Mākaukau?
KAUAKUKALAHALE
Kaleonahenahe Nacapoy
Synopsis: Continued from last week. The editor adds a joke on at the end.
(Ho'omau 'ia)
Ua pa'a loa nā laina a pau o nā hale kū'ai i wehe 'ia i ia lā. I kēlā lā, 'a'ole nō i hiki ia'u ke hula me ka'u hālau a ua kelepona ka'u kumu hula ia'u i 'umikūmālua mau manawa ma mua o ka manawa i pane 'ia ai kāna kelepona 'ana e a'u. Ua pa'a 'ē ka pilina o nā kelepona a pau i ka moku'āina ma hope pono o ke ōla'i. No laila, nāwaliwali ihola mākou a pau i ke ōla'i. 'O ka pilikia, he aha kā ke aupuni hana inā hō'ea kekahi 'ino nui ikaika. 'Oi a'e paha ka pilikia e kau ana ma luna o kākou no laila, i aha auane'i kā kākou mea e ho'ololi ai i ke 'ano mākaukau 'ole o ia aupuni o Hawai'i?
Pono nō kākou, nā maka'āinana, e ha'i aku i ke aupuni "e nānā pono i nā mea a pau e hiki ai iā 'oukou ke hana inā ho'i hou kekahi 'ino nui." Kaumaha loa ku'u na'au i ka hana maika'i 'ole o ke aupuni. I ke aupuni nō a hālāwai hou e kūkākūkā aku i nā hana pono, ma laila nō ka pane pololei. Pēia nō e hiki aku ai iā kākou ke holomua i nā wā 'ino nui. Kali wale kākou 'o ka 'eleu o ke aupuni.
[Mahalo e Kaleonahenahe no ia mau mana'o. Eia mai kahi 'ōlelo ho'omāke'aka.] L.H.
E lalapa ana ke ahi ma kekahi hale ma ke kaona. 'Ekolu mau kānaka ma ka papahele 'elua. He Pākē ke kanaka mua, he Hawai'i ke kanaka 'elua, a he Pilipino ke kanaka 'ekolu. 'O Hee ka inoa o ka Pākē, 'o Waihe'e ka inoa o ka Hawai'i, a 'o Cayetano ka inoa o ka Pilipino. Maka'u lākou a pau i ke ki'eki'e. Hiki koke mai ka pū'ali kinai ahi, he mau Hawai'i nā kinai ahi. A kāhea akula lākou i nā kānaka 'ekolu, "E lele mai kekahi o 'oukou ma loko o kēia 'upena a mākou!" Maka'u loa 'o Cayetano, no laila, ha'i akula 'o ia iā Hee, "E Hee, e lele mua 'oe i lalo." A lele akula 'o Hee. Akā, ua huki nā kinai ahi i ka 'upena. A hā'ule 'o Hee i lalo o ka honua. Auē! Ua 'eha ka hope. Kū 'o ia i luna, a 'aka'aka maila nā kinai ahi iā ia.
I kēia manawa, ha'i akula 'o Cayetano iā Waihe'e. "E Waihe'e, e lele aku 'oe i lalo, 'a'ole lākou e hana kolohe iā 'oe, he Hawai'i 'oe." A kuhi 'o Waihe'e, pololei ka 'ōlelo a Cayetano, a lele akula 'o ia i lalo, akā huki hou nā kinai ahi i ka 'upena, a hā'ule 'o Waihe'e i lalo o ka honua. Auē! Ua 'eha loa ke kino o Waihe'e. Kū 'o ia i luna, a hū a'ela ka 'aka o nā kinai ahi.
I kēia manawa, ikaika loa ke ahi, a ua wela ke kino o Cayetano i ke ahi. Akā, maka'u 'o ia i ka lele i lalo. Kāhea maila nā kinai ahi iā Cayetano, "E lele mai 'oe i loko o kēia 'upena."
'Uā akula 'o Cayetano, "'A'ole au he kanaka makapō. E huki ana 'oukou i ka 'upena."
"'A'ole mākou e huki ana i ka 'upena. Nui ke aloha o mākou iā 'oe. 'O ke kia'āina 'oe ma mua. 'A'ole 'o Hee he kia'āina."
'A'ole 'o ia hilina'i iki aku iā lākou, no laila, 'uā akula 'o ia, "'A'ole au hilina'i iā 'oukou. He kia'āina nō ho'i 'o Waihe'e ma mua."
"'Ae, akā, 'a'ole i maika'i kāna hana. E wikiwiki, e lele mai 'oe. 'A'ole mākou e huki ana i ka 'upena."
Pane akula 'o Cayetano. "'A'ole au hilina'i aku iā 'oukou. Aia wale nō a kau 'oukou i ka 'upena i lalo o ka honua, a laila, e lele aku au."
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
BACK TO TOP
Mäkaukau?
KAUAKUKALAHALE
Kaleonahenahe Nacapoy
Synopsis: Continued from last week. The editor adds a joke on at the end.
(Ho'omau 'ia)
Ua pa'a loa nä laina a pau o nä hale kü'ai i wehe 'ia i ia lä. I këlä lä, 'a'ole nö i hiki ia'u ke hula me ka'u hälau a ua kelepona ka'u kumu hula ia'u i 'umikümälua mau manawa ma mua o ka manawa i pane 'ia ai käna kelepona 'ana e a'u. Ua pa'a 'ë ka pilina o nä kelepona a pau i ka moku'äina ma hope pono o ke öla'i. No laila, näwaliwali ihola mäkou a pau i ke öla'i. 'O ka pilikia, he aha kä ke aupuni hana inä hö'ea kekahi 'ino nui ikaika. 'Oi a'e paha ka pilikia e kau ana ma luna o käkou no laila, i aha auane'i kä käkou mea e ho'ololi ai i ke 'ano mäkaukau 'ole o ia aupuni o Hawai'i?
Pono nö käkou, nä maka'äinana, e ha'i aku i ke aupuni "e nänä pono i nä mea a pau e hiki ai iä 'oukou ke hana inä ho'i hou kekahi 'ino nui." Kaumaha loa ku'u na'au i ka hana maika'i 'ole o ke aupuni. I ke aupuni nö a häläwai hou e kükäkükä aku i nä hana pono, ma laila nö ka pane pololei. Pëia nö e hiki aku ai iä käkou ke holomua i nä wä 'ino nui. Kali wale käkou 'o ka 'eleu o ke aupuni.
[Mahalo e Kaleonahenahe no ia mau mana'o. Eia mai kahi 'ölelo ho'omäke'aka.] L.H.
E lalapa ana ke ahi ma kekahi hale ma ke kaona. 'Ekolu mau känaka ma ka papahele 'elua. He Päkë ke kanaka mua, he Hawai'i ke kanaka 'elua, a he Pilipino ke kanaka 'ekolu. 'O Hee ka inoa o ka Päkë, 'o Waihe'e ka inoa o ka Hawai'i, a 'o Cayetano ka inoa o ka Pilipino. Maka'u läkou a pau i ke ki'eki'e. Hiki koke mai ka pü'ali kinai ahi, he mau Hawai'i nä kinai ahi. A kähea akula läkou i nä känaka 'ekolu, "E lele mai kekahi o 'oukou ma loko o këia 'upena a mäkou!" Maka'u loa 'o Cayetano, no laila, ha'i akula 'o ia iä Hee, "E Hee, e lele mua 'oe i lalo." A lele akula 'o Hee. Akä, ua huki nä kinai ahi i ka 'upena. A hä'ule 'o Hee i lalo o ka honua. Auë! Ua 'eha ka hope. Kü 'o ia i luna, a 'aka'aka maila nä kinai ahi iä ia.
I këia manawa, ha'i akula 'o Cayetano iä Waihe'e. "E Waihe'e, e lele aku 'oe i lalo, 'a'ole läkou e hana kolohe iä 'oe, he Hawai'i 'oe." A kuhi 'o Waihe'e, pololei ka 'ölelo a Cayetano, a lele akula 'o ia i lalo, akä huki hou nä kinai ahi i ka 'upena, a hä'ule 'o Waihe'e i lalo o ka honua. Auë! Ua 'eha loa ke kino o Waihe'e. Kü 'o ia i luna, a hü a'ela ka 'aka o nä kinai ahi.
I këia manawa, ikaika loa ke ahi, a ua wela ke kino o Cayetano i ke ahi. Akä, maka'u 'o ia i ka lele i lalo. Kähea maila nä kinai ahi iä Cayetano, "E lele mai 'oe i loko o këia 'upena."
'Uä akula 'o Cayetano, "'A'ole au he kanaka makapö. E huki ana 'oukou i ka 'upena."
"'A'ole mäkou e huki ana i ka 'upena. Nui ke aloha o mäkou iä 'oe. 'O ke kia'äina 'oe ma mua. 'A'ole 'o Hee he kia'äina."
'A'ole 'o ia hilina'i iki aku iä läkou, no laila, 'uä akula 'o ia, "'A'ole au hilina'i iä 'oukou. He kia'äina nö ho'i 'o Waihe'e ma mua."
"'Ae, akä, 'a'ole i maika'i käna hana. E wikiwiki, e lele mai 'oe. 'A'ole mäkou e huki ana i ka 'upena."
Pane akula 'o Cayetano. "'A'ole au hilina'i aku iä 'oukou. Aia wale nö a kau 'oukou i ka 'upena i lalo o ka honua, a laila, e lele aku au."
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html
Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.
|