Ka Inu 'Awa
KAUAKUKALAHALE
Kawika Shizuma
Synopsis: It is important to understand the cultural significance of drinking 'awa. It is not just about the intoxication.
E HĀNAI 'awa a ikaika ka makani - 'Ōlelo No'eau.
Nui nā kānaka e mana'o nei he lama Hawai'i ka 'awa. Nani wale nō ka minamina i ka lohe 'ana i kēia mana'o no ka inu 'awa i kēia mau lā. Ua poina paha iā kākou ke kumu maoli e inu ai i kēia wahi inu i inu 'ia e ka lani a me ke kahuna. Ua nalo ho'i ka pilina o ka inu 'awa i ko kākou nohona. A i 'ole ia, ua ho'oka'awale 'ia ka 'i'o mai ke aka aku o kēia 'ano hana, e like ho'i me nā mea he nui a kākou e 'ike nei i kēia mau lā.
Nui ho'i nā mea e hana 'ia nei me ka nānā 'ole i ke aka, 'o ia ho'i, nānā wale 'ia nō ka 'i'o, ka mea i 'ike maka 'ia a pā ho'i i ka lima. Emi loa ihola ka hana o ka na'au. He nānā wale nō kākou me ka maka a 'a'ole hilina'i 'ia ka nānā a ka na'au, ka mea ho'i e 'ike 'ia ai ke aka o kekahi mea e la'a me ka inu 'awa. Inā pēlā nō kā kākou hana i kēia mau lā, e lilo auane'i ka 'awa he hoalike no ka lama a ka haole. 'O ia ho'i he mea e inu wale ai nō no ka 'ona.
Nānā paha kākou i nā mo'olelo o nā akua o ko kākou mau kūpuna, i maopopo ho'i ke 'ano o kā lākou ho'omana. I nā mo'olelo, iā Kāne mā lāua 'o Kanaloa e hui ana, nui ka le'ale'a a ikaika ke ola. 'Ike 'ia ka pololei o kēia 'ano no'ono'o ma nā loko kuapā. Aia i laila ka hui 'ana o Kāne ('o ka wai kahawai mai uka mai) lāua 'o Kanaloa ('o ke kai e komo mai ana) a he aha ka mea loa'a? He ola! Ola ho'i nā i'a ma ia wahi o lāua lā o ka hui 'ana.
Kaulana nō ho'i kā lāua holoholo mai kahi pae a kahi pae o kēia pae 'āina, a me kā lāua hana le'ale'a i kēlā me kēia ahupua'a. 'O ka nui o ko lāua holoholo 'ana, a nui nō ho'i nā wahi i ho'onanea ai, hele a nui ka wai, no ka mea, ma ia mau wahi a pau a lāua i hele ai, puka maila kekahi pūnāwai. A 'o nā wahi a pau nona kahi pūnāwai, he ola maoli nō ko laila! Ma laila nō ka wai inu, ka wai 'au'au, a me ka wai no nā lo'i e ulu ai ke kalo.
No laila, 'ike 'ia ka hopena o kā lāua hui 'ana, he ola ko laila, a nui hou aku nā la'ana. A pehea lā i pili ai kēia mo'olelo me ka inu 'awa 'ana? 'O ka 'awa ke kinolau o Kanaloa a 'o ka wai e hui ai me ke a'a o ka 'awa, 'o ia nō ke kinolau o Kāne. No laila, pēlā nō e ikaika ai ko kākou makani, e like me ka 'ōlelo no'eau i hō'ike 'ia ma luna. Ma ka hui 'ana o ko lāua lā mau kinolau, a le'ale'a ho'i, e ola ai ko kākou makani. Pēlā nō ka mana'o e poina 'ole ai, a ma kēia hope aku, mai ho'oka'awale hou i kēia mau mana'o, 'o ia ho'i, 'o ke aka a me ka 'i'o. 'A'ole paha i ho'oka'awale 'ia kēia mau mea a 'ēlua e ko kākou mau kūpuna ma mua o ka hiki 'ana mai o nā mikioneli. Ua 'ike 'ē 'ia ka waiwai o ka pilina o ke aka me ka 'i'o. Aia wale nō ke ka'awale 'ana a hiki mai ka mikioneli.
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
BACK TO TOP
Ka Inu 'Awa
KAUAKUKALAHALE
Kawika Shizuma
Synopsis: It is important to understand the cultural significance of drinking 'awa. It is not just about the intoxication.
E HÄNAI 'awa a ikaika ka makani - 'Ölelo No'eau.
Nui nä känaka e mana'o nei he lama Hawai'i ka 'awa. Nani wale nö ka minamina i ka lohe 'ana i këia mana'o no ka inu 'awa i këia mau lä. Ua poina paha iä käkou ke kumu maoli e inu ai i këia wahi inu i inu 'ia e ka lani a me ke kahuna. Ua nalo ho'i ka pilina o ka inu 'awa i ko käkou nohona. A i 'ole ia, ua ho'oka'awale 'ia ka 'i'o mai ke aka aku o këia 'ano hana, e like ho'i me nä mea he nui a käkou e 'ike nei i këia mau lä.
Nui ho'i nä mea e hana 'ia nei me ka nänä 'ole i ke aka, 'o ia ho'i, nänä wale 'ia nö ka 'i'o, ka mea i 'ike maka 'ia a pä ho'i i ka lima. Emi loa ihola ka hana o ka na'au. He nänä wale nö käkou me ka maka a 'a'ole hilina'i 'ia ka nänä a ka na'au, ka mea ho'i e 'ike 'ia ai ke aka o kekahi mea e la'a me ka inu 'awa. Inä pëlä nö kä käkou hana i këia mau lä, e lilo auane'i ka 'awa he hoalike no ka lama a ka haole. 'O ia ho'i he mea e inu wale ai nö no ka 'ona.
Nänä paha käkou i nä mo'olelo o nä akua o ko käkou mau küpuna, i maopopo ho'i ke 'ano o kä läkou ho'omana. I nä mo'olelo, iä Käne mä läua 'o Kanaloa e hui ana, nui ka le'ale'a a ikaika ke ola. 'Ike 'ia ka pololei o këia 'ano no'ono'o ma nä loko kuapä. Aia i laila ka hui 'ana o Käne ('o ka wai kahawai mai uka mai) läua 'o Kanaloa ('o ke kai e komo mai ana) a he aha ka mea loa'a? He ola! Ola ho'i nä i'a ma ia wahi o läua lä o ka hui 'ana.
Kaulana nö ho'i kä läua holoholo mai kahi pae a kahi pae o këia pae 'äina, a me kä läua hana le'ale'a i këlä me këia ahupua'a. 'O ka nui o ko läua holoholo 'ana, a nui nö ho'i nä wahi i ho'onanea ai, hele a nui ka wai, no ka mea, ma ia mau wahi a pau a läua i hele ai, puka maila kekahi pünäwai. A 'o nä wahi a pau nona kahi pünäwai, he ola maoli nö ko laila! Ma laila nö ka wai inu, ka wai 'au'au, a me ka wai no nä lo'i e ulu ai ke kalo.
No laila, 'ike 'ia ka hopena o kä läua hui 'ana, he ola ko laila, a nui hou aku nä la'ana. A pehea lä i pili ai këia mo'olelo me ka inu 'awa 'ana? 'O ka 'awa ke kinolau o Kanaloa a 'o ka wai e hui ai me ke a'a o ka 'awa, 'o ia nö ke kinolau o Käne. No laila, pëlä nö e ikaika ai ko käkou makani, e like me ka 'ölelo no'eau i hö'ike 'ia ma luna. Ma ka hui 'ana o ko läua lä mau kinolau, a le'ale'a ho'i, e ola ai ko käkou makani. Pëlä nö ka mana'o e poina 'ole ai, a ma këia hope aku, mai ho'oka'awale hou i këia mau mana'o, 'o ia ho'i, 'o ke aka a me ka 'i'o. 'A'ole paha i ho'oka'awale 'ia këia mau mea a 'ëlua e ko käkou mau küpuna ma mua o ka hiki 'ana mai o nä mikioneli. Ua 'ike 'ë 'ia ka waiwai o ka pilina o ke aka me ka 'i'o. Aia wale nö ke ka'awale 'ana a hiki mai ka mikioneli.
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html
Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.
|