'Anakala Eddie
Synopsis: We mourn the passing of "Uncle" Eddie Kaanana, a beloved kupuna for all who knew him.
Auē! Auē!
Ua hala aku nei
Ka iki hāwa'e o Miloli'i
Ke 'a'ali'i kū makani
Kani ka leo
Kanikau ē
Lu'ulu'u ko Ho'ōpūloa uka
I ka hā'ule 'ana o ka pua
Lu'ulu'u ko Ho'ōpūloa kai
Kai kinai ahi a ka wahine
Auē! Auē!
Ua hala aku nei
Ka loea lawai'a kaulana
Hānai i ke ko'a i ke kalo
Ho'i i ke kai lana mālie
Hele lanakila ka 'ōpelu
Lu'ulu'u ke kupunahine
'O Oemaliekeliikipipaialua
Lu'ulu'u ke kupuna kāne
'O Kaanana
Auē! Auē!
Ua hala aku nei
He makua ia no'u
He makua ia no ka lāhui
Kulu ka waimaka
Uē ka 'ōpua ē
Lu'ulu'u nā pilikana
'A'ole o kana mai
Lu'ulu'u ko Hawai'i a puni
He 'eha a lohe mai i ke a'o
Auē! Auē!
Ke hala aku nei
Nā hulu kupuna
Nā māpuna leo o ka 'ike
Pa'a mo'olelo
Nā 'ōlelo a'o ē
Lu'ulu'u nā kamali'i
'Ehia mea aloha i ka mamo
Lu'ulu'u nā haumāna
Nele i ka māna 'ai
Auē! Auē!
Ke hala aku nei
Ka mano o ka 'ikena
Ka lehu o ka 'ikena
I pa'a i nā kūpuna
Ka pūnāwai o ke ola
Lu'ulu'u ka houpo
Āhea kāua e hui hou ai
Lu'ulu'u ka manawa
Aloha 'oe e 'Anakala
I kēlā pule aku nei i hala, i ke kulu aumoe, ua hala akula ko kākou hulu kupuna i ke ala ho'i 'ole mai. 'O ia 'o Edward Kaanana, i hea 'ia ma ka inoa 'o 'Anakala Eddie 'oiai he 'anakala ia no kākou a pau.
Ua hānau maila 'o ia i kēia ao nei i ka makahiki 1925. 'A'ole nō i piha iā ia ho'okahi makahiki, lawe hānai 'ia 'o ia e nā kūpuna i Ho'ōpūloa ma Miloli'i. 'O Oemaliekeliikipipaialua kona kupunahine a 'o Kaanana ke kupuna kāne (pēia ka lohe a ku'u wahi pepeiao i kahi lola o ka Ka Leo Hawai'i). I ia makahiki nō, ua kahe nui mai ka pele ma ia 'āina. He kamaiki wale nō 'o 'Anakala i ia manawa. A nui a'e ho'i, he 'olu'olu nō ke 'ano a he piha ho'i i ke aloha.
Wahi a ka po'e kahiko, he i'a kokoke kā ka lawai'a, pēia ke kūlana 'ike o 'Anakala. Ua manomano a lehulehu nā 'ike a ka Hawai'i a kohu mea lā, ua pa'a ka hapanui o ia mau 'ike iā ia. Ha'oha'o nō au i ka loa a me ka laulā o kona 'ike. Pehea lā i pa'a ai? Eia mai paha ke kumu. 'Elua home o nā kūpuna. Ma kai nō o Ho'ōpūloa kekahi a ma uka aku nō kekahi. Pēlā paha i pa'a ai kona 'ike i ka lawai'a a me ka mahi'ai kekahi. 'O ia 'ike nui ho'i, 'a'ohe āna 'au'a i ka hō'ike aku i ka haumāna e ho'oikaika nei i ke a'o. Eia hou, 'a'ohe ona ho'okae i ka lima e huli ana i lalo, pehea ke 'ano o ka 'ili. He nānā mau nō 'o ia i ka pono o ka hoa kanaka a he kūpa'a ma hope o ka 'ōlelo Hawai'i.
'Auhea 'oukou, e ka po'e aloha iā 'Anakala, inā he mana'o kākau i kauwahi 'ōlelo nona, e kākau 'ia mai! A e hele mai i ka ho'olewa i ka Pō'aono ma Borthwick.
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
BACK TO TOP
'Anakala Eddie
Synopsis: We mourn the passing of "Uncle" Eddie Kaanana, a beloved kupuna for all who knew him.
Auë! Auë!
Ua hala aku nei
Ka iki häwa'e o Miloli'i
Ke 'a'ali'i kü makani
Kani ka leo
Kanikau ë
Lu'ulu'u ko Ho'öpüloa uka
I ka hä'ule 'ana o ka pua
Lu'ulu'u ko Ho'öpüloa kai
Kai kinai ahi a ka wahine
Auë! Auë!
Ua hala aku nei
Ka loea lawai'a kaulana
Hänai i ke ko'a i ke kalo
Ho'i i ke kai lana mälie
Hele lanakila ka 'öpelu
Lu'ulu'u ke kupunahine
'O Oemaliekeliikipipaialua
Lu'ulu'u ke kupuna käne
'O Kaanana
Auë! Auë!
Ua hala aku nei
He makua ia no'u
He makua ia no ka lähui
Kulu ka waimaka
Uë ka 'öpua ë
Lu'ulu'u nä pilikana
'A'ole o kana mai
Lu'ulu'u ko Hawai'i a puni
He 'eha a lohe mai i ke a'o
Auë! Auë!
Ke hala aku nei
Nä hulu kupuna
Nä mäpuna leo o ka 'ike
Pa'a mo'olelo
Nä 'ölelo a'o ë
Lu'ulu'u nä kamali'i
'Ehia mea aloha i ka mamo
Lu'ulu'u nä haumäna
Nele i ka mäna 'ai
Auë! Auë!
Ke hala aku nei
Ka mano o ka 'ikena
Ka lehu o ka 'ikena
I pa'a i nä küpuna
Ka pünäwai o ke ola
Lu'ulu'u ka houpo
Ähea käua e hui hou ai
Lu'ulu'u ka manawa
Aloha 'oe e 'Anakala
I këlä pule aku nei i hala, i ke kulu aumoe, ua hala akula ko käkou hulu kupuna i ke ala ho'i 'ole mai. 'O ia 'o Edward Kaanana, i hea 'ia ma ka inoa 'o 'Anakala Eddie 'oiai he 'anakala ia no käkou a pau.
Ua hänau maila 'o ia i këia ao nei i ka makahiki 1925. 'A'ole nö i piha iä ia ho'okahi makahiki, lawe hänai 'ia 'o ia e nä küpuna i Ho'öpüloa ma Miloli'i. 'O Oemaliekeliikipipaialua kona kupunahine a 'o Kaanana ke kupuna käne (pëia ka lohe a ku'u wahi pepeiao i kahi lola o ka Ka Leo Hawai'i). I ia makahiki nö, ua kahe nui mai ka pele ma ia 'äina. He kamaiki wale nö 'o 'Anakala i ia manawa. A nui a'e ho'i, he 'olu'olu nö ke 'ano a he piha ho'i i ke aloha.
Wahi a ka po'e kahiko, he i'a kokoke kä ka lawai'a, pëia ke külana 'ike o 'Anakala. Ua manomano a lehulehu nä 'ike a ka Hawai'i a kohu mea lä, ua pa'a ka hapanui o ia mau 'ike iä ia. Ha'oha'o nö au i ka loa a me ka laulä o kona 'ike. Pehea lä i pa'a ai? Eia mai paha ke kumu. 'Elua home o nä küpuna. Ma kai nö o Ho'öpüloa kekahi a ma uka aku nö kekahi. Pëlä paha i pa'a ai kona 'ike i ka lawai'a a me ka mahi'ai kekahi. 'O ia 'ike nui ho'i, 'a'ohe äna 'au'a i ka hö'ike aku i ka haumäna e ho'oikaika nei i ke a'o. Eia hou, 'a'ohe ona ho'okae i ka lima e huli ana i lalo, pehea ke 'ano o ka 'ili. He nänä mau nö 'o ia i ka pono o ka hoa kanaka a he küpa'a ma hope o ka 'ölelo Hawai'i.
'Auhea 'oukou, e ka po'e aloha iä 'Anakala, inä he mana'o käkau i kauwahi 'ölelo nona, e käkau 'ia mai! A e hele mai i ka ho'olewa i ka Pö'aono ma Borthwick.
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa.
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html
Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.
|