Starbulletin.com

Kauakukalahale

Kekeha Solis



Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html

Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.


He mo‘olelo
Kalikimaka


Synopsis: Another version of the traditional Christmas story, "A Christmas Carol," by Charles Dickens (continued).


A ea a'ela ke po'o o Konekolina i luna, aia 'o ia nei ma kona moe e noho nei. Ua kau ka weli iä ia nei ma muli o käna mau mea i 'ike aku nei. I ia manawa, 'ölelo ihola 'o ia nei i loko ona, "He moe wale iho nei nö paha ka'u o ka 'ike 'ana aku nei? Kä! 'A'ohe a'u mea e mihi aku ai. He aha lä ka puana a ka moe?"

E ka makamaka heluhelu, me he mea lä, ua pau loa ihola ka mana'o mihi o ia nei.

I lawa nö a pau käna 'ölelo, 'o ko ia nei loa'a akula nö ia i ke pa'i mähanahana ma kona päpälina. He 'eha ho'i kau! A lohe 'o ia nei i ka 'ölelo, "'O ke pa'i hou paha kou mea e ala ai?"

"Ua ala nö au. Ua ka'aka'a ko'u maka."

"Mai noho 'oe a kuhihewa, he moe aku nei kou. A 'o käu mea e 'ike aku nei i këia manawa, 'eä, he mea 'oia'i'o nö ho'i ia. A 'o---"

Kahamaha koke akula ua 'o Konekolina, "'O wai lä 'oe? A he aha mai nei käu o ka pa'i 'ana mai ia'u?"

"'O ka 'uhane au o ke Kalikimaka o ka wä 'änö. A e mäka'ika'i iki ana käua. A 'o ka'u pa'i mähanahana, i mea ia e kuhihewa 'ole ai 'oe, he moe wale aku nei nö kou."

A pau kä ia ala 'ölelo, 'o kona pa'i hou maila nö ia iä ia nei, a ua like ka ikaika me ke pa'i mua a 'oi iki paha, a hälo'i ihola nä kulu waimaka ma nä lihilihi o ia nei ma muli o ka mähanahana o ia pa'i.

Kuai a'ela 'o Konekolina i kona maka a, i nänä aku ko ia nei hana, aia läua me ka 'uhane o ke Kalikimaka o ka wä 'änö ma ka hale o ke keiki näna e pepehi ana iä Konekolina i kona wä 'öpio. Ua 'elemakule na'e 'o ia i këia manawa. 'O Kapono ka inoa o ia 'elemakule.

Aia 'o Kapono me kona 'ohana ma ka lumi ho'okipa e kama'ilio akula i mua o ka lä'au Kalikimaka. Ua piha uluhua ke keiki a Kapono i ka hana a nä kölea e ho'ä'o nei e pö'alo i ka maka a ka Hawai'i. Ho'olohe pono ihola ua Kapono nei i ka 'ölelo a käna keiki aloha, a pau, ha'i akula 'o ia i käna keiki, "'Ae, pololei, he keu kä ho'i läkou lä a ka loko'ino. A no laila, he aha ka mea e hana ai?"

Pane maila kahi keiki, "E aho paha e pepehi 'ia läkou e a'u, 'oiai, he mau känaka 'ino nö."

"A he aha ana kou hopena, ke hana 'oe pëlä?" i nïnau ai ka makua i käna keiki me ka ho'omau 'ana i ka 'ölelo, "'O ka mea e pono ai, 'o ia ka hana e like me ka hana a nä küpuna a käkou, ka mahi'ai, ka 'imi na'auao a pëlä aku. A me ka ho'olaha pono 'ana i ia 'ike ma ka 'ohana, a ma o nä kula kekahi, i laha, a i ho'omaopopo ka lehulehu a me ka po'e na'aupö. 'Oiai, ua nui nö nä känaka i maopopo 'ole ho'i ka mo'olelo o käkou. A 'o kekahi po'e ho'i, he ho'ä'o e ho'ohuikau i ka mo'olelo.

'A'ole i pau.



Aloha Makahiki Hou!

Ua hiki mai nei ka makahiki hou. A eia mäua nei ke hä'awi aku nei i ko mäua aloha iä 'oukou a pau e nä makamaka heluhelu. A pëlä pü i ka Hökü Buletina no ka ho'oka'awale 'ana i wahi lumi ma kona kino lahilahi no Kauakükalahale. LH.




E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)



BACK TO TOP
|

Note: This version of the column is set in Unicode, which requires current Web-browser software (Netscape 7 or Internet Explorer 6 on most operating systems.) If the Hawaiian text below does not display properly, you may want to use the version coded for older browsers (above) instead.

He mo‘olelo
Kalikimaka


Synopsis: Another version of the traditional Christmas story, "A Christmas Carol," by Charles Dickens (continued).


A ea a'ela ke po'o o Konekolina i luna, aia 'o ia nei ma kona moe e noho nei. Ua kau ka weli iā ia nei ma muli o kāna mau mea i 'ike aku nei. I ia manawa, 'ōlelo ihola 'o ia nei i loko ona, "He moe wale iho nei nō paha ka'u o ka 'ike 'ana aku nei? Kā! 'A'ohe a'u mea e mihi aku ai. He aha lā ka puana a ka moe?"

E ka makamaka heluhelu, me he mea lā, ua pau loa ihola ka mana'o mihi o ia nei.

I lawa nō a pau kāna 'ōlelo, 'o ko ia nei loa'a akula nō ia i ke pa'i māhanahana ma kona pāpālina. He 'eha ho'i kau! A lohe 'o ia nei i ka 'ōlelo, "'O ke pa'i hou paha kou mea e ala ai?"

"Ua ala nō au. Ua ka'aka'a ko'u maka."

"Mai noho 'oe a kuhihewa, he moe aku nei kou. A 'o kāu mea e 'ike aku nei i kēia manawa, 'eā, he mea 'oia'i'o nō ho'i ia. A 'o---"

Kahamaha koke akula ua 'o Konekolina, "'O wai lā 'oe? A he aha mai nei kāu o ka pa'i 'ana mai ia'u?"

"'O ka 'uhane au o ke Kalikimaka o ka wā 'ānō. A e māka'ika'i iki ana kāua. A 'o ka'u pa'i māhanahana, i mea ia e kuhihewa 'ole ai 'oe, he moe wale aku nei nō kou."

A pau kā ia ala 'ōlelo, 'o kona pa'i hou maila nō ia iā ia nei, a ua like ka ikaika me ke pa'i mua a 'oi iki paha, a hālo'i ihola nā kulu waimaka ma nā lihilihi o ia nei ma muli o ka māhanahana o ia pa'i.

Kuai a'ela 'o Konekolina i kona maka a, i nānā aku ko ia nei hana, aia lāua me ka 'uhane o ke Kalikimaka o ka wā 'ānō ma ka hale o ke keiki nāna e pepehi ana iā Konekolina i kona wā 'ōpio. Ua 'elemakule na'e 'o ia i kēia manawa. 'O Kapono ka inoa o ia 'elemakule.

Aia 'o Kapono me kona 'ohana ma ka lumi ho'okipa e kama'ilio akula i mua o ka lā'au Kalikimaka. Ua piha uluhua ke keiki a Kapono i ka hana a nā kōlea e ho'ā'o nei e pō'alo i ka maka a ka Hawai'i. Ho'olohe pono ihola ua Kapono nei i ka 'ōlelo a kāna keiki aloha, a pau, ha'i akula 'o ia i kāna keiki, "'Ae, pololei, he keu kā ho'i lākou lā a ka loko'ino. A no laila, he aha ka mea e hana ai?"

Pane maila kahi keiki, "E aho paha e pepehi 'ia lākou e a'u, 'oiai, he mau kānaka 'ino nō."

"A he aha ana kou hopena, ke hana 'oe pēlā?" i nīnau ai ka makua i kāna keiki me ka ho'omau 'ana i ka 'ōlelo, "'O ka mea e pono ai, 'o ia ka hana e like me ka hana a nā kūpuna a kākou, ka mahi'ai, ka 'imi na'auao a pēlā aku. A me ka ho'olaha pono 'ana i ia 'ike ma ka 'ohana, a ma o nā kula kekahi, i laha, a i ho'omaopopo ka lehulehu a me ka po'e na'aupō. 'Oiai, ua nui nō nā kānaka i maopopo 'ole ho'i ka mo'olelo o kākou. A 'o kekahi po'e ho'i, he ho'ā'o e ho'ohuikau i ka mo'olelo.

'A'ole i pau.



Aloha Makahiki Hou!

Ua hiki mai nei ka makahiki hou. A eia māua nei ke hā'awi aku nei i ko māua aloha iā 'oukou a pau e nā makamaka heluhelu. A pēlā pū i ka Hōkū Buletina no ka ho'oka'awale 'ana i wahi lumi ma kona kino lahilahi no Kauakūkalahale. LH.




E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)

This column is coordinated by the Hawaiian Language Department
at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH
President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian
Academic Excellence.

--Advertisements--
--Advertisements--


| | | PRINTER-FRIENDLY VERSION
E-mail to City Desk

BACK TO TOP


Text Site Directory:
[News] [Business] [Features] [Sports] [Editorial] [Do It Electric!]
[Classified Ads] [Search] [Subscribe] [Info] [Letter to Editor]
[Feedback]
© 2004 Honolulu Star-Bulletin -- https://archives.starbulletin.com


-Advertisement-