Starbulletin.com

Kauakukalahale

Ari Winitzky



Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html

Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.


Ka Inoa Hawai‘i


Synopsis: This article is the continuation of last week's article by Ari Winitzky on naming convention in Hawaiian. Our apologies to Ari for misspelling his name last week -- LH.

Ho'omau 'ia

Hiki iä käkou ke 'ike i këia hana 'o ke kapa 'ana i ka inoa ho'omana'o a me ka inoa kupuna paha ma waena o nä 'ohana o nä ali'i nui like 'ole o Hawai'i i ka wä kahiko. Ma ka mo'okü'auhau o nä ali'i, 'o ia kahi e ola ai ka inoa, e la'a 'o 'Umi-a-Lïloa. Ma ka nänä 'ana i këia inoa, ua hiki iä käkou ke 'ike ë he mana'o paha ko Lïloa e ho'omau aku i kona inoa pono'ï me ka hö'ike pü aku i mua o ka lehulehu 'o 'Umi käna keiki. Mali'a paha, 'o ia ka helu 'umi o käna mau keiki. I ka lohe 'ana mai i kona inoa piha ho'omana'o mai ka po'e iä Lïloa a maopopo paha iä läkou 'o 'Umi käna keiki helu 'umi.

Ma ka 'ölelo no'eau e 'ike ai käkou i këia ho'omau 'ia 'ana o ka inoa. Aia kekahi 'ölelo no'eau, "Ola ka inoa", a wahi a ka wehewehe 'ana a Mary Kawena Pukui i loko o käna puke 'Ölelo No'eau: Hawaiian Proverbs and Poetical Sayings, "Said when the name of a beloved, deceased relative is given to a child." He inoa kupuna këia a e hö'ike 'ia aku ka mana'o o ka po'e a me ko läkou makemake e ho'omau i ka inoa. E ola ana paha ka inoa i mea e hiki ai i kekahi po'e ke ho'omana'o i ka mea nona ia inoa, ka hana a ua mea lä, a me kona külana nö ho'i, he ali'i paha, he kupuna paha, a i 'ole he Duke paha.

He mea nui i nä haumäna 'ölelo Hawai'i a me nä känaka e ho'omau nei i ka 'ike Hawai'i ka ho'omana'o 'ana i nä inoa o nä 'ohana a me nä mea kaulana i hala aku a me kä läkou mau mea i hana ai. Nui paha nä känaka näna e koho mai i ka inoa Hawai'i mai loko mai o kekahi puke i këia wä. 'A'ole paha këia he hewa akä, 'a'ole pëlä ka hana a ka po'e kahiko. Ua 'ike 'ia he mea ma'a mau nö iä läkou lä ke kapa inoa 'ana ma ke 'ano inoa ho'omana'o a inoa kupuna paha.

He mau inoa i wehewehe 'ole 'ia ke koe nei, 'o ka inoa pö a pëlä aku. A he mau loina nö ko këia hana 'o ke kapa inoa 'ana, pehea lä ke 'ano o ka inoa. 'A'ole pono kapa wale 'ia aku ka inoa o ke kanaka. Hiki iä käkou ke 'ike, ua koho nö nä küpuna a me nä ali'i i ka inoa me ka nalu nui 'ana, ka hö'ihi, a me ka ho'omana'o a ho'ohäli'a nö ho'i i ka mea i hala nona ia inoa. Ma këia 'ano, e ho'omaopopo mai käkou i ke 'ano o ke kapa inoa 'ana o ka po'e kahiko a me ka ho'omähu'i ho'i i kä läkou hana ke komo käkou i ia hana 'o ke kapa inoa.

Ho'okani

Synopsis: Ho'okani, the Hawaiian music concert at Mänoa Gardens at the University of Hawai'i at Mänoa, for April will be held on the 2nd of April. Jon Osorio will perform that evening.

Aloha mai e nä hoa puni mele Hawai'i, a me nä makamaka ho'i i puni i ka nänä 'ana i ka ho'okükü hïmeni 'o Pu'ukani 'Amelika. E naue aku i Mänoa Gardens i ka lä 2 o 'Apelila, e nanea ai ka pepeiao i ka leo nahenahe o Jon Osorio. E hïmeni pü ana me ia, 'o Stevie Brown. Ulele ka hana i ka hola 6:00 o ke ahiahi, a pau ka hana i ka hola 8:30.




E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)



BACK TO TOP
|

Note: This version of the column is set in Unicode, which requires current Web-browser software (Netscape 7 or Internet Explorer 6 on most operating systems.) If the Hawaiian text below does not display properly, you may want to use the version coded for older browsers (above) instead.

Ka Inoa Hawai‘i


Synopsis: This article is the continuation of last week's article by Ari Winitzky on naming convention in Hawaiian. Our apologies to Ari for misspelling his name last week -- LH.

Ho'omau 'ia

Hiki iā kākou ke 'ike i kēia hana 'o ke kapa 'ana i ka inoa ho'omana'o a me ka inoa kupuna paha ma waena o nā 'ohana o nā ali'i nui like 'ole o Hawai'i i ka wā kahiko. Ma ka mo'okū'auhau o nā ali'i, 'o ia kahi e ola ai ka inoa, e la'a 'o 'Umi-a-Līloa. Ma ka nānā 'ana i kēia inoa, ua hiki iā kākou ke 'ike ē he mana'o paha ko Līloa e ho'omau aku i kona inoa pono'ī me ka hō'ike pū aku i mua o ka lehulehu 'o 'Umi kāna keiki. Mali'a paha, 'o ia ka helu 'umi o kāna mau keiki. I ka lohe 'ana mai i kona inoa piha ho'omana'o mai ka po'e iā Līloa a maopopo paha iā lākou 'o 'Umi kāna keiki helu 'umi.

Ma ka 'ōlelo no'eau e 'ike ai kākou i kēia ho'omau 'ia 'ana o ka inoa. Aia kekahi 'ōlelo no'eau, "Ola ka inoa", a wahi a ka wehewehe 'ana a Mary Kawena Pukui i loko o kāna puke 'Ölelo No'eau: Hawaiian Proverbs and Poetical Sayings, "Said when the name of a beloved, deceased relative is given to a child." He inoa kupuna kēia a e hō'ike 'ia aku ka mana'o o ka po'e a me ko lākou makemake e ho'omau i ka inoa. E ola ana paha ka inoa i mea e hiki ai i kekahi po'e ke ho'omana'o i ka mea nona ia inoa, ka hana a ua mea lā, a me kona kūlana nō ho'i, he ali'i paha, he kupuna paha, a i 'ole he Duke paha.

He mea nui i nā haumāna 'ōlelo Hawai'i a me nā kānaka e ho'omau nei i ka 'ike Hawai'i ka ho'omana'o 'ana i nā inoa o nā 'ohana a me nā mea kaulana i hala aku a me kā lākou mau mea i hana ai. Nui paha nā kānaka nāna e koho mai i ka inoa Hawai'i mai loko mai o kekahi puke i kēia wā. 'A'ole paha kēia he hewa akā, 'a'ole pēlā ka hana a ka po'e kahiko. Ua 'ike 'ia he mea ma'a mau nō iā lākou lā ke kapa inoa 'ana ma ke 'ano inoa ho'omana'o a inoa kupuna paha.

He mau inoa i wehewehe 'ole 'ia ke koe nei, 'o ka inoa pō a pēlā aku. A he mau loina nō ko kēia hana 'o ke kapa inoa 'ana, pehea lā ke 'ano o ka inoa. 'A'ole pono kapa wale 'ia aku ka inoa o ke kanaka. Hiki iā kākou ke 'ike, ua koho nō nā kūpuna a me nā ali'i i ka inoa me ka nalu nui 'ana, ka hō'ihi, a me ka ho'omana'o a ho'ohāli'a nō ho'i i ka mea i hala nona ia inoa. Ma kēia 'ano, e ho'omaopopo mai kākou i ke 'ano o ke kapa inoa 'ana o ka po'e kahiko a me ka ho'omāhu'i ho'i i kā lākou hana ke komo kākou i ia hana 'o ke kapa inoa.

Ho'okani

Synopsis: Ho'okani, the Hawaiian music concert at Mānoa Gardens at the University of Hawai'i at Mānoa, for April will be held on the 2nd of April. Jon Osorio will perform that evening.

Aloha mai e nā hoa puni mele Hawai'i, a me nā makamaka ho'i i puni i ka nānā 'ana i ka ho'okūkū hīmeni 'o Pu'ukani 'Amelika. E naue aku i Mānoa Gardens i ka lā 2 o 'Apelila, e nanea ai ka pepeiao i ka leo nahenahe o Jon Osorio. E hīmeni pū ana me ia, 'o Stevie Brown. Ulele ka hana i ka hola 6:00 o ke ahiahi, a pau ka hana i ka hola 8:30.




E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)

This column is coordinated by the Hawaiian Language Department
at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH
President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian
Academic Excellence.

--Advertisements--
--Advertisements--


| | | PRINTER-FRIENDLY VERSION
E-mail to City Desk

BACK TO TOP


Text Site Directory:
[News] [Business] [Features] [Sports] [Editorial] [Do It Electric!]
[Classified Ads] [Search] [Subscribe] [Info] [Letter to Editor]
[Feedback]
© 2004 Honolulu Star-Bulletin -- https://archives.starbulletin.com


-Advertisement-