'Ōlelo Haole
Synopsis: The proposed immigration bill that is currently being debated in the U.S. Congress is being used as a front for the purpose of reviving the English-only movement.
'A'ole i kala ko'u lohe 'ana i ka 'ōlelo a kekahi po'e nāna e paipai nei i ka 'ōlelo haole (ka 'ōlelo Pelekane ho'i) me ka mana'o e lilo ia 'ōlelo 'o ia ho'okahi wale nō ka 'ōlelo kūhelu o 'Amelika Hui Pū 'Ia. Eia mai ke 'ano o ko lākou lā kūkulu mana'o 'ana no kēia nīnau: 'O 'Amelika kēia, a no laila, aia ka pono 'o ka 'ōlelo 'ana i ka 'ōlelo 'Amelika a 'o ia nō ka 'ōlelo haole. He mana'o 'ano pā'ewa'ewa na'e kēlā i hāpai 'ia ho'i e ka po'e puni 'ōlelo haole. Kāhāhā! Pehea lā i lilo ai ka 'ōlelo haole 'o ia ka 'ōlelo 'Amelika inā 'a'ohe 'ōlelo kūhelu o 'Amelika mai kona ho'okumu 'ia 'ana a hiki mai nō i o kākou nei?
Eia nō kēia po'e ke 'ōlelo nei ē aia nō ke kūlana 'ae'oia o ke kanaka ma 'Amelika a pa'a pono iā ia ka 'ōlelo haole, a no ka mea, 'o ia ihola ka 'ōlelo laha o ka 'āina a pēlā ho'i ua kanaka nei e launa 'ōlelo ai me nā kānaka 'ē a'e o 'Amelika. 'A'ole paha au e lu'u i loko o ia kai a hei i ka 'upena e waiho ala. He kōkua nō paha ka 'ōlelo haole no kekahi po'e a ua pa'a nō paha ua 'ōlelo nei i ka hapanui o ka po'e 'Amelika i nā makahiki i ka'ahope akula. 'A'ole na'e e hihi. He au hou kēia a eia nō ke loli nei nā hi'ohi'ona o ka 'āina.
I kēia wā a kākou e noho nei, ke māhuahua nei ka nui o ka po'e 'ōlelo paniolo ma Kaleponi (a me kekahi mau moku'āina hou aku), a 'a'ole nō paha a he wā, e lilo ana 'o ua po'e 'ōlelo paniolo lā ka hapanui o ka po'e maka'āinana o ia mau moku'āina. Hele nō a he 'oia'i'o, aia ana ke kūlana 'ae'oia o ke kanaka a wali ka 'ōlelo paniolo. A i hāpai 'ia auane'i kekahi pila no ka lilo 'ana o ka 'ōlelo paniolo 'o ia ka 'ōlelo kūhelu o ia mau moku'āina, e kāko'o ana anei ua po'e puni 'ōlelo haole lā i ia pila? 'A'ole lā! 'O ka maka'u i ka lilo 'ana o ka 'ōlelo paniolo i 'ōlelo kūhelu no Kaleponi (a me nā moku'āina ma ia wahi kokoke aku nō), 'o ia nō ke kumu maoli e hāpai 'ia nei kekahi pila hou no ka po'e komone'e ma 'Amelika.
Kainō a he pila kēia e hāpai 'ia nei no ka ho'oponopono 'ana i kahi pilikia, 'o ia ho'i ke komo malū mai o ka po'e komone'e mai Mekiko mai. He 'a'e kānāwai kēia hana a i ka mana'o o ka po'e e hāpai nei i kēia pila, 'a'ole hiki iā kākou ke nānā maka. Kainō a 'o ka 'a'e kānāwai ka pilikia, 'a'ole kā! 'O ka 'oia'i'o, ua maka'u kekahi po'e o lilo auane'i ka 'ōlelo paniolo i 'ōlelo kūhelu no ka 'āina. A no laila, ua kau 'ia kekahi koina ma loko o kēia pila hou e koikoi ana i ka po'e komone'e a pau e a'o i ka 'ōlelo haole. 'O ia ho'i, aia ka loa'a 'ana o ke kūlana maka'āinana 'Amelika i ke kanaka komone'e a wali iā ia ka 'ōlelo haole.
Eia ka mea 'āpiki, ke kau 'ia nei kēia koina me he mea lā no ka pono ia o kēia po'e komone'e. 'O ka 'oia'i'o, 'o ka po'e puni 'ōlelo haole wale nō ke pōmaika'i i ka holo 'ana o kēia pila.
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence.
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
BACK TO TOP
'Ölelo Haole
Synopsis: The proposed immigration bill that is currently being debated in the U.S. Congress is being used as a front for the purpose of reviving the English-only movement.
'A'ole i kala ko'u lohe 'ana i ka 'ölelo a kekahi po'e näna e paipai nei i ka 'ölelo haole (ka 'ölelo Pelekane ho'i) me ka mana'o e lilo ia 'ölelo 'o ia ho'okahi wale nö ka 'ölelo kühelu o 'Amelika Hui Pü 'Ia. Eia mai ke 'ano o ko läkou lä kükulu mana'o 'ana no këia nïnau: 'O 'Amelika këia, a no laila, aia ka pono 'o ka 'ölelo 'ana i ka 'ölelo 'Amelika a 'o ia nö ka 'ölelo haole. He mana'o 'ano pä'ewa'ewa na'e këlä i häpai 'ia ho'i e ka po'e puni 'ölelo haole. Kähähä! Pehea lä i lilo ai ka 'ölelo haole 'o ia ka 'ölelo 'Amelika inä 'a'ohe 'ölelo kühelu o 'Amelika mai kona ho'okumu 'ia 'ana a hiki mai nö i o käkou nei?
Eia nö këia po'e ke 'ölelo nei ë aia nö ke külana 'ae'oia o ke kanaka ma 'Amelika a pa'a pono iä ia ka 'ölelo haole, a no ka mea, 'o ia ihola ka 'ölelo laha o ka 'äina a pëlä ho'i ua kanaka nei e launa 'ölelo ai me nä känaka 'ë a'e o 'Amelika. 'A'ole paha au e lu'u i loko o ia kai a hei i ka 'upena e waiho ala. He kökua nö paha ka 'ölelo haole no kekahi po'e a ua pa'a nö paha ua 'ölelo nei i ka hapanui o ka po'e 'Amelika i nä makahiki i ka'ahope akula. 'A'ole na'e e hihi. He au hou këia a eia nö ke loli nei nä hi'ohi'ona o ka 'äina.
I këia wä a käkou e noho nei, ke mähuahua nei ka nui o ka po'e 'ölelo paniolo ma Kaleponi (a me kekahi mau moku'äina hou aku), a 'a'ole nö paha a he wä, e lilo ana 'o ua po'e 'ölelo paniolo lä ka hapanui o ka po'e maka'äinana o ia mau moku'äina. Hele nö a he 'oia'i'o, aia ana ke külana 'ae'oia o ke kanaka a wali ka 'ölelo paniolo. A i häpai 'ia auane'i kekahi pila no ka lilo 'ana o ka 'ölelo paniolo 'o ia ka 'ölelo kühelu o ia mau moku'äina, e käko'o ana anei ua po'e puni 'ölelo haole lä i ia pila? 'A'ole lä! 'O ka maka'u i ka lilo 'ana o ka 'ölelo paniolo i 'ölelo kühelu no Kaleponi (a me nä moku'äina ma ia wahi kokoke aku nö), 'o ia nö ke kumu maoli e häpai 'ia nei kekahi pila hou no ka po'e komone'e ma 'Amelika.
Kainö a he pila këia e häpai 'ia nei no ka ho'oponopono 'ana i kahi pilikia, 'o ia ho'i ke komo malü mai o ka po'e komone'e mai Mekiko mai. He 'a'e känäwai këia hana a i ka mana'o o ka po'e e häpai nei i këia pila, 'a'ole hiki iä käkou ke nänä maka. Kainö a 'o ka 'a'e känäwai ka pilikia, 'a'ole kä! 'O ka 'oia'i'o, ua maka'u kekahi po'e o lilo auane'i ka 'ölelo paniolo i 'ölelo kühelu no ka 'äina. A no laila, ua kau 'ia kekahi koina ma loko o këia pila hou e koikoi ana i ka po'e komone'e a pau e a'o i ka 'ölelo haole. 'O ia ho'i, aia ka loa'a 'ana o ke külana maka'äinana 'Amelika i ke kanaka komone'e a wali iä ia ka 'ölelo haole.
Eia ka mea 'äpiki, ke kau 'ia nei këia koina me he mea lä no ka pono ia o këia po'e komone'e. 'O ka 'oia'i'o, 'o ka po'e puni 'ölelo haole wale nö ke pömaika'i i ka holo 'ana o këia pila.
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence.
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua, 'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
a i 'ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html
Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.
|