Starbulletin.com

Kauakukalahale

Kalua Cavaco



Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html

Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.


‘Auhea ‘oukou e
ku‘u po'e ‘öiwi


Synopsis: This article calls attention to some of the problems that have led to the relatively low enrollment of Hawaiians at the University of Hawai'i compared to other ethnic groups.


He mea nui ka ho'ona'auao 'ana i këia mau lä. A 'o ka ho'ona'auao 'ia o nä po'e Hawai'i ka mea nui no këia pae 'äina. Akä na'e, 'oi aku ka nui o ka po'e Haole e hele ana i ke kula nui ma mua o ka po'e Hawai'i. Wahi a ka lohe, ma kahi o 'eiwa me ka hapa päkëneka wale nö o ka po'e e hele nei i ke kula nui o Hawai'i ma Mänoa, he mau po'e Hawai'i. No'u iho, he pilikia këia, no ka mea, 'o ka päkëneka o ka po'e Hawai'i e noho nei ma Hawai'i nei, he iwakälua a 'oi iki paha. A 'oiai he kula aupuni ke kula nui o Hawai'i, 'a'ole kaulike ka pömaika'i o ka po'e Hawai'i me ko ka po'e o nä lähui 'ë i nä kälä 'auhau i 'ohi 'ia no ia mea.

'O ka pipi'i loa o ka uku komo kula, he pohä ka lae o ka po'e Hawai'i a 'a'ole hiki ke ho'ouna i nä keiki i ke kula nui. Laki nö ka po'e Hawai'i no ka mea aia he mau hui o ka hä'awi 'ana aku i ke kälä i nä haumäna Hawai'i e la'a ka OHA, Kua'ana, Alu Like, NHLP, NHH, ia hui aku, ia hui aku. Akä 'a'ole loa'a i nä haumäna a pau ka waihona kökua ho'ona'auao. Pehea nä haumäna 'ë a'e? 'A'ole lawa ke kälä a käkou a no ia kumu 'a'ole hiki ke hele i ke kula. No laila, pehea e pau ai ua pilikia nei?

Eia kekahi mana'o, e käpae i ka uku komo kula o nä haumäna Hawai'i a pau. Aia ua kula nei ma luna o ka 'äina o ko käkou mau küpuna, ma ka 'äina ho'i i 'aihue 'ia maiä läkou. 'A'ole käkou e uku 'ia nei e ke aupuni no ko läkou ho'olima- lima 'ana i ia mau 'äina. Kainö e uku ana ke aupuni i nä Hawai'i ma kahi o ka hapa lima o ke kälä e loa'a ana ma o ka ho'ohana 'ana i këia mau 'äina, eia kä, aia i hea ke kälä? Aia paha ia kälä ke kökua nei i nä po'e 'a'ole he Hawai'i, a 'o ia nö paha ke kumu i emi ai ka nui o ka po'e Hawai'i ma ke kula nui. Ho'okahi mea maopopo, 'a'ohe wahi 'ike 'ia o këia kälä e nä po'e Hawai'i. 'A'ohe wahi honi 'ia ho'i. A pehea ke kälä mai nä Hale Kilo Hökü ma luna o Mauna Kea? He 'äina lei ali'i 'o Mauna Kea kekahi. Nani ka nui o ke kälä i uku 'ia no ka ho'ohana 'ana i këlä mau hale kilo hökü. Ua hiki nö ke ho'ohana 'ia këia mau kälä i ala e hele ai ka po'e Hawai'i i ke kula nui.

He wahi ala këia no nä po'e 'Amelika, 'eä, e ho'oponopono ai i kä läkou mau hewa i hana ai. A he mau hewa nö kä läkou. Ua lilo ko käkou 'äina i ka po'e 'Amelika ma waho o ke känäwai. Akä, 'a'ole e hihi! E akahele, mai nö a no'ono'o ë ua lawa këia hana, no ka mea, 'a'ohe wä e pono ai ua mau hewa lä, aia wale nö a kü hou ke ea o ka 'äina i ka pono!

Aia wale nö a käpae 'ia a i 'ole ho'ëmi 'ia ka uku komo kula, e pau ana ka pilikia o nä haumäna Hawai'i. Akä na'e, i këia mau lä, e pü'iwa ana au inä e kö këia mana'o o'u. 'A'ole käkou e hopohopo, e nä Hawai'i, no ka mea, eia käkou ke ola nei. No laila, na käkou nö käkou e holomua i ka ho'ona'auao 'ana me ka ikaika a me ke aloha pü.




E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)



BACK TO TOP
|

Note: This version of the column is set in Unicode, which requires current Web-browser software (Netscape 7 or Internet Explorer 6 on most operating systems.) If the Hawaiian text below does not display properly, you may want to use the version coded for older browsers (above) instead.

‘Auhea ‘oukou e
ku‘u po‘e ‘ōiwi


Synopsis: This article calls attention to some of the problems that have led to the relatively low enrollment of Hawaiians at the University of Hawai'i compared to other ethnic groups.


He mea nui ka ho'ona'auao 'ana i kēia mau lā. A 'o ka ho'ona'auao 'ia o nā po'e Hawai'i ka mea nui no kēia pae 'āina. Akā na'e, 'oi aku ka nui o ka po'e Haole e hele ana i ke kula nui ma mua o ka po'e Hawai'i. Wahi a ka lohe, ma kahi o 'eiwa me ka hapa pākēneka wale nō o ka po'e e hele nei i ke kula nui o Hawai'i ma Mānoa, he mau po'e Hawai'i. No'u iho, he pilikia kēia, no ka mea, 'o ka pākēneka o ka po'e Hawai'i e noho nei ma Hawai'i nei, he iwakālua a 'oi iki paha. A 'oiai he kula aupuni ke kula nui o Hawai'i, 'a'ole kaulike ka pōmaika'i o ka po'e Hawai'i me ko ka po'e o nā lāhui 'ē i nā kālā 'auhau i 'ohi 'ia no ia mea.

'O ka pipi'i loa o ka uku komo kula, he pohā ka lae o ka po'e Hawai'i a 'a'ole hiki ke ho'ouna i nā keiki i ke kula nui. Laki nō ka po'e Hawai'i no ka mea aia he mau hui o ka hā'awi 'ana aku i ke kālā i nā haumāna Hawai'i e la'a ka OHA, Kua'ana, Alu Like, NHLP, NHH, ia hui aku, ia hui aku. Akā 'a'ole loa'a i nā haumāna a pau ka waihona kōkua ho'ona'auao. Pehea nā haumāna 'ē a'e? 'A'ole lawa ke kālā a kākou a no ia kumu 'a'ole hiki ke hele i ke kula. No laila, pehea e pau ai ua pilikia nei?

Eia kekahi mana'o, e kāpae i ka uku komo kula o nā haumāna Hawai'i a pau. Aia ua kula nei ma luna o ka 'āina o ko kākou mau kūpuna, ma ka 'āina ho'i i 'aihue 'ia maiā lākou. 'A'ole kākou e uku 'ia nei e ke aupuni no ko lākou ho'olima- lima 'ana i ia mau 'āina. Kainō e uku ana ke aupuni i nā Hawai'i ma kahi o ka hapa lima o ke kālā e loa'a ana ma o ka ho'ohana 'ana i kēia mau 'āina, eia kā, aia i hea ke kālā? Aia paha ia kālā ke kōkua nei i nā po'e 'a'ole he Hawai'i, a 'o ia nō paha ke kumu i emi ai ka nui o ka po'e Hawai'i ma ke kula nui. Ho'okahi mea maopopo, 'a'ohe wahi 'ike 'ia o kēia kālā e nā po'e Hawai'i. 'A'ohe wahi honi 'ia ho'i. A pehea ke kālā mai nā Hale Kilo Hōkū ma luna o Mauna Kea? He 'āina lei ali'i 'o Mauna Kea kekahi. Nani ka nui o ke kālā i uku 'ia no ka ho'ohana 'ana i kēlā mau hale kilo hōkū. Ua hiki nō ke ho'ohana 'ia kēia mau kālā i ala e hele ai ka po'e Hawai'i i ke kula nui.

He wahi ala kēia no nā po'e 'Amelika, 'eā, e ho'oponopono ai i kā lākou mau hewa i hana ai. A he mau hewa nō kā lākou. Ua lilo ko kākou 'āina i ka po'e 'Amelika ma waho o ke kānāwai. Akā, 'a'ole e hihi! E akahele, mai nō a no'ono'o ē ua lawa kēia hana, no ka mea, 'a'ohe wā e pono ai ua mau hewa lā, aia wale nō a kū hou ke ea o ka 'āina i ka pono!

Aia wale nō a kāpae 'ia a i 'ole ho'ēmi 'ia ka uku komo kula, e pau ana ka pilikia o nā haumāna Hawai'i. Akā na'e, i kēia mau lā, e pū'iwa ana au inā e kō kēia mana'o o'u. 'A'ole kākou e hopohopo, e nā Hawai'i, no ka mea, eia kākou ke ola nei. No laila, na kākou nō kākou e holomua i ka ho'ona'auao 'ana me ka ikaika a me ke aloha pū.




E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)

This column is coordinated by the Hawaiian Language Department
at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH
President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian
Academic Excellence.

--Advertisements--
--Advertisements--


| | | PRINTER-FRIENDLY VERSION
E-mail to City Desk

BACK TO TOP


Text Site Directory:
[News] [Business] [Features] [Sports] [Editorial] [Do It Electric!]
[Classified Ads] [Search] [Subscribe] [Info] [Letter to Editor]
[Feedback]
© 2003 Honolulu Star-Bulletin -- https://archives.starbulletin.com


-Advertisement-