Starbulletin.com

Kauakukalahale

Küpopou



Note: Because most Web browsers are unable to display the kahako (horizontal line, or macron) used to add emphasis to a vowel in written Hawaiian, we have substituted the corresponding vowel with an umlaut (two dots, or dieresis). To view this text as it was meant to be read, you must have a Hawaiian-language font installed on your computer. You can obtain free versions of these fonts from the University of Hawaii-Hilo's Web site, http://www.olelo.hawaii.edu/eng/resources/fonts.html

Some newer Web browsers, (such as Netscape 7 and Internet Explorer 6 on certain operating systems) can display kahako without a Hawaiian-language font, using a specialized coding system called Unicode. To jump to a Unicode version of this column, click here.


Ka ‘Anae
Kü O Waipi‘o

Synopsis: A continuation of last week's story


Ua noa a'ela nö ke känäwai o ka 'oihana lawai'a, i nä lä ma hope mai, he 'o ia mau nö ke kü o ka 'anae, no laila hele nö nä känaka e ho'opuni i ka 'upena, a huki a hiki i ka pae 'ana i kula. 'O ka hapalua o nä 'anae i puni i ka 'upena, ua hä'awi 'ia i nä hoewa'a a me ka po'e huki 'upena, a 'o ke koena aku, ua ho'okau 'ia ma luna o nä moku kiakahi li'ili'i, a na këlä mau moku, e lawe mai no ke kü'ai 'ana i Ulakoheo, ma ka 'ao'ao ma kai o ke alanui Mö'ïwahine e pili pü ana me ke alanui Maunakea.

'O ko läkou noho ho'i ia a hala kekahi manawa ma hope mai, kupu a'ela ka makemake i loko o Malaekahana, ke kaikuahine o Kaihuokapalai, e hele i ka mäka'ika'i, a 'o ia käna o ka 'ölelo 'ana aku i ke kaikunäne a me ke kupunakäne o läua:

"Inä 'olua e 'ae mai ana e ho'oku'u ia'u, a laila 'o ka ho'okö 'ia 'ana kä ho'i ia o ku'u makemake, e hele mäka'ika'i iä O'ahu nei, pehea lä ia i ko 'olua mana'o?"

"He aha lä ho'i, he mana'o maika'i nö kënä ou, no laila ke 'ae aku nei mäua e hele 'oe i ka mäka'ika'i."

He wahine aholoa 'o Malaekahana, a he mämä nö ho'i i ka hele, no laila iä ia i ha'alele aku ai iä Waipi'o, ma kekahi lä a'e, pi'i pololei maila 'o ia a hö'ea i Honolulu nei, Maunalua, a huli ma këlä 'ao'ao o nä Ko'olau.

Ma këia huaka'i mäka'ika'i, he nui nä wahi a Malaekahana i hiamoe ai, 'o kona wahi hope na'e i moe ai ma ka hale o ka Rev. Kekoa, ma Punalu'u.

Ma Punalu'u i ho'okama'äina ai 'o Malaekahana me ko laila mau kupa, a i ka hala 'ana o kekahi manawa lö'ihi, ua pili aloha maoli nö 'o ia me nä kama'äina.

Ma kekahi lä, hö'ike maila nä kama'äina iä Malaekahana, i ka meahou, 'o ia ho'i e mälama ana ke ali'i 'o Kahauokapaka, ke ali'i o nä Ko'olau a 'elua he 'aha hula Hawai'i ma ka pö 'ana iho, a e komo pü mai ana ke ali'i i loko o ka hula 'ana, 'oiai he mäkaukau 'o ia ma këlä hana.

No ke ake e 'ike i nä le'ale'a o këlä pö, ua hele pü akula 'o Malaekahana me nä kama'äina no ka hale e mälama 'ia ana ka hula a me ke oli. He 'oia'i'o, i ka wä o ka ho'omaka 'ana o ka hula a me ke oli, ua komo pü 'o Kahauokapaka i loko o ka 'aha hula, a ua nui nä wähine i hula pü mai me ia, akä no Malaekahana ho'i, 'a'ole ona wahi mea a 'oni iki, no ke kumu, 'a'ole nö ona 'ike i ka hula, 'o ke oli na'e ka mea hiki iä ia.

No ke komo pü 'ole mai o Malaekahana me nä kama'äina ma ka hula 'ana, i ho'omaka mai ai kekahi wahine e oli, a hiki i ka 'aumakua 'ana mai iä Malaekahana, no laila hiki hou 'ole iho iä ia nei ke noho mälie, 'o kona ho'omaka akula nö ia e oli.

Na këia oli 'ana o Malaekahana, i komo ai ka mana'o ho'ohihi me ka makemake i loko o Kahauokapaka iä Malaekahana, a i häkälia nö a ho'oku'u ka hula ma këlä pö 'o ka lilo akula nö ia o ke kaikamahine o Waipi'o i ke ali'i o nä Ko'olau a 'o ko läua ho'äo a'ela nö ia, e like me ka male o këlä au kahiko. (A këia pule a'e.)




E ho'ouna 'ia mai nä leka iä mäua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)



BACK TO TOP
|

Note: This version of the column is set in Unicode, which requires current Web-browser software (Netscape 7 or Internet Explorer 6 on most operating systems.) If the Hawaiian text below does not display properly, you may want to use the version coded for older browsers (above) instead.

Ka ‘Anae
Kū O Waipi‘o

Synopsis: A continuation of last week's story


Ua noa a'ela nō ke kānāwai o ka 'oihana lawai'a, i nā lā ma hope mai, he 'o ia mau nō ke kū o ka 'anae, no laila hele nō nā kānaka e ho'opuni i ka 'upena, a huki a hiki i ka pae 'ana i kula. 'O ka hapalua o nā 'anae i puni i ka 'upena, ua hā'awi 'ia i nā hoewa'a a me ka po'e huki 'upena, a 'o ke koena aku, ua ho'okau 'ia ma luna o nā moku kiakahi li'ili'i, a na kēlā mau moku, e lawe mai no ke kū'ai 'ana i Ulakoheo, ma ka 'ao'ao ma kai o ke alanui Mō'īwahine e pili pū ana me ke alanui Maunakea.

'O ko lākou noho ho'i ia a hala kekahi manawa ma hope mai, kupu a'ela ka makemake i loko o Malaekahana, ke kaikuahine o Kaihuokapalai, e hele i ka māka'ika'i, a 'o ia kāna o ka 'ōlelo 'ana aku i ke kaikunāne a me ke kupunakāne o lāua:

"Inā 'olua e 'ae mai ana e ho'oku'u ia'u, a laila 'o ka ho'okō 'ia 'ana kā ho'i ia o ku'u makemake, e hele māka'ika'i iā O'ahu nei, pehea lā ia i ko 'olua mana'o?"

"He aha lā ho'i, he mana'o maika'i nō kēnā ou, no laila ke 'ae aku nei māua e hele 'oe i ka māka'ika'i."

He wahine aholoa 'o Malaekahana, a he māmā nō ho'i i ka hele, no laila iā ia i ha'alele aku ai iā Waipi'o, ma kekahi lā a'e, pi'i pololei maila 'o ia a hō'ea i Honolulu nei, Maunalua, a huli ma kēlā 'ao'ao o nā Ko'olau.

Ma kēia huaka'i māka'ika'i, he nui nā wahi a Malaekahana i hiamoe ai, 'o kona wahi hope na'e i moe ai ma ka hale o ka Rev. Kekoa, ma Punalu'u.

Ma Punalu'u i ho'okama'āina ai 'o Malaekahana me ko laila mau kupa, a i ka hala 'ana o kekahi manawa lō'ihi, ua pili aloha maoli nō 'o ia me nā kama'āina.

Ma kekahi lā, hō'ike maila nā kama'āina iā Malaekahana, i ka meahou, 'o ia ho'i e mālama ana ke ali'i 'o Kahauokapaka, ke ali'i o nā Ko'olau a 'elua he 'aha hula Hawai'i ma ka pō 'ana iho, a e komo pū mai ana ke ali'i i loko o ka hula 'ana, 'oiai he mākaukau 'o ia ma kēlā hana.

No ke ake e 'ike i nā le'ale'a o kēlā pō, ua hele pū akula 'o Malaekahana me nā kama'āina no ka hale e mālama 'ia ana ka hula a me ke oli. He 'oia'i'o, i ka wā o ka ho'omaka 'ana o ka hula a me ke oli, ua komo pū 'o Kahauokapaka i loko o ka 'aha hula, a ua nui nā wāhine i hula pū mai me ia, akā no Malaekahana ho'i, 'a'ole ona wahi mea a 'oni iki, no ke kumu, 'a'ole nō ona 'ike i ka hula, 'o ke oli na'e ka mea hiki iā ia.

No ke komo pū 'ole mai o Malaekahana me nā kama'āina ma ka hula 'ana, i ho'omaka mai ai kekahi wahine e oli, a hiki i ka 'aumakua 'ana mai iā Malaekahana, no laila hiki hou 'ole iho iā ia nei ke noho mālie, 'o kona ho'omaka akula nō ia e oli.

Na kēia oli 'ana o Malaekahana, i komo ai ka mana'o ho'ohihi me ka makemake i loko o Kahauokapaka iā Malaekahana, a i hākālia nō a ho'oku'u ka hula ma kēlā pō 'o ka lilo akula nō ia o ke kaikamahine o Waipi'o i ke ali'i o nā Ko'olau a 'o ko lāua ho'āo a'ela nō ia, e like me ka male o kēlā au kahiko. (A kēia pule a'e.)




E ho'ouna 'ia mai nā leka iā māua,
'o ia ho'i 'o Laiana Wong a me Kekeha Solis
ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu

a i 'ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2624 (Kekeha)

This column is coordinated by the Hawaiian Language Department
at the University of Hawai'i at Mānoa, supported by UH
President Evan Dobelle's Initiative for Achieving Native Hawaiian
Academic Excellence.

--Advertisements--
--Advertisements--


| | | PRINTER-FRIENDLY VERSION
E-mail to City Desk

BACK TO TOP


Text Site Directory:
[News] [Business] [Features] [Sports] [Editorial] [Do It Electric!]
[Classified Ads] [Search] [Subscribe] [Info] [Letter to Editor]
[Feedback]
© 2003 Honolulu Star-Bulletin -- https://archives.starbulletin.com


-Advertisement-