Aloha nō ku'u Tūtū ua hala
KAUAKŪKALAHALE
Ka'umi Wengler
Synopsis: This is a "kanikau," or chant of lamentation, for my beloved grandmother, Kalama "Lottie" Wiggin Ukishima, who recently departed this world.
Hānau 'o Faith Charlotte Kalama "Lottie" Wiggin Ukishima ma Kalihi, O'ahu, ma ka lā 15 o Nowemapa, makahiki 1915. He keiki hānai 'o ia na Napoleon Kaloli'i Puku'i lāua 'o Mary Kawena'ulaokalaniahi'iakaikapoliopelekawahine'aihonuanaleilehuaapele Puku'i. Ua awaiāulu 'o ia iā Edwin Ukishima no Makiki. Mau nō ke ola maika'i o kona kaikaina, 'o ia ho'i 'o Patience Nāmaka Bacon. Ua hala nō na'e kona muli loa aloha 'o Pelehonuamea Puku'i Suganuma. 'Ehā a lāua keiki, 'o Charlotte Kalāmanamana Wengler, 'o Paulette Nāli'ipō'aimoku Sumida, 'o Erwin Kealokaualani Ukishima, a me Nathan Pilialoha Ukishima. Puni 'o ia i ka ha'i mo'olelo e pili ana i kāna mau mo'opuna 17 a me nā mo'opuna kuakahi he 29. Ua hala 'o ia i ka lā 1 o Pepeluali, 2007, a ua mālama 'ia kona ho'olewa i ka Pō'ahā a me ka Pō'alima o kēlā pule aku nei. Ua kanu 'ia 'o ia ma ke kakahiaka o ka lā 9 o Pepeluali ma ka pā ilina 'o Hawaiian Memorial Park.
Kanikau
Aloha nui 'oe e Tūtū
'O Kalama Wiggin Ukishima ka inoa
He lei hiwahiwa 'oe no kō hanauna
He hulu kupuna ho'oheno 'ia ho'i no mākou nei
'O 'oe ka pūlama a Kawena
He pīlali kukui ho'i nona
He luakaha ka nohona pili 'ohana
'Eha'eha ka na'au i kou ha'alele 'ana
Ha'alele akula iā mākou
Ho'i akula ho'i i ke Analipo
I ke Analilo ē
Auē ua lilo ē!
Ha'eha'e wale ke aloha
Aloha ē, aloha ē!
E huli aku iā Ha'eha'e
I ka wena 'ula o ka lā
Ka lā i luna o Ka'ū
'Āina kua makani
Huli ho'i i ke Kua o Kāne
Iā 'Ihi'ihilauākea
Kahi i noho ai
Huli, Aloha
Iā Kalihi
Kahi i hānau ai
Huli, Aloha
A i ka mole 'olu o Lehua
Kahi e lele ai
Huli, Aloha
Aia i ke ala ho'i 'ole mai
I ka maluhia o Iehowa
Ka Haku o ka lani a me ka honua nei
Ke Ali'i mana palena 'ole
E noho aku nō 'oe me
Kāna po'e 'ānela hemolele
He kini a lehu
Me ka 'ohana
Me ke kāne
Me nā mākua
A me nā kūpuna ho'i
Me lākou nō e noho pū ai i nā kau a kau
'A'ole hākālia pau kēia noho ka'awale 'ana
He ka'awale kino wale nō
Mau nō kou aloha me mākou nei
Aloha 'oe ē!
Aloha nō ...
'Akahi nō a ku'i mai ka lono ho'okaumaha no ka hala 'ana o kahi hoa makamaka o ka 'ōlelo Hawai'i 'o Nancy Ululani Kanahele. Nui kona kōkua i nā keiki 'ōlelo Hawai'i o ke Kula Kaiapuni o Pū'ōhala. Aia ana ka ho'olewa i Koloa, Kaua'i, i ka lā 13 o Pepeluali ma ka hale ho'olewa kino 'o Borthwick.
-- LH
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
BACK TO TOP
Aloha nö ku'u Tütü ua hala
KAUAKÜKALAHALE
Ka'umi Wengler
Synopsis: This is a "kanikau," or chant of lamentation, for my beloved grandmother, Kalama "Lottie" Wiggin Ukishima, who recently departed this world.
Hänau 'o Faith Charlotte Kalama "Lottie" Wiggin Ukishima ma Kalihi, O'ahu, ma ka lä 15 o Nowemapa, makahiki 1915. He keiki hänai 'o ia na Napoleon Kaloli'i Puku'i läua 'o Mary Kawena'ulaokalaniahi'iakaikapoliopelekawahine'aihonuanaleilehuaapele Puku'i. Ua awaiäulu 'o ia iä Edwin Ukishima no Makiki. Mau nö ke ola maika'i o kona kaikaina, 'o ia ho'i 'o Patience Nämaka Bacon. Ua hala nö na'e kona muli loa aloha 'o Pelehonuamea Puku'i Suganuma. 'Ehä a läua keiki, 'o Charlotte Kalämanamana Wengler, 'o Paulette Näli'ipö'aimoku Sumida, 'o Erwin Kealokaualani Ukishima, a me Nathan Pilialoha Ukishima. Puni 'o ia i ka ha'i mo'olelo e pili ana i käna mau mo'opuna 17 a me nä mo'opuna kuakahi he 29. Ua hala 'o ia i ka lä 1 o Pepeluali, 2007, a ua mälama 'ia kona ho'olewa i ka Pö'ahä a me ka Pö'alima o këlä pule aku nei. Ua kanu 'ia 'o ia ma ke kakahiaka o ka lä 9 o Pepeluali ma ka pä ilina 'o Hawaiian Memorial Park.
Kanikau
Aloha nui 'oe e Tütü
'O Kalama Wiggin Ukishima ka inoa
He lei hiwahiwa 'oe no kö hanauna
He hulu kupuna ho'oheno 'ia ho'i no mäkou nei
'O 'oe ka pülama a Kawena
He pïlali kukui ho'i nona
He luakaha ka nohona pili 'ohana
'Eha'eha ka na'au i kou ha'alele 'ana
Ha'alele akula iä mäkou
Ho'i akula ho'i i ke Analipo
I ke Analilo ë
Auë ua lilo ë!
Ha'eha'e wale ke aloha
Aloha ë, aloha ë!
E huli aku iä Ha'eha'e
I ka wena 'ula o ka lä
Ka lä i luna o Ka'ü
'Äina kua makani
Huli ho'i i ke Kua o Käne
Iä 'Ihi'ihilauäkea
Kahi i noho ai
Huli, Aloha
Iä Kalihi
Kahi i hänau ai
Huli, Aloha
A i ka mole 'olu o Lehua
Kahi e lele ai
Huli, Aloha
Aia i ke ala ho'i 'ole mai
I ka maluhia o Iehowa
Ka Haku o ka lani a me ka honua nei
Ke Ali'i mana palena 'ole
E noho aku nö 'oe me
Käna po'e 'änela hemolele
He kini a lehu
Me ka 'ohana
Me ke käne
Me nä mäkua
A me nä küpuna ho'i
Me läkou nö e noho pü ai i nä kau a kau
'A'ole häkälia pau këia noho ka'awale 'ana
He ka'awale kino wale nö
Mau nö kou aloha me mäkou nei
Aloha 'oe ë!
Aloha nö ...
'Akahi nö a ku'i mai ka lono ho'okaumaha no ka hala 'ana o kahi hoa makamaka o ka 'ölelo Hawai'i 'o Nancy Ululani Kanahele. Nui kona kökua i nä keiki 'ölelo Hawai'i o ke Kula Kaiapuni o Pü'öhala. Aia ana ka ho'olewa i Koloa, Kaua'i, i ka lä 13 o Pepeluali ma ka hale ho'olewa kino 'o Borthwick.
-- LH
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html
Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.
|