 'ana paha. Akā ma muli o ke 'ano 'olu'olu o ua wahine nei, a me nā limahana 'ē a'e kekahi, hele pinepine akula māua i laila, a ua nui nā mea i a'o 'ia.
A i ka nānā 'ana i ka hana a nei wahine me nā keiki, he mea maopopo wale, pōmaika'i maoli nā keiki o ia kula. He keu 'o ia nei a ke kumu maika'i a piha aloha. A he mea mōakāka, he makuahine aloha keiki.
A 'o kahi mea 'āpiki, ma ke kau wela o ia makahiki nō, launa pū akula au me ke kāne o ua wahine aloha nei ma ka lā mua o ka "hui kama'ilio" ma Ala Moana Pāka, 'a'ole na'e i maopopo ia'u i ia manawa. Akā 'o ia nei kekahi i kōkua nui ia'u ma ko'u a'o 'ana mai i ka 'ōlelo Hawai'i a e kōkua nei ho'i ma ko'u alahele ho'ona'auao.
Maopopo paha iā 'oukou e nā makamaka heluhelu, ka inoa o ua wahine nei a me ka inoa ho'i o kāna kāne. 'Ae, 'o Lilinoe Wong nō ua wahine nei, a 'o Laiana ke kāne. Nui ko'u mahalo a aloha ho'i iā 'olua e Lilinoe a me Laiana no ke kōkua 'ana mai a me nā mea a pau. A pēia pū nō ko'u mahalo a aloha iā 'olua e Aunty Lani a me Uncle Jimmy.
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
BACK TO TOP
He ho'o-mana'o
Kekeha Solis
Synopsis: A fond recollection of a wonderful person who recently passed away.
Aloha Makahiki Hou mai e nä hoa makamaka o Kauakükalahale. He mana'o ko këia mea käkau, e hö'ike i kahi ho'omana'o no kahi makuahine aloha o Hawai'i nei, i ho'i aku nei e moe i ka moe kapu a Niolopua.
Ho'omana'o ihola ko 'oukou mea käkau i ka ho'omaka o ke a'o 'ana mai i ka 'ölelo Hawai'i ma ke Kulanui Kaiäulu o Honolulu. 'O Edith McKenzie ke kumu. Ho'okahi lä, nïnau maila 'o ia iä mäkou haumäna, inä he makemake ko mäkou e hele aku i ke kula kamali'i, kahi e a'o 'ia ai ka po'e keiki ma ka 'ölelo Hawai'i wale nö. 'Ae akula mäua me ko'u hoa papa. 'A'ole i kana mai ka pïhoihoi o ka na'au, a me ka maka'u nö ho'i paha, 'oiai, aia mäua ma ka papa 102. 'A'ole paha hiki ke ho'opuka iki i kahi mämala'ölelo piha, a he pilikia nö ho'i ka ho'omaopopo 'ana, ke kama'ilio mai kekahi.
I kekahi lä mai, hele akula mäua i ia kula kamali'i, a 'o ia nö ka Pünana Leo o Honolulu. I ka hiki 'ana aku i laila, ho'okipa maika'i 'ia mäua e kahi wahine. Me he mea lä, ua kama'äina nö. Akä pëlä nö ke 'ano o ua wahine nei, he heahea, a he lokomaika'i e like ho'i me nä küpuna o käkou.
He aha lä käna mea e kama'ilio mai ana i ia manawa? Ma ka 'ölelo Hawai'i ia, a mai poina, 'o mäua me ko'u hoa papa, ma ka papa 102 wale nö. Akä 'a'ole nö mäua i nïele aku, he ho'okahi wale nö hana a mäua, 'o ka mino'aka. A ma hope mai, ho'omaka ka 'ölelo 'ana, "'Ae," me ka hahai wale 'ana aku i ko mäua kama'äina.
'A'ole ia kama'äina o mäua i ho'ohilahila iki mai iä mäua. He kökua nui käna ma ka ho'omaopopo 'ana, he kuhi lima paha, ka 'ölelo mälie 'ana paha. Akä ma muli o ke 'ano 'olu'olu o ua wahine nei, a me nä limahana 'ë a'e kekahi, hele pinepine akula mäua i laila, a ua nui nä mea i a'o 'ia.
A i ka nänä 'ana i ka hana a nei wahine me nä keiki, he mea maopopo wale, pömaika'i maoli nä keiki o ia kula. He keu 'o ia nei a ke kumu maika'i a piha aloha. A he mea möakäka, he makuahine aloha keiki.
A 'o kahi mea 'äpiki, ma ke kau wela o ia makahiki nö, launa pü akula au me ke käne o ua wahine aloha nei ma ka lä mua o ka "hui kama'ilio" ma Ala Moana Päka, 'a'ole na'e i maopopo ia'u i ia manawa. Akä 'o ia nei kekahi i kökua nui ia'u ma ko'u a'o 'ana mai i ka 'ölelo Hawai'i a e kökua nei ho'i ma ko'u alahele ho'ona'auao.
Maopopo paha iä 'oukou e nä makamaka heluhelu, ka inoa o ua wahine nei a me ka inoa ho'i o käna käne. 'Ae, 'o Lilinoe Wong nö ua wahine nei, a 'o Laiana ke käne. Nui ko'u mahalo a aloha ho'i iä 'olua e Lilinoe a me Laiana no ke kökua 'ana mai a me nä mea a pau. A pëia pü nö ko'u mahalo a aloha iä 'olua e Aunty Lani a me Uncle Jimmy.
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html
Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.
|