Starbulletin.com

Kauakukalahale

Kekeha Solis



Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html

Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.


He mo‘olelo
Kalikimaka

Synopsis: Another version of the traditional Christmas story, "A Christmas Carol," by Charles Dickens (continued).


(Ho'omau 'ia)

'O ia hele nö o läua nei a hiki aku i ka 'äina a Konekolina i hänai 'ia ai i kona wä e kamali'i ana.

I ia manawa, 'ike akula ua haole nei i kahi 'öpio e kü ana i luna me ka pekupeku 'ana aku i kekahi 'öpio e moe ana ma ka mau'u me ka uë pü 'ana. I nänä pono ka hana o ua Konekolina nei, 'ike akula 'o ia, he Hawai'i ke keiki näna e pekupeku ana, a 'o ke keiki e pekupeku 'ia ana, 'o Konekolina nö ia, he 'öpiopio na'e ia i ia manawa. Ua heleäwai nö ho'i ke koko o ia keiki e peku 'ia ana.

Kuhikuhi koke akula 'o ia nei, "'Eä, 'o ia ko'u kumu i makawelawela ai i ka Hawai'i, he keu nö këia hana a'u e 'ike aku nei a ka hana mäinoino mai ia'u, me he 'ïlio lä au."

I ia manawa, 'äke'ake'a maila kekahi keiki li'ili'i i ka 'öpio, me ka 'ölelo 'ana, "Ua oki." 'O këia keiki li'ili'i, e kahe ana ke koko ma kona po'o a me kona ihu, ua pehu kona maka, ua haki kona lima a he mau palapü ma kona kino a puni.

Huli maila ke alo o ua keiki lä e ho'i no kauhale, 'o ka 'öpio, hahai maila ma hope ona. A laila, 'ike pono akula 'o Konekolina i ka helehelena o kahi keiki 'u'uku, a ua like ia me ka 'uhane näna e ho'omäka'ika'i nei iä ia nei. 'O ka nïnau a'ela nö ia o Konekolina, "No ke aha lä au i pepehi 'ia aku nei e kahi lapuwale?"

'A'ohe wahi mea a 'ekemu iki aku o ka 'uhane.

Nïnau hou a'ela 'o Mika Kuänea, "No ke aha lä au i pepehi 'ia aku nei?"

I lawa nö a pau kä ia nei 'ölelo 'ana, 'o ka pana a'ela nö ia o ka lima o ka 'uhane, a he 'imo 'ana na ka maka, 'ike 'o ia nei iä ia iho, ke kino 'öpio na'e ia, i ka ho'oweliweli 'ana i kahi keiki 'u'uku.

E nä makamaka heluhelu, he mau minuke këia ma mua aku o ko ia nei pepehi 'ia 'ana. A 'o ia keiki 'u'uku, 'o ia nö ka mea näna i ho'opakele mai nei iä ia nei. A 'o ka 'uhane o ke Kalikimaka o ka wä i hala, 'o ia ka 'uhane o ia keiki 'u'uku.

'O ka hana a kahi Konekolina 'öpio, he keu ia a ka 'ino, 'oiai, he wahi keiki 'u'uku wale nö këlä, a 'o ia nei ho'i, ua nui aku kona kino. E ku'i ana 'o Konekolina 'öpio i ke keiki, e ho'oku'i ana i kona po'o i ke kimeki a pëlä aku. A 'o ka mea hope loa, huki kü 'ia kahi lei a ke keiki e lei ana, he lei 'öpu'u, a ho'ö 'ia ihola ma ko ia nei päkeke.

Ho'omaopopo ihola 'o Konekolina i këia hana äna i kü i ka 'ino o kona mau lä 'öpio.

'Eä, e ka makamaka heluhelu 'a'ole pëia käna hana i ia keiki ho'okahi wale nö, akä i nä keiki a pau o ia 'äina. He 'aihue wale nö käna i käna mea i makemake ai maiä läkou mai. 'O ka mea mau, he mau keiki ia i 'u'uku iho ke kino i ko ia nei. A mai ia wä mai a hiki i kona kanaka makua 'ana a'e, 'o ia ihola käna hana. E nänä hou käua iä Konekolina makua.

Me he mea lä, ua hü a'ela ke aloha o kahi Konekolina, me ka ho'omaopopo 'ana i käna hana kü i ka loko'ino. I ia manawa, künou ihola kona po'o me ka mihi 'ana aku i ka 'uhane no käna mau hana aloha 'ole.

('A'ole i pau.)




E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)



BACK TO TOP
|

Note: This version of the column is set in Unicode, which requires current Web-browser software (Netscape 7 or Internet Explorer 6 on most operating systems.) If the Hawaiian text below does not display properly, you may want to use the version coded for older browsers (above) instead.

He mo‘olelo
Kalikimaka

Synopsis: Another version of the traditional Christmas story, "A Christmas Carol," by Charles Dickens (continued).


(Ho'omau 'ia)

'O ia hele nō o lāua nei a hiki aku i ka 'āina a Konekolina i hānai 'ia ai i kona wā e kamali'i ana.

I ia manawa, 'ike akula ua haole nei i kahi 'ōpio e kū ana i luna me ka pekupeku 'ana aku i kekahi 'ōpio e moe ana ma ka mau'u me ka uē pū 'ana. I nānā pono ka hana o ua Konekolina nei, 'ike akula 'o ia, he Hawai'i ke keiki nāna e pekupeku ana, a 'o ke keiki e pekupeku 'ia ana, 'o Konekolina nō ia, he 'ōpiopio na'e ia i ia manawa. Ua heleāwai nō ho'i ke koko o ia keiki e peku 'ia ana.

Kuhikuhi koke akula 'o ia nei, "'Eā, 'o ia ko'u kumu i makawelawela ai i ka Hawai'i, he keu nō kēia hana a'u e 'ike aku nei a ka hana māinoino mai ia'u, me he 'īlio lā au."

I ia manawa, 'āke'ake'a maila kekahi keiki li'ili'i i ka 'ōpio, me ka 'ōlelo 'ana, "Ua oki." 'O kēia keiki li'ili'i, e kahe ana ke koko ma kona po'o a me kona ihu, ua pehu kona maka, ua haki kona lima a he mau palapū ma kona kino a puni.

Huli maila ke alo o ua keiki lā e ho'i no kauhale, 'o ka 'ōpio, hahai maila ma hope ona. A laila, 'ike pono akula 'o Konekolina i ka helehelena o kahi keiki 'u'uku, a ua like ia me ka 'uhane nāna e ho'omāka'ika'i nei iā ia nei. 'O ka nīnau a'ela nō ia o Konekolina, "No ke aha lā au i pepehi 'ia aku nei e kahi lapuwale?"

'A'ohe wahi mea a 'ekemu iki aku o ka 'uhane.

Nīnau hou a'ela 'o Mika Kuānea, "No ke aha lā au i pepehi 'ia aku nei?"

I lawa nō a pau kā ia nei 'ōlelo 'ana, 'o ka pana a'ela nō ia o ka lima o ka 'uhane, a he 'imo 'ana na ka maka, 'ike 'o ia nei iā ia iho, ke kino 'ōpio na'e ia, i ka ho'oweliweli 'ana i kahi keiki 'u'uku.

E nā makamaka heluhelu, he mau minuke kēia ma mua aku o ko ia nei pepehi 'ia 'ana. A 'o ia keiki 'u'uku, 'o ia nō ka mea nāna i ho'opakele mai nei iā ia nei. A 'o ka 'uhane o ke Kalikimaka o ka wā i hala, 'o ia ka 'uhane o ia keiki 'u'uku.

'O ka hana a kahi Konekolina 'ōpio, he keu ia a ka 'ino, 'oiai, he wahi keiki 'u'uku wale nō kēlā, a 'o ia nei ho'i, ua nui aku kona kino. E ku'i ana 'o Konekolina 'ōpio i ke keiki, e ho'oku'i ana i kona po'o i ke kimeki a pēlā aku. A 'o ka mea hope loa, huki kū 'ia kahi lei a ke keiki e lei ana, he lei 'ōpu'u, a ho'ō 'ia ihola ma ko ia nei pākeke.

Ho'omaopopo ihola 'o Konekolina i kēia hana āna i kū i ka 'ino o kona mau lā 'ōpio.

'Eā, e ka makamaka heluhelu 'a'ole pēia kāna hana i ia keiki ho'okahi wale nō, akā i nā keiki a pau o ia 'āina. He 'aihue wale nō kāna i kāna mea i makemake ai maiā lākou mai. 'O ka mea mau, he mau keiki ia i 'u'uku iho ke kino i ko ia nei. A mai ia wā mai a hiki i kona kanaka makua 'ana a'e, 'o ia ihola kāna hana. E nānā hou kāua iā Konekolina makua.

Me he mea lā, ua hū a'ela ke aloha o kahi Konekolina, me ka ho'omaopopo 'ana i kāna hana kū i ka loko'ino. I ia manawa, kūnou ihola kona po'o me ka mihi 'ana aku i ka 'uhane no kāna mau hana aloha 'ole.

('A'ole i pau.)




E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)

This column is coordinated by the Hawaiian Language Department
at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH
President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian
Academic Excellence.

--Advertisements--
--Advertisements--


| | | PRINTER-FRIENDLY VERSION
E-mail to City Desk

BACK TO TOP


Text Site Directory:
[News] [Business] [Features] [Sports] [Editorial] [Do It Electric!]
[Classified Ads] [Search] [Subscribe] [Info] [Letter to Editor]
[Feedback]
© 2003 Honolulu Star-Bulletin -- https://archives.starbulletin.com


-Advertisement-