He aha lā ia mea he ho‘ohiki?
Ku'uipou'iokalani Perez-Kaiwi
Synopsis: The author continues from her previous article. Two new events are introduced into the historical timeline including the 1887 Bayonet Constitution and the overthrow of the Hawaiian Kingdom in 1893 to provide additional support to the claim of broken promises.
(Ho'omau 'ia)
Nui hewahewa ka po'e malihini i hele mai i Hawai'i mai 'Europa a me 'Ākia i ia wā. Ua 'imi lākou i hana na lākou ma muli o ka wā wī ma ko lākou 'āina hānau. Ma Hawai'i nei, he wā ia i 'ike 'ia aku ai ka namunamu a me ke kū'ē 'ana o kekahi po'e i ke aupuni Hawai'i e pili ana i ka hana politika a me ka hana a nā luna aupuni. 'A'ole i nui ka namunamu 'ana o ka po'e limahana mai nā 'āina 'ē. Na ka po'e luna, 'o ia ho'i nā luna mahikō, ka nui o ka namunamu, e ho'āhewa ana i ke aupuni, a ua lilo ke kālā i pulakaumaka. 'Oiai he po'e 'ona miliona lākou, ua uku wale aku nō na'e i kā lākou mau limahana i ka uku emi loa. Ua noho 'ilihune ka po'e limahana i ia wā.
Ua ho'omaka a'ela ka holomua 'ana o nā 'oihana mahikō mai ka wā i ho'okahuli 'ia ai ke aupuni i ka makahiki 1893. A 'o nā mamo mikanele kai kōkua i ka ho'ololi 'ana i ke aupuni Hawai'i a me ka ho'okahuli 'ana i ke aupuni Hawai'i i ka makahiki 1893. I kekahi manawa, ua 'ōlelo aku 'o Wilikoki, inā ho'omau ke aupuni ma ia alahele, e lilo ana 'o Hawai'i i hale no nā kānaka mahikō waiwai wale nō. A ua kō nō ka 'ōlelo a Wilikoki ma kekahi 'ano i kēia mau lā. A 'o ia mau nō ka māhuahua 'ana o ka hana mahikō a hiki i ke kenekulia iwakālua.
Ua ho'omau 'ia ke Ku'ikahi Pāna'i Like mai ka makahiki 1850 a hiki i ka makahiki 1887. Ma ia makahiki 1887, i pūlima 'ia ai ke Kumukānāwai hou me ka 'ōno'onou 'ia 'ana o Kalākaua, 'o ia ke kumu i kapa 'ia ai ia kumukānāwai hou, ke Kumukānāwai 'Ēlau. Ua ho'okumu 'ia he mau koina koho pāloka hou ma luna o ka po'e 'ōiwi i ia wā, i 'ole ai e komo ko lākou mana'o pono'ī ma nā kānāwai o ka 'āina. A ua loli ho'i ke 'ano o ke Ku'ikahi Pāna'i Like, 'o ia ho'i, aia wale nō a 'ae 'ia 'o 'Amelika e ho'ohana i ke awalau o Pu'uloa, 'o ia ho'i 'o Pearl Harbor, a laila, e ho'omau 'ia ke Ku'ikahi Pāna'i Like.
Ma hope o ke ku'ikahi mua loa me 'Amelika ('o ia ho'i ke ku'ikahi kūpono 'ole no ka lāhui Hawai'i) i hana 'ia mai ai ke Ku'ikahi Pāna'i Like i ka makahiki 1850. I ka makahiki 1887, ua loli kekahi māmala'ōlelo i loko o ia ku'ikahi i hiki ai iā 'Amelika ke noho ho'okahi ma Pearl Harbor. 'Eā, he mea hou nō ia i ia wā, 'oiai, i ke au iā Kamehameha IV, 'a'ole no ke aupuni 'ē ho'okahi 'o Pu'uloa, ua noa, i mea e mālama pono 'ia ai ka pilina me nā aupuni o nā 'āina 'ē.
Hiki nō ke 'ike 'ia ka hopena o nā ku'ikahi 'elua, 'a'ole ia he hopena maika'i no ka Hawai'i. He la'ana hou kēia e pili ana i nā ho'ohiki ma waena o 'Amelika me Hawai'i. E ake ana 'o 'Amelika i ko Hawai'i aupuni a me ko Hawai'i 'āina. He mau hana lapuwale hou paha kā 'Amelika?
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
BACK TO TOP
He aha lä ia mea he ho‘ohiki?
Ku'uipou'iokalani Perez-Kaiwi
Synopsis: The author continues from her previous article. Two new events are introduced into the historical timeline including the 1887 Bayonet Constitution and the overthrow of the Hawaiian Kingdom in 1893 to provide additional support to the claim of broken promises.
(Ho'omau 'ia)
Nui hewahewa ka po'e malihini i hele mai i Hawai'i mai 'Europa a me 'Äkia i ia wä. Ua 'imi läkou i hana na läkou ma muli o ka wä wï ma ko läkou 'äina hänau. Ma Hawai'i nei, he wä ia i 'ike 'ia aku ai ka namunamu a me ke kü'ë 'ana o kekahi po'e i ke aupuni Hawai'i e pili ana i ka hana politika a me ka hana a nä luna aupuni. 'A'ole i nui ka namunamu 'ana o ka po'e limahana mai nä 'äina 'ë. Na ka po'e luna, 'o ia ho'i nä luna mahikö, ka nui o ka namunamu, e ho'ähewa ana i ke aupuni, a ua lilo ke kälä i pulakaumaka. 'Oiai he po'e 'ona miliona läkou, ua uku wale aku nö na'e i kä läkou mau limahana i ka uku emi loa. Ua noho 'ilihune ka po'e limahana i ia wä.
Ua ho'omaka a'ela ka holomua 'ana o nä 'oihana mahikö mai ka wä i ho'okahuli 'ia ai ke aupuni i ka makahiki 1893. A 'o nä mamo mikanele kai kökua i ka ho'ololi 'ana i ke aupuni Hawai'i a me ka ho'okahuli 'ana i ke aupuni Hawai'i i ka makahiki 1893. I kekahi manawa, ua 'ölelo aku 'o Wilikoki, inä ho'omau ke aupuni ma ia alahele, e lilo ana 'o Hawai'i i hale no nä känaka mahikö waiwai wale nö. A ua kö nö ka 'ölelo a Wilikoki ma kekahi 'ano i këia mau lä. A 'o ia mau nö ka mähuahua 'ana o ka hana mahikö a hiki i ke kenekulia iwakälua.
Ua ho'omau 'ia ke Ku'ikahi Päna'i Like mai ka makahiki 1850 a hiki i ka makahiki 1887. Ma ia makahiki 1887, i pülima 'ia ai ke Kumukänäwai hou me ka 'öno'onou 'ia 'ana o Kaläkaua, 'o ia ke kumu i kapa 'ia ai ia kumukänäwai hou, ke Kumukänäwai 'Ëlau. Ua ho'okumu 'ia he mau koina koho päloka hou ma luna o ka po'e 'öiwi i ia wä, i 'ole ai e komo ko läkou mana'o pono'ï ma nä känäwai o ka 'äina. A ua loli ho'i ke 'ano o ke Ku'ikahi Päna'i Like, 'o ia ho'i, aia wale nö a 'ae 'ia 'o 'Amelika e ho'ohana i ke awalau o Pu'uloa, 'o ia ho'i 'o Pearl Harbor, a laila, e ho'omau 'ia ke Ku'ikahi Päna'i Like.
Ma hope o ke ku'ikahi mua loa me 'Amelika ('o ia ho'i ke ku'ikahi küpono 'ole no ka lähui Hawai'i) i hana 'ia mai ai ke Ku'ikahi Päna'i Like i ka makahiki 1850. I ka makahiki 1887, ua loli kekahi mämala'ölelo i loko o ia ku'ikahi i hiki ai iä 'Amelika ke noho ho'okahi ma Pearl Harbor. 'Eä, he mea hou nö ia i ia wä, 'oiai, i ke au iä Kamehameha IV, 'a'ole no ke aupuni 'ë ho'okahi 'o Pu'uloa, ua noa, i mea e mälama pono 'ia ai ka pilina me nä aupuni o nä 'äina 'ë.
Hiki nö ke 'ike 'ia ka hopena o nä ku'ikahi 'elua, 'a'ole ia he hopena maika'i no ka Hawai'i. He la'ana hou këia e pili ana i nä ho'ohiki ma waena o 'Amelika me Hawai'i. E ake ana 'o 'Amelika i ko Hawai'i aupuni a me ko Hawai'i 'äina. He mau hana lapuwale hou paha kä 'Amelika?
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html
Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.
|