He mo'olelo
Synopsis: Continuation of the story about the origin of Päkäkä heiau.
(Ho'omau 'ia)
O kekahi Alii o na Waieha, ua kuka iho la oia me kana wahine e imi pono no laua, a ma ka moeuhane ua kauoha ia mai la laua e imi i Akua hoopomaikai no laua. No ekolu la ko laua kuka ana me na kahuna a me na kilo, a ua kauoha ia e hoomakaukau i na mohai i na Akua, a e ake ana hoi e loaa ia laua na kuhikuhi ana a ka po e pili ana no ko laua pomaikai. I ka po ekolu, ua kuhikuhi ia laua e hele i kahakai a e loaa ana ia laua ka mea a laua e imi nei. Ua hooko laua i keia kuhikuhi a ka po, a i ko laua hoea io ana no i kahakai, ua ike aku la laua i ke kino o kahi laau e olokaa ia ana i kahakai, a ua ulu ia no hoi e ka pioeoe o ka moana. E hekau ana maluna o ua laau pae nei ka pohina aku. Ua lawe laua i ua laau pae nei, a o ke kumu no hoi o ka laau a ke Akua wahine Haumea i lawe mai ai mai Kahiki mai. Ua hoihoi ia i kauhale, a ua kalai ia i Akua no laua, ua kukulu iho la no hoi ua mau Alii nei i heiau kapu no ke Akua o laua, a ua kapa aku la i ka inoa o ka heiau o Waihau, a o ka inoa hoi o ke Akua o laua o Kuhooneëmua.
Aole i loihi na la mahope iho ua kaulana aku la ka mana o keia akua aole wale ma Maui wale kona kaulana, aka, ua kui aku ke kaulana mai Hawaii nei a Kauai o Mano. Ua lilo ae la o Kühooneënuu i Akua hoopomaikai ia laua.
Ua hele aku la keia kaulana a lohe ke Alii wahine aimoku o Oahu, ua hoouna mai la oia i kahi o kona mau kahuna e hele e nana i ke ano o keia Akua, a e ninau hoi i ka mana io o keia Akua hou o ke Alii o na Waieha. Ua kauoha aku no hoi ke Alii o Oahu i kona kahuna, ina io he mana io ke Akua o na Waieha, alaila, e noi aku i ke Alii o Maui e ae mai e hoihoi mai ke Akua i Kau, a e kukulu hoi ke Alii o Oahu i hale heiau no ke Akua hou.
I ka hoea ana o ke kahuna a ke Alii o Oahu i na Waieha, a ike io no i ka mana o ke Akua o ke Alii o na Waieha. Ua hoike aku la oia i ka manao noi o ke Alii o Oahu e hoihoi ke Akua i Oahu. Ua ae io mai la no ke Alii o na Waieha, a ua hoike ia aku i ke Alii o Oahu ka manao haawi lokomaikai o ke Alii o na Waieha. (A o ka mea no ka ia i lokomaikai ai kanaka hanau i Maui, mamuli o ka haawi lokomaikai ana a ke Alii o na Waieha ia Kühooneënuu.)
Ua hoomaka iho la ke Alii aimoku o Oahu e kukulu i hale heiau no ke Akua, a ua kukulu ia ka heiau kaulana o Pakaka i hale noho no Kühooneënuu, a i ka makaukau ana o na mea apau, ua hoihoi ia mai la o Kühooneënuu a hoonoho ia i ka hale heiau o Pakaka, a o ka heiau pookela ia ma ka mokupuni o Oahu ia mau la mamuli no o ka mana o ke Akua kumulaau a Haumea i lawe mai ai mai Kahiki mai.
No Kahiki io mai no ke Akua hoomana o keia lahui ma ka wa kahiko. Mai Kahiki mai no hoi (na aina e) i hoea mai nei ka pono nui pookela o ka Euanelio, a ua kukulu ia na hale heiau no ke pookela o ke Akua nana i hana ka lani a me ka honua.
E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)

BACK TO TOP
He mo'olelo
Synopsis: Continuation of the story about the origin of Pākākā heiau.
(Ho'omau 'ia)
O kekahi Alii o na Waieha, ua kuka iho la oia me kana wahine e imi pono no laua, a ma ka moeuhane ua kauoha ia mai la laua e imi i Akua hoopomaikai no laua. No ekolu la ko laua kuka ana me na kahuna a me na kilo, a ua kauoha ia e hoomakaukau i na mohai i na Akua, a e ake ana hoi e loaa ia laua na kuhikuhi ana a ka po e pili ana no ko laua pomaikai. I ka po ekolu, ua kuhikuhi ia laua e hele i kahakai a e loaa ana ia laua ka mea a laua e imi nei. Ua hooko laua i keia kuhikuhi a ka po, a i ko laua hoea io ana no i kahakai, ua ike aku la laua i ke kino o kahi laau e olokaa ia ana i kahakai, a ua ulu ia no hoi e ka pioeoe o ka moana. E hekau ana maluna o ua laau pae nei ka pohina aku. Ua lawe laua i ua laau pae nei, a o ke kumu no hoi o ka laau a ke Akua wahine Haumea i lawe mai ai mai Kahiki mai. Ua hoihoi ia i kauhale, a ua kalai ia i Akua no laua, ua kukulu iho la no hoi ua mau Alii nei i heiau kapu no ke Akua o laua, a ua kapa aku la i ka inoa o ka heiau o Waihau, a o ka inoa hoi o ke Akua o laua o Kuhooneēmua.
Aole i loihi na la mahope iho ua kaulana aku la ka mana o keia akua aole wale ma Maui wale kona kaulana, aka, ua kui aku ke kaulana mai Hawaii nei a Kauai o Mano. Ua lilo ae la o Kūhooneēnuu i Akua hoopomaikai ia laua.
Ua hele aku la keia kaulana a lohe ke Alii wahine aimoku o Oahu, ua hoouna mai la oia i kahi o kona mau kahuna e hele e nana i ke ano o keia Akua, a e ninau hoi i ka mana io o keia Akua hou o ke Alii o na Waieha. Ua kauoha aku no hoi ke Alii o Oahu i kona kahuna, ina io he mana io ke Akua o na Waieha, alaila, e noi aku i ke Alii o Maui e ae mai e hoihoi mai ke Akua i Kau, a e kukulu hoi ke Alii o Oahu i hale heiau no ke Akua hou.
I ka hoea ana o ke kahuna a ke Alii o Oahu i na Waieha, a ike io no i ka mana o ke Akua o ke Alii o na Waieha. Ua hoike aku la oia i ka manao noi o ke Alii o Oahu e hoihoi ke Akua i Oahu. Ua ae io mai la no ke Alii o na Waieha, a ua hoike ia aku i ke Alii o Oahu ka manao haawi lokomaikai o ke Alii o na Waieha. (A o ka mea no ka ia i lokomaikai ai kanaka hanau i Maui, mamuli o ka haawi lokomaikai ana a ke Alii o na Waieha ia Kūhooneēnuu.)
Ua hoomaka iho la ke Alii aimoku o Oahu e kukulu i hale heiau no ke Akua, a ua kukulu ia ka heiau kaulana o Pakaka i hale noho no Kūhooneēnuu, a i ka makaukau ana o na mea apau, ua hoihoi ia mai la o Kūhooneēnuu a hoonoho ia i ka hale heiau o Pakaka, a o ka heiau pookela ia ma ka mokupuni o Oahu ia mau la mamuli no o ka mana o ke Akua kumulaau a Haumea i lawe mai ai mai Kahiki mai.
No Kahiki io mai no ke Akua hoomana o keia lahui ma ka wa kahiko. Mai Kahiki mai no hoi (na aina e) i hoea mai nei ka pono nui pookela o ka Euanelio, a ua kukulu ia na hale heiau no ke pookela o ke Akua nana i hana ka lani a me ka honua.
E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)

This column is coordinated by the Hawaiian Language Department
at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH
President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian
Academic Excellence.