Starbulletin.com

Kauakukalahale



Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html

Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.



Ka Pane Na‘auao
A Ka ‘Öhule


Synopsis: Humorous stories printed in a Hawaiian language newspaper about sharp-witted bald people who are teased.


'O ka ma'i 'öhule, he ma'i kau ia ma luna o kekahi po'e, a ua lilo na'e ho'i i mea ho'ohenehene 'ia i kekahi manawa. Ua 'ike käkou ma ka 'Ölelo a ke Akua, i ka ho'ä'o 'ana o kekahi po'e keiki kolohe e küamuamu i ke Käula o ke Akua, a 'o ka hope o këlä mau keiki, ua luku 'ia e nä pea o ka nähelehele, a ua lilo këlä i mea a'o mai no ka hewa o ke küamuamu wale aku. I kekahi wä nö na'e ma waena o nä hoaaloha, ua lilo nö ka ma'i 'öhule i mea e puka ai 'o nä 'ölelo ho'okä'au, a i lilo ho'i i mea e 'aka'aka 'ia ai. Eia kekahi mau mo'olelo pokopoko o Hawai'i nei, a o nä 'äina 'ë ho'i, e hö'ike ana i ke akamai nö ho'i o ka po'e i ka pane 'ana no nä hana ho'äpiki nö ho'i a nä hoaaloha no këia ma'i kau o ke kanaka.

E hele ana kekahi mau känaka 'elua i ka lawai'a, 'o kekahi o läua, he ma'i 'öhule kona, a 'o kona köko'olua ho'i, he ma'i maka kona, a i ka hö'ea 'ana o ua mau wahi känaka nei i kekahi wahi, ua kama'ilio a'ela ke kanaka ma'i 'öhule. "'Eä, he he'e nui ho'i këia e 'ö'ü nei i luna o ke kïpuka one." A i ia manawa nö i ho'omaopopo mai ai ke kanaka ma'i 'öhule, 'a'ole he noho o ka he'e i ke kïpuka one, a ua ho'omaopopo maila nö 'o ia, he 'ano 'äpiki këia a kona hoa iä ia no kona loa'a i këlä ma'i kau o ke kanaka, a 'o kona wä nö ho'i ia i päna'i mai ai i ka nïnau.

"Aia i heka ihola ua he'e nei a käua?" I ka 'ike 'ana o ka mea ma'i ma ka maka i këia pane a kona hoa lawai'a, ua hü a'ela kä läua 'aka, 'oiai, ua pa'i a pa'i läua ma nä 'ölelo ho'okä'au, 'oiai, 'o këlä pane a ka mea ma'i kau 'öhule, e kama'ilio ana nö ho'i ia i ka ma'i kau o kona hoa kanaka ma nä maka.

E hele ana nö ho'i kekahi mau hoaaloha, a i ka wehe 'ana o kekahi i kona po'o, ua wehe ihola 'o luna o Hïhïmanu, a i ia manawa kona köko'olua i pane aku ai. "'Eä, 'öneanea ho'i kou kïhäpai i ka hukihuki mau 'ia nö paha e käu wahine?" A i ia ma-nawa nö ho'i i pane mai ai ke köko'olua. "'Auhea nö ke kïhäpai i ho'oma'ema'e mau 'ia äu i 'ike ai, e ulu ana ka nähelehele, a 'auhea nö ho'i ke alanui i hele mau 'ia e känaka, e ulu a'e ka nähelehele?" A hü a'ela ka 'aka a ua mau känaka nei.

'Ölelo akula kekahi i kona Hoa Kahunapule. "Kupanaha nö ho'i käua lä. 'O kou po'o, ua hele a wehe luna, a ua kau 'ole 'ia ho'i e nä ao." 'O këia mea na'e e pane nei i kona hoa, he kanaka lauoho nui 'o ia, a 'o ka mea kupanaha na'e 'o ia mau nö ka uliuli o kona lauoho, a ma kona 'umi'umi ho'i, ua hina ia. Eia ho'i ka pane a kona hoa iä ia. "'O ka like 'ole ma waena o käua, 'o ia nö këia, ua ho'ohana au i ko'u lolo, a 'o ia ke kumu i 'öneanea ai ko'u kïhäpai a ulu nähelehele 'ole, a 'o kou ho'i, ma ka waha kou ho'ohana nui 'ana a hina ai kou 'umi'umi." Hü a'ela ka 'aka a ua mau hoa nei.

[Aloha nö kahi lunaho'oponopono, ke hele nei a po'o nia. 'A'ole paha e pilikia, inä i ma'a i ka 'ölelo ho'okä'au.] L.H.





E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)



BACK TO TOP
|

Note: This version of the column is set in Unicode, which requires current Web-browser software (Netscape 7 or Internet Explorer 6 on most operating systems.) If the Hawaiian text below does not display properly, you may want to use the version coded for older browsers (above) instead.

Ka Pane Na‘auao
A Ka ‘Ōhule


Synopsis: Humorous stories printed in a Hawaiian language newspaper about sharp-witted bald people who are teased.


'O ka ma'i 'ōhule, he ma'i kau ia ma luna o kekahi po'e, a ua lilo na'e ho'i i mea ho'ohenehene 'ia i kekahi manawa. Ua 'ike kākou ma ka 'Ōlelo a ke Akua, i ka ho'ā'o 'ana o kekahi po'e keiki kolohe e kūamuamu i ke Kāula o ke Akua, a 'o ka hope o kēlā mau keiki, ua luku 'ia e nā pea o ka nāhelehele, a ua lilo kēlā i mea a'o mai no ka hewa o ke kūamuamu wale aku. I kekahi wā nō na'e ma waena o nā hoaaloha, ua lilo nō ka ma'i 'ōhule i mea e puka ai 'o nā 'ōlelo ho'okā'au, a i lilo ho'i i mea e 'aka'aka 'ia ai. Eia kekahi mau mo'olelo pokopoko o Hawai'i nei, a o nā 'āina 'ē ho'i, e hō'ike ana i ke akamai nō ho'i o ka po'e i ka pane 'ana no nā hana ho'āpiki nō ho'i a nā hoaaloha no kēia ma'i kau o ke kanaka.

E hele ana kekahi mau kānaka 'elua i ka lawai'a, 'o kekahi o lāua, he ma'i 'ōhule kona, a 'o kona kōko'olua ho'i, he ma'i maka kona, a i ka hō'ea 'ana o ua mau wahi kānaka nei i kekahi wahi, ua kama'ilio a'ela ke kanaka ma'i 'ōhule. "'Eā, he he'e nui ho'i kēia e 'ō'ū nei i luna o ke kīpuka one." A i ia manawa nō i ho'omaopopo mai ai ke kanaka ma'i 'ōhule, 'a'ole he noho o ka he'e i ke kīpuka one, a ua ho'omaopopo maila nō 'o ia, he 'ano 'āpiki kēia a kona hoa iā ia no kona loa'a i kēlā ma'i kau o ke kanaka, a 'o kona wā nō ho'i ia i pāna'i mai ai i ka nīnau.

"Aia i heka ihola ua he'e nei a kāua?" I ka 'ike 'ana o ka mea ma'i ma ka maka i kēia pane a kona hoa lawai'a, ua hū a'ela kā lāua 'aka, 'oiai, ua pa'i a pa'i lāua ma nā 'ōlelo ho'okā'au, 'oiai, 'o kēlā pane a ka mea ma'i kau 'ōhule, e kama'ilio ana nō ho'i ia i ka ma'i kau o kona hoa kanaka ma nā maka.

E hele ana nō ho'i kekahi mau hoaaloha, a i ka wehe 'ana o kekahi i kona po'o, ua wehe ihola 'o luna o Hīhīmanu, a i ia manawa kona kōko'olua i pane aku ai. "'Eā, 'ōneanea ho'i kou kīhāpai i ka hukihuki mau 'ia nō paha e kāu wahine?" A i ia ma-nawa nō ho'i i pane mai ai ke kōko'olua. "'Auhea nō ke kīhāpai i ho'oma'ema'e mau 'ia āu i 'ike ai, e ulu ana ka nāhelehele, a 'auhea nō ho'i ke alanui i hele mau 'ia e kānaka, e ulu a'e ka nāhelehele?" A hū a'ela ka 'aka a ua mau kānaka nei.

'Ōlelo akula kekahi i kona Hoa Kahunapule. "Kupanaha nō ho'i kāua lā. 'O kou po'o, ua hele a wehe luna, a ua kau 'ole 'ia ho'i e nā ao." 'O kēia mea na'e e pane nei i kona hoa, he kanaka lauoho nui 'o ia, a 'o ka mea kupanaha na'e 'o ia mau nō ka uliuli o kona lauoho, a ma kona 'umi'umi ho'i, ua hina ia. Eia ho'i ka pane a kona hoa iā ia. "'O ka like 'ole ma waena o kāua, 'o ia nō kēia, ua ho'ohana au i ko'u lolo, a 'o ia ke kumu i 'ōneanea ai ko'u kīhāpai a ulu nāhelehele 'ole, a 'o kou ho'i, ma ka waha kou ho'ohana nui 'ana a hina ai kou 'umi'umi." Hū a'ela ka 'aka a ua mau hoa nei.

[Aloha nō kahi lunaho'oponopono, ke hele nei a po'o nia. 'A'ole paha e pilikia, inā i ma'a i ka 'ōlelo ho'okā'au.] L.H.





E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)

This column is coordinated by the Hawaiian Language Department
at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH
President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian
Academic Excellence.

— ADVERTISEMENTS —
— ADVERTISEMENTS —


| | | PRINTER-FRIENDLY VERSION
E-mail to City Desk

BACK TO TOP


Text Site Directory:
[News] [Business] [Features] [Sports] [Editorial] [Do It Electric!]
[Classified Ads] [Search] [Subscribe] [Info] [Letter to Editor]
[Feedback]
© 2004 Honolulu Star-Bulletin -- https://archives.starbulletin.com


-Advertisement-