Starbulletin.com
Kauakukalahale



'A'ole koho, e namunamu

Synopsis: The "No Vote, No Grumble" slogan may not necessarily be the best way to get voters to the voting booths. There may be valid reasons people do not vote.


Kekeha Solis

'Auhea 'oukou e nā makamaka heluhelu o Kauakūkalahale.

I ke kau koho pāloka nō a hiki mai, 'ō'ili honua a'ela nā kānaka o ka hauwala'au 'ana a'e ma 'ō a ma 'ane'i o kēia pae 'āina, "'A'ole koho pāloka, 'a'ole namunamu." Eia nō ia mau kānaka i mua o kākou e paipai a'ela i ka lehulehu i mea e māhuahua ai nā kānaka koho pāloka, 'oiai, 'o ka mea mau ke hiki mai ka lā koho pāloka, e kali ana nō nā luna 'o ka hiki aku o nā kānaka i ke ke'ena koho pāloka e houhou ai i ka puka ma ka pāloka. He hele nō nā kānaka, kāka'ikahi na'e. I aha auane'i kā ke aupuni mea e ho'ohei ai i nā kānaka ma ke koho pāloka?

Ia'u nō a lohe i ka 'ōlelo, "'A'ole koho pāloka, 'a'ole namunamu," uluhua ihola 'o loko a 'ōlelo ihola au i loko o'u, "I kanaka aha ia e ha'i mai ai i ka hiki a me ka hiki 'ole paha ke namunamu." Nani nō paha ka ma'alea o ke kanaka ma ke kono manu. Akā 'a'ole ia he mea e pa'a ai ka manu, 'o ka 'ike aku nō i kahi aka nui hewahewa, ho'i aku ai 'o ia i kona pūnana e nanea ai. 'O ka po'e manu puni wale paha ke pa'a i ua kanaka kono manu lā.

'O ke kumu paha e koho pāloka 'ole ai ke kanaka, 'o ia ho'i, 'a'ohe paha moho e kū ana i ka makemake, a i 'ole ia, 'a'ohe kanaka o ka hilina'i 'ana i ka hana a ke aupuni. A 'o ka 'oi loa aku, he kuhi paha kā kekahi, 'a'ohe mana o kāna wahi pāloka. I aha auane'i kā ke aupuni mea e ho'ohei ai i nā kānaka ma ke koho pāloka?

Eia au ke hāpai a'e nei i kahi mea e hiu ai ka lehulehu i ke ke'ena koho pāloka ma ka lā koho pāloka. A he mea ho'i ia e ho'i maoli ai ka mana i ka mea koho pāloka.

'Eā, i aha auane'i kā ke aupuni mea e ho'ohei ai i nā kānaka ma ke koho pāloka? Eia mai paha ka mea e hei ai ke kanaka o ka noho palaka 'ana aku nei. E kau aku i ke kānāwai e 'ōlelo ana, aia wale nō a koho pāloka he 80% o nā kānaka mana koho ma kekahi alualu 'ana, a laila, e hiki ke lanakila kekahi moho ma ia alualu 'ana ('eā, e lilo ke kūlana kālai'āina i ka mea nona ka hapanui o nā pāloka).

A inā pēia nō kahi kānāwai, he mana koho maoli nō ko ke kanaka, a e hele 'oko'a paha kānaka i ke koho pāloka me ka paipai 'ole 'ia 'ana a'e.

Penei e 'ike 'ia ai ka mana 'i'o o ka mana koho ke kau ia kānāwai. I ka wā e uluhua ai ka na'au i ka hana a nā luna kālai'āina a me nā moho paha, e holo ka mana'o o kānaka, 'a'ole e koho pāloka. A laila, e huliāmahi kākou, nā kānaka he lehulehu o ka 'aelike 'ana. 'O ka hopena, e lohe 'ia nō ko kākou leo, a 'ike maopopo 'ia ai ka mana o ka mana koho.



Online Resources:
» Ulukau.org
» Hawaiian-English Dictionary

This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.

E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
» kwong@hawaii.edu
» rsolis@hawaii.edu
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)


BACK TO TOP


'A'ole koho, e namunamu

Synopsis: The "No Vote, No Grumble" slogan may not necessarily be the best way to get voters to the voting booths. There may be valid reasons people do not vote.


Kekeha Solis

'Auhea 'oukou e nä makamaka heluhelu o Kauakükalahale.

I ke kau koho päloka nö a hiki mai, 'ö'ili honua a'ela nä känaka o ka hauwala'au 'ana a'e ma 'ö a ma 'ane'i o këia pae 'äina, "'A'ole koho päloka, 'a'ole namunamu." Eia nö ia mau känaka i mua o käkou e paipai a'ela i ka lehulehu i mea e mähuahua ai nä känaka koho päloka, 'oiai, 'o ka mea mau ke hiki mai ka lä koho päloka, e kali ana nö nä luna 'o ka hiki aku o nä känaka i ke ke'ena koho päloka e houhou ai i ka puka ma ka päloka. He hele nö nä känaka, käka'ikahi na'e. I aha auane'i kä ke aupuni mea e ho'ohei ai i nä känaka ma ke koho päloka?

Ia'u nö a lohe i ka 'ölelo, "'A'ole koho päloka, 'a'ole namunamu," uluhua ihola 'o loko a 'ölelo ihola au i loko o'u, "I kanaka aha ia e ha'i mai ai i ka hiki a me ka hiki 'ole paha ke namunamu." Nani nö paha ka ma'alea o ke kanaka ma ke kono manu. Akä 'a'ole ia he mea e pa'a ai ka manu, 'o ka 'ike aku nö i kahi aka nui hewahewa, ho'i aku ai 'o ia i kona pünana e nanea ai. 'O ka po'e manu puni wale paha ke pa'a i ua kanaka kono manu lä.

'O ke kumu paha e koho päloka 'ole ai ke kanaka, 'o ia ho'i, 'a'ohe paha moho e kü ana i ka makemake, a i 'ole ia, 'a'ohe kanaka o ka hilina'i 'ana i ka hana a ke aupuni. A 'o ka 'oi loa aku, he kuhi paha kä kekahi, 'a'ohe mana o käna wahi päloka. I aha auane'i kä ke aupuni mea e ho'ohei ai i nä känaka ma ke koho päloka?

Eia au ke häpai a'e nei i kahi mea e hiu ai ka lehulehu i ke ke'ena koho päloka ma ka lä koho päloka. A he mea ho'i ia e ho'i maoli ai ka mana i ka mea koho päloka.

'Eä, i aha auane'i kä ke aupuni mea e ho'ohei ai i nä känaka ma ke koho päloka? Eia mai paha ka mea e hei ai ke kanaka o ka noho palaka 'ana aku nei. E kau aku i ke känäwai e 'ölelo ana, aia wale nö a koho päloka he 80% o nä känaka mana koho ma kekahi alualu 'ana, a laila, e hiki ke lanakila kekahi moho ma ia alualu 'ana ('eä, e lilo ke külana kälai'äina i ka mea nona ka hapanui o nä päloka).

A inä pëia nö kahi känäwai, he mana koho maoli nö ko ke kanaka, a e hele 'oko'a paha känaka i ke koho päloka me ka paipai 'ole 'ia 'ana a'e.

Penei e 'ike 'ia ai ka mana 'i'o o ka mana koho ke kau ia känäwai. I ka wä e uluhua ai ka na'au i ka hana a nä luna kälai'äina a me nä moho paha, e holo ka mana'o o känaka, 'a'ole e koho päloka. A laila, e huliämahi käkou, nä känaka he lehulehu o ka 'aelike 'ana. 'O ka hopena, e lohe 'ia nö ko käkou leo, a 'ike maopopo 'ia ai ka mana o ka mana koho.



Online Resources:
» Ulukau.org
» Hawaiian-English Dictionary

This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.

E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
» kwong@hawaii.edu
» rsolis@hawaii.edu
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)


Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html

Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.



BACK TO TOP
© Honolulu Star-Bulletin -- https://archives.starbulletin.com
Tools




E-mail City Desk