He aha lā kēia mea he ho‘ohiki?
Ku'uipou'iokalani Perez-Kaiwi
Synopsis: The author describes two treaties between Hawaii and the United States of America in 1826 and 1850. By briefly showcasing these two events, the author attempts to exemplify reasons for certain outcomes in Hawaii's history.
Ke mahalo aku nei au iā 'Anakala Buzzy Agard no kāna palapala i hā'awi mai ai ia'u i mea no'u e unuhi aku ai a ho'okomo i loko o kēia kolamu. Mahalo hou aku iā 'oe e 'Anakala Buzzy no ka hō'ike mai i kou mau mana'o iā mākou.
Ua kākau 'o ia i kekahi mo'olelo e pili ana i nā ku'ikahi, nā palapala 'aelike, a me nā ho'ohiki i ho'okō 'ole 'ia e ka po'e nāna ia i ho'omākaukau. Eia nō kā 'Anakala Buzzy mo'olelo i hō'ike mai ai.
Ho'omaka kākou i ka wā i hiki mai ai 'o Kāpena Kuke i ka makahiki 1778, 'o ia ho'i ka wā i 'auana hele ai kona moku i ka moana nui ākea a loa'a wale mai 'o Hawai'i nei. Ua kapa 'ia 'o ia e ka po'e Hawai'i he kanaka maika'i, 'olu'olu, a hau'oli. Ua no'ono'o 'ia 'o ia he akua, ma muli o kona hō'ea 'ana mai i Hawai'i nei i ka manawa a ka po'e Hawai'i e ho'omana'o ana i ka makahiki. 'Oiai 'o Kāpena Kuke i lawe mai ai i ka hao a me kahi mau mea hou aku, a lawe pū mai nō ho'i me ka ma'i kaokao. No laila, i kona hō'ea hou 'ana mai i Hawai'i, ua 'ike 'ia ke 'ano o ka hō'ailona o ka ma'i kaokao mai 'ō a 'ō o ka 'āina.
I ka makahiki 1826, ua hana 'ia ke ku'ikahi mua loa ma waena o 'Amelika a me Hawai'i e pāpā ana i nā selamoku 'Amelika 'a'ole e moe kolohe me nā wāhine Hawai'i. Ma ia hope mai, ua kupu kahi haunaele ma waena o ua po'e selamoku lā a me Hiram Bingham mā ma Honolulu ma muli o ke kuko nui o nā selamoku i nā wāhine Hawai'i a ua hopu 'ia nā selamoku. I ka ho'okolokolo 'ia o kēia hihia, he po'e 'Amelika wale nō ko ke kiule a ua kū nā selamoku i ka pono. I ka 'ike 'ia o kēia hopena, ua 'ike 'ia ke kō 'ole 'ana o ia ku'ikahi mua ma waena o 'Amelika a me Hawai'i.
Ua hana 'ia kekahi ku'ikahi 'oko'a i ka makahiki 1850, 'o ia ho'i ke ku'ikahi pāna'i like. Ma kēia ku'ikahi i hiki ai i ke aupuni 'Amelika ke kū'ai mai i kā lākou mau "goods" me ka uku 'ole mai i ka 'auhau, a pēlā pū nō nā "goods" a ko Hawai'i po'e kālepa e kū'ai ai ma 'Amelika, 'a'ohe 'auhau. Nui nā mea e kū'ai 'ia ana i ia mau lā, a 'o ka mea kaulana loa, 'o ia nō ke kō.
I ka makahiki 1836, ua pūlima 'ia kekahi palapala 'aelike no ka ho'olimalima 'ana i kekahi 'āpana 'āina ma Kōloa, Kaua'i, me Ladd and Company, a ma laila nō i māhuahua ai kēia hana 'o ke kū'ai kō. 'O ka nui o ka hana e hana ai, 'a'ole lawa nā kānaka maoli, a no laila, ua lawe 'ia mai kekahi mau limahana mai nā lāhui 'ē mai.
He wā ia i ho'omaka ai ka pae 'ana mai o nā kānaka o nā lāhui 'ē. E aha 'ia ana ke ku'ikahi pāna'i like? E 'ike 'ia ana i kēia pule a'e.
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
BACK TO TOP
He aha lä këia mea he ho‘ohiki?
Ku'uipou'iokalani Perez-Kaiwi
Synopsis: The author describes two treaties between Hawaii and the United States of America in 1826 and 1850. By briefly showcasing these two events, the author attempts to exemplify reasons for certain outcomes in Hawaii's history.
Ke mahalo aku nei au iä 'Anakala Buzzy Agard no käna palapala i hä'awi mai ai ia'u i mea no'u e unuhi aku ai a ho'okomo i loko o këia kolamu. Mahalo hou aku iä 'oe e 'Anakala Buzzy no ka hö'ike mai i kou mau mana'o iä mäkou.
Ua käkau 'o ia i kekahi mo'olelo e pili ana i nä ku'ikahi, nä palapala 'aelike, a me nä ho'ohiki i ho'okö 'ole 'ia e ka po'e näna ia i ho'omäkaukau. Eia nö kä 'Anakala Buzzy mo'olelo i hö'ike mai ai.
Ho'omaka käkou i ka wä i hiki mai ai 'o Käpena Kuke i ka makahiki 1778, 'o ia ho'i ka wä i 'auana hele ai kona moku i ka moana nui äkea a loa'a wale mai 'o Hawai'i nei. Ua kapa 'ia 'o ia e ka po'e Hawai'i he kanaka maika'i, 'olu'olu, a hau'oli. Ua no'ono'o 'ia 'o ia he akua, ma muli o kona hö'ea 'ana mai i Hawai'i nei i ka manawa a ka po'e Hawai'i e ho'omana'o ana i ka makahiki. 'Oiai 'o Käpena Kuke i lawe mai ai i ka hao a me kahi mau mea hou aku, a lawe pü mai nö ho'i me ka ma'i kaokao. No laila, i kona hö'ea hou 'ana mai i Hawai'i, ua 'ike 'ia ke 'ano o ka hö'ailona o ka ma'i kaokao mai 'ö a 'ö o ka 'äina.
I ka makahiki 1826, ua hana 'ia ke ku'ikahi mua loa ma waena o 'Amelika a me Hawai'i e päpä ana i nä selamoku 'Amelika 'a'ole e moe kolohe me nä wähine Hawai'i. Ma ia hope mai, ua kupu kahi haunaele ma waena o ua po'e selamoku lä a me Hiram Bingham mä ma Honolulu ma muli o ke kuko nui o nä selamoku i nä wähine Hawai'i a ua hopu 'ia nä selamoku. I ka ho'okolokolo 'ia o këia hihia, he po'e 'Amelika wale nö ko ke kiule a ua kü nä selamoku i ka pono. I ka 'ike 'ia o këia hopena, ua 'ike 'ia ke kö 'ole 'ana o ia ku'ikahi mua ma waena o 'Amelika a me Hawai'i.
Ua hana 'ia kekahi ku'ikahi 'oko'a i ka makahiki 1850, 'o ia ho'i ke ku'ikahi päna'i like. Ma këia ku'ikahi i hiki ai i ke aupuni 'Amelika ke kü'ai mai i kä läkou mau "goods" me ka uku 'ole mai i ka 'auhau, a pëlä pü nö nä "goods" a ko Hawai'i po'e kälepa e kü'ai ai ma 'Amelika, 'a'ohe 'auhau. Nui nä mea e kü'ai 'ia ana i ia mau lä, a 'o ka mea kaulana loa, 'o ia nö ke kö.
I ka makahiki 1836, ua pülima 'ia kekahi palapala 'aelike no ka ho'olimalima 'ana i kekahi 'äpana 'äina ma Köloa, Kaua'i, me Ladd and Company, a ma laila nö i mähuahua ai këia hana 'o ke kü'ai kö. 'O ka nui o ka hana e hana ai, 'a'ole lawa nä känaka maoli, a no laila, ua lawe 'ia mai kekahi mau limahana mai nä lähui 'ë mai.
He wä ia i ho'omaka ai ka pae 'ana mai o nä känaka o nä lähui 'ë. E aha 'ia ana ke ku'ikahi päna'i like? E 'ike 'ia ana i këia pule a'e.
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html
Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.
|